در حالی که کارشناسان، اعتیاد تزریقی و استفاده از سرنگ مشترک را مهم ترین عامل بروز ایدز در ایران می دانند، معاون سلامت وزارت بهداشت اعلام کرد: “انتقال ایدز از طریق اعتیاد تزریقی در ایران کنترل شده و سیر نزولی پیدا کرده است.” دکتر حسن امامی رضوی در گفتوگو با فارس اظهار داشت: با توجه به خطر انتشار بیماری ایدز از طریق اعتیاد تزریقی، طی سالهای اخیر تمرکز برنامه های مراقبتی این بیماری روی معتادان بوده است و خوشبختانه امروز روند انتقال ایدز در این گروه کنترل شده و روند نزولی پیدا کرده است.
اگرچه به گفته معاون سلامت وزارت بهداشت برنامه هایی مانند کاهش آسیب در معتادان تزریقی، کنترل زندانها، اجرای برنامه های مراقبتی در مراکز مشاوره و افزایش مراکز کلینیکهای متادون تراپی در راستای این هدف در حال اجرا است ولی به گفته متخصصان عفونی با وجود تمام پیشرفتهایی که برای کاهش اعتیاد تزریقی شده، این عامل هنوز مهم ترین علت انتقال ایدز در ایران محسوب می شود.
تا حدودی موفق بودیم
دکتر حمید عمادی، متخصص عفونی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران به همشهری میگوید: البته سیر نزولی اعتیاد تزریقی با کنترل آن فرق می کند.
مفهوم کنترل این است که ما دیگر موارد جدید بروز بیماری ایدز را نداشته باشیم. ولی اگر بخواهیم بگوییم منظور از کنترل اعتیاد تزریقی، مهار کردن کامل آن است، اصلا صحیح نیست.
به گفته این متخصص بیماریهای عفونی البته با برنامه های زیادی که در رابطه با آموزش به معتادان تزریقی داده شده است، از قبیل عدم استفاده از سرنگ مشترک تا حدودی شاهد سیر نزولی اعتیاد تزریقی در جامعه بودهایم بهخصوص این که این آموزشها از طریق افرادی داده میشود که قبلا معتاد بوده اند و حالا اعتیاد خود را به طور کامل کنار گذاشتهاند.
دکتر عمادی در ادامه با اشاره به این که ضریب اطمینان این مراکز آموزشی هم بسیار بالا است، ادامه می دهد: از طرفی این آموزش ها در زندانها هم جا افتاده است بهطوری که الان دیگر اعتیاد خوراکی در این مکانها جای اعتیاد تزریقی را گرفته است.
چون به هر حال در همه جای دنیا موادمخدر در دسترس زندانیها می باشد. پس اگر این مواد بهصورت خوراکی استفاده شوند، خطر کمتری نسبت به اعتیاد تزریقی دارند.
اعتیاد تزریقی، سرنگ مشترک
سرنگ مشترک همچنان مقصر است
“در این میان عملکرد مسئولان زندان ها نسبت به معتادان متفاوت شده و همین امر باعث کاهش اعتیاد تزریقی در این مکان ها شده است.”
شنیدن این عبارات از زبان دکتر عمادی در حالی است که دکتر مسعود مردانی، متخصص عفونی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به همشهری می گوید: اگرچه سیر اعتیاد تزریقی در جامعه رو به کاهش است اما در حال حاضر مهم ترین علت ابتلا به ایدز در ایران همچنان اعتیاد تزریقی است.
به گفته دکتر مردانی از زمانی که اولین بیمار هموفیلی در اثر خون و فرآورده های خونی آلوده که از کشور فرانسه وارد شده بود، به ایدز مبتلا شد تا الان ۲۳ سال می گذرد.
همین اتفاق باعث شد که تصور ما بر این باشد که خون و فرآورده های خونی آلوده مهمترین عامل انتقال ایدز محسوب می شوند.
وی ادامه می دهد: ولی از سال ۶۴ ، بعد از این که تعداد زیادی از این بیماران از بین زندانیان سردرآوردند، مشخص شد مهمترین راه انتقال ایدز در ایران همچنان اعتیاد تزریقی و استفاده از سرنگ مشترک است.
به عقیده دکتر مردانی با اقداماتی که وزارت بهداشت، سازمان زندانها و سازمان بهزیستی انجام داده اند، اعتیاد تزریقی بهصورت نسبی کنترل شده و معتادان به داروهای روانگردان و آمفتامینها گرایش بیشتری پیدا کرده اند.
دکتر عباس صداقت، رئیس اداره ایدز وزارت بهداشت می گوید: داروهای روانگردان عامل اصلی افزایش آمار ایدز در ایران است.
این داروها تهدید بزرگی در انتقال بیماری ایدز از طریق روابط جنسی است، اما اگرچه در ذهن اکثر اقشار جامعه، اعتیاد تزریقی حرف اول را در ابتلا به این بیماری مهلک میزند، شاید جای سؤال باشد که داروهای روانگردان در این میان چه نقشی را قرار است ایفا کنند؟
اعتیاد، روان گردان ها
روانگردانها بیماریهای مقاربتی را احیا می کنند!
دکتر مسعود مردانی، در این رابطه این طور توضیح می دهد: متأسفانه در سال های اخیر هنوز هم مهم ترین راه شایع انتقال ایدز در کشور ما استفاده از سرنگ مشترک در معتادان تزریقی است.
ولی طی این سالها به علت سهولت دسترسی به داروهای روانگردان مثل آمفتامین ها و متآمفتامین ها (شیشه)، داروهایی مثل اکستازی یا کراک (هروئین خالص کمپرس شده) میزان ابتلا به ایدز، افزایش یافته است.
وی در ادامه تصریح می کند: سیستم تهاجمی این داروها در افرادی که از آن ها استفاده میکنند، افزایش می یابد؛ بهطوری که این افراد مایل به برقراری رابطه جنسی هستند، علاوه بر این که بعد از استفاده از این داروها دیگر رعایت هیچگونه مسائل اخلاقی و استفاده از وسایل پیشگیری را نخواهند کرد.
وی با بیان این که حتی در خیلی از موارد تعداد شرکای جنسی هم در این افراد که عمدتا معتادان تزریقی هستند، افزایش می یابد، خاطرنشان می کند: البته این اتفاق فقط مخصوص کشور ما نیست چون در ایالات متحده آمریکا هم اگرچه تا سال ۲۰۰۰ سیفلیس از جمله بیماریهایی بود که دیگر رو به فراموشی می رفت ولی از سال ۲۰۰۴ بهدنبال استفاده از داروهای روانگردان، این بیماری باز هم سیر صعودی پیدا کرد.
این در حالی است که دکتر صداقت نیز نسبت به استفاده برخی جوانان از داروهای روانگردان هشدار داده و می گوید: مصرف روانگردان ها باعث می شود که فعالیت جنسی افراد افزایش یابد در نتیجه آموزش های پیشگیری از ایدز هیچ تاثیری در چنین مواقعی ندارد.
ایدز
افزایش آمار مبتلایان به ایدز
“نبود کنترل و آموزش باعث افزایش آمار ایدز در ۳ ماه گذشته شده است.”
دکتر مینو محرز در ارتباط با افزایش آمار مبتلایان به ایدز می گوید: البته انتظاری جز این نمی رود چون وقتی کنترل صورت نمی گیرد و آموزش را فراموش کرده ایم در نتیجه آمار ابتلا به این بیماری افزایش مییابد.
رئیس مرکز تحقیقات ایدز کشور با عنوان این مطلب که در حال حاضر بیشترین راه شیوع بیماری ایدز از طریق تماس جنسی رخ می دهد و با انتقاد از عدم آموزش مقابله با شیوع ایدز از طریق تماس جنسی خاطرنشان می کند: متأسفانه رسانه ها از این بحث غافل مانده اند و در خانواده ها، مدارس و… نیز هیچ آموزش و اطلاع رسانی در زمینه انتقال بیماری از طریق جنسی صورت نمی گیرد. این در حالی است که به گفته دکتر مردانی هم هنوز این آگاهی به خانواده ها داده نشده که موادمخدری مثل کراک و شیشه علاوه بر خاصیت اعتیادزایی میتوانند چه نقش مؤثری در ابتلا به ایدز از طریق رابطه جنسی پرخطر داشته باشند.
رفتارهای پرخطر جایگزین می شود!
“با این حال فراموش نکنیم که اگرچه اعتیاد تزریقی تا اندازه محدودی سیر نزولی پیدا کرده ولی روند تغییر اپیدمیولوژیک انتقال ایدز در معتادان و جوانان از سرنگ مشترک به طرف رفتار جنسی پرخطر است.”
دکتر عمادی نیز این موضوع را تایید میکند: که با وجود تمام پیشرفت ها در زمینه کاهش اعتیاد تزریقی، آمار اعتیاد در جامعه ما همچنان بالا است و اگر اعتیاد تزریقی را هم کنار بگذاریم، همین معتادان کسانی هستند که بیشترین روابط جنسی پرخطر را دارند که این امر هم مهم ترین عامل انتقال ایدز است و باید در مورد آن چارهای اندیشید.
به عقیده دکتر عباس صداقت متأسفانه ۲ گروه اصلی هدف یعنی معتادان تزریقی و افرادی که بیبند و باری جنسی دارند، با هم، هم پوشانی دارند و ممکن است این افراد بهعلت روابط جنسی غیرایمن به گسترش این بیماری در جامعه غیرمعتاد دامن بزنند و این خطری است که اگر نسبت به آن هوشیار نباشیم، می تواند موجب گسترش این بیماری شود.
شواهد نشان میدهد که الگوی انتقال ایدز در ایران از سرنگ مشترک به سمت روابط جنسی در حال تغییر است.
بسیاری از متخصصان برجسته بیماریهای عفونی نیز در کمیته کشوری ایدز به این نکته اذعان داشته اند که در موارد جدید بیماری ایدز که شناسایی میشود، ابتلا از طریق رابطه جنسی بیشتر خودنمایی می کند.
گردآوری : معصومه آیت اللهی– سایت تبیان
