او را از یاد نبرید

درک روحیه جوانان و نیکی به آنان
جوان، عنصری فعال و حساس در جامعه است که حقوق و وظایفی بر او معین است و می‏تواند، منشأ بسیاری از دگرگونی ‏های اجتماعی باشد. به همین دلیل، باید بزرگان جامعه و بزرگ‏ترهای خانواده، از احوال جوان خود جویا و آگاه باشند و هرگز او و حقوق او را از یاد نبرند؛ زیرا رعایت حقوق جوان، در هدایت جوان به سوی انجام دادن وظایفش بسیار مؤثر است. از آن‏جا که بزرگ‏ترها گاهی نمی‏توانند احساسات جوانان را به خوبی درک کنند، جوانان نیز ناراضی و گاهی معترضند. ازاین‏رو، رعایت روحیات جوانی و نیازهای روحی و جسمی آنان بسیار مهم است. در میان گروه ‏های جامعه، جوانان بیش از گروه‏ های دیگر در عرصه اجتماعی، به نیکی و نگاه پر مهر و لطف بزرگ‏ترها نیاز دارند. بدون توجه و احسان بزرگ‏ترها، عرصه شکفتن و بالندگی بر جوانان تنگ می‏شود. امام صادق علیه ‏السلام فرمود: خدا بیامرزد کسی را که فرزندش را در نیکی و نیکوکاری‏اش یاری کند.آنچه فرزند در توان داشته و انجام داده است، بپذیرد و از آنچه توانایی نداشته است، درگذرد و او را به گناه و معصیت وا ندارد و با مدارا و برخورد سنجیده با او رفتار کند. از آنچه گذشت درمی‏یابیم، خوبی و احسان با جوانان، یکی از راه ‏های موفقیت آنان است. پی‏آمد چنین رویه ‏ای، محبت و عشق جوان به خانواده و جامعه است و همه، زاییده برخورد شایسته و صادقانه و نیک جامعه و خانواده با جوان است.

انس و الفت و نیکی کردن به جوانان، یکی از راه‏ های کمک به او در رسیدن به رشد و کمال و خوبی‏هاست.

برخورد سنجیده با لغزش‏های جوان
دوران جوانی، دوران بحران غریزه ‏هاست و بیشتر جوانان در برابر این نیروی ویرانگر، دچار لغزش و خطا می‏شوند. در این حال، به سعه صدر و هدایت بزرگ‏ترها نیاز دارند. برخورد ناسنجیده با جوان، به ویژه در عرصه اجتماعی، تأثیر منفی فراوانی در روحیه فرد دارد و گاهی او را به سرسختی و لجاجت وا می‏دارد و برای مدت طولانی، از میدان تربیت دور می‏سازد. امام علی علیه‏ السلام درباره شیوه برخورد با جوان خطاکار، روش‏های تربیتی راه‏ گشایی را یادآور می‏شود. ایشان می‏فرماید: از تکرار عتاب و سرزنش دوری کن؛ زیرا سبب واداشتن بر گناه می‏شود و ملامت را بی‏اثر می‏کند. هرگاه جوانی را بازخواست کردی، مقداری از گناهان او را نادیده بگیر تا مؤاخذه تو، او را به طغیان و لجاجت وادار نکند. زیاد عیب‏جو نباش و برای هر لغزشی، در پی ملامت و مؤاخذه نباش.
البته یکی دیگر از راه ‏های هدایت نسل جوان، پرهیز دیگران از سرزنش و شماتت اوست. سرزنش بیش از اندازه، برخلاف اصول تربیتی درست است. همچنین ملامت و سرکوفت، چیزی جز نصیحت و خیرخواهی است. بنابراین، توجه دادن گناهکار به زیان‏های گناه و نهی کردن او از گناه، نه تنها اشکال ندارد، در برخی از موارد روحیه امر به معروف و نهی از منکر، حیات و بالندگی را در فرد و جامعه پدید می ‏آورد.

زیاده ‏روی در سرزنش، آتش لجاجت را بر می ‏انگیزد. با این وجود، امر به معروف و نهی از منکر، غیر از سرزنش و در جای خود لازم و ضروری است.

مدارا با جوان
مدارا، از رفتارهای پسندیده است که آثار فراوان اخلاقی و تربیتی میان مردم بر جای می‏گذارد و البته از برگزیده‏ های رفتار نیک پیامبر خدا “ص” به شمار می‏رود؛ امام صادق در بیان شیوه های تربیتی در برخورد با جوانان چنین می فرماید:
آنچه در توان فرزند بوده است، قبول کنید و از آنچه بر او مشکل بوده است، درگذرید و او را به گناه وا ندارید و با او مدارا کنید. با جوان با سختی و بی‏تدبیری و نادانی برخورد نکنید و با او از راه مدارا و سازگاری رفتار کنید. برخی شرایط رسیدن به درجه مدارا عبارتند از: دوری از عیب‏جویی و ملامت، صبر و تحمل، عفو و گذشت و چشم پوشی به جا و سنجیده که با رعایت مصلحت و درک نمونه ‏های درست آن باید انجام گیرد. بسیارند سفارشاتی که قهر و قطع ارتباط را به درازا نکشانید. باید کریمانه و بزرگوارانه عیب‏ها و لغزش‏ های آنان را پوشانید و از کج‏روی‏ ها، برایشان درس عبرتی سازنده ساخت.

برای هدایت جوانان، به کارگیری روش نرم‏ خویی و مدارا بسیار کارساز است؛ زیرا آنان در پرتو این روش می‏توانند، از شکست‏ های خود، پل موفقیت برای آینده ‏شان بسازند.

ارزش نهادن به شایستگی ‏های جوانان

جوان می‏خواهد در فعالیت ‏های اجتماعی تأثیرگذار و فعال باشد و با همه توان برای پیشبرد فعالیت اجتماعی خالصانه بکوشد. به راستی داشتن روحیه ابراز وجود، یکی از ویژگی‏ های روانی افراد است. ازاین‏رو، سیاست گذاران اجتماعی نیز وظیفه دارند، از توانمندی ‏های او بهره بگیرند و توانایی‏ های وی را در چرخه گسترده جامعه به کار اندازند. این فرصت، زمانی به دست می‏ آید که به استعدادهای نهفته جوان به نیکی توجه شود و ارزشمند به شمار آید. در حقیقت، محور به کارگیری انسان‏ها در مسئولیت اجتماعی مناسب، شایستگی و شایسته سالاری است. سیره پیامبر اکرم “ص ” در واگذاری مسئولیت‏ها به جوانان، زبان‏زد همگان است.

بهره ‏گیری از نظر جوانان در مشورت‏ ها

جوان عضوی از خانواده است و در مقام وزیر و معاون برای والدین به شمار می‏رود. شخصیت وزیرگونه جوان را نباید نادیده گرفت، بلکه با مشورت با جوان و نظرخواهی از او، باید به او ارزش داد و مسئولیت‏ پذیری در زندگی آینده و اداره آن را به او آموزش داد. البته هرگز نباید در این باره زیاده ‏روی کرد و اختیار خانواده را به طور کامل به او سپرد یا در امور خانواده و اجتماع از پیشنهادهای او بدون دلیل موجه، پیروی کرد. این موضوع در ضعیف کردن شخصیت جوان یا سرکشی او تأثیر بسزایی دارد.این رویه برای جوانان نیز سازنده است، زیرا «فرصت کافی به فرزندان امکان می‏دهد که مشکلات خود را با والدین در میان گذارند، نظر و عقیده خود را آزادانه بیان کنند. انجام دادن این گونه امور، امنیت خاطر آنها را فراهم می ‏آورد و رشد آنها را در زمینه‏ های مختلف آسان می‏سازد.

انس و الفت گرفتن با جوان
انس و الفت، حجاب‏ های بی ‏اعتمادی را کنار می‏زند. با این رویه، جوانان بهتر از گذشته از تجربه بزرگ‏ترها آگاه می‏شوند و راه درست را از نادرست باز می‏شناسند. همراهی و هم‏دلی با جوانان، محیط خانه و آموزش را هر چه بیشتر گرم و دوست داشتنی می‏سازد. حال آنکه اگر چنین نباشد، محیط خانه و مدرسه برای جوان، همچون قفس خواهد بود. بنا بر آموزه‏ های گران‏ سنگ اسلامی، انس گرفتن و نیکی کردن با فرزندان، از عواملی است که آنها را به کارهای نیک فرا می‏خواند و زمینه هدایت آنها را فراهم می‏ آورد و یاری‏گر آنها در پرداختن به خیر و نیکی ‏ها می‏شود. بسیاری از دختران و پسران، کانون گرم خانواده را رها می‏کنند، تنها بدان دلیل که از گرمای انس و هم‏دلی پدر و مادرشان با خود بی‏بهره‏اند.

انس و الفت گرفتن با جوان، آثار مفید تربیتی در پی دارد و از روش ‏های آزموده شده در مسیر خوشبختی و بالندگی آدمی است.

جوان و حق نظارت و حفاظت او
بدون شک، جوانان وقتی با افراد منحرف فکری یا اخلاقی همراه و هم‏نشین می‏شوند، خواسته یا ناخواسته از آنان تأثیر می‏پذیرند. بنابراین، بر پدران و متولیان تربیتی جامعه واجب است که همواره در راه حفظ سلامت شخصیت آنان بکوشند و هشیار باشند. دوستان ناباب، بیشترین تأثیر را در انحراف فکری و اخلاقی فرزندان دارند. محیط نیرومند اجتماع قادر است، به آسانی جوان را همرنگ خود سازد و خلق و منش خانوادگی او را که هماهنگ با روش‏ های اجتماعی نیست، به دست فراموشی بسپارد. ازاین‏رو، اولیا و مربیان باید در محیط تحصیل و کار، نظارت و راهنمایی خود را از آنان دریغ ندارند و آنان را در محیط‏ های تازه رها نسازند. از یاد نبریم که شخصیت جوان در این دوران، در حال شکل‏ گیری است.