وقتی خداوند نسبت به بنده ای از بندگانش لطف مخصوصی دارد، او را گرفتار سختی ها می کند. جمله معروف «البلاء للولاء» مبین همین اصل است.
در حدیثی از امام باقر علیه السلام آمده است: «ان الله عزوجل لیتعاهد المؤمن بالبلاء کما یتعاهد الرجل اهله بالهدیه من الغیبه؛ خدا از بنده مؤمنش تفقد می کند و برای او بلاها را اهداء می کند؛ همانطوری که مرد در سفر برای خانواده خودش هدیه ای می فرستد».
در حدیث دیگر از امام صادق علیه السلام آمده است: «ان الله اذا احب عبدا غته بالبلاء غتا»؛ خدا زمانی که بنده ای را دوست بدارد او را در دریای شدائد غوطه ور می سازد. یعنی همچون مربی شنا که شاگرد تازه کار خود را وارد آب می کند تا تلاش کند و دست و پا بزند و در نتیجه ورزیده شود و شناگری را یاد بگیرد، خدا هم بندگانی را که دوست می دارد و می خواهد به کمال برساند، در بلاها غوطه ور می سازد. انسان اگر یک عمر درباره شنا کتاب بخواند تا در آب نرود شناگر نمی شود. زمانی شناگری را می آموزد که عملا در آب قرار گیرد و مبارزه با غرق شدن را تمرین کند و احیانا خود را با خطر غرق شدن در صورت دیر جنبیدن مواجه بیند. انسان باید در دنیا شدائد ببیند تا خروج از شدائد را یاد بگیرد؛ باید سختی ها ببیند تا پخته و کامل گردد.
و نیز از آن حضرت روایت شده است: «ان اشد الناس بلاء الانبیاء ثم الذین یلونهم ثم الامثل فالامثل»؛ پرگرفتارترین مردم پیامبران هستند؛ در درجه بعد کسانی که از حیث فضیلت بعد از ایشان قرار دارند و سپس هر کس که بافضیلت تر باشد به ترتیب از بالا به پائین.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم به خانه یک از مسلمانان دعوت شدند. وقتی وارد منزل شدند، مرغی را دیدند که بر بالای دیوار تخم کرد و تخم مرغ نیفتاد یا افتاد و نشکست. رسول اکرم در شگفت شدند. صاحبخانه گفت: آیا تعجب کردید؟ قسم به خدایی که تو را به پیامبری برانگیخته است به من هرگز آسیبی نرسیده است. رسول اکرم برخاستند و از خانه آن مرد رفتند و فرمودند: کسی که هرگز مصیبتی نبیند، مورد لطف خدا نیست.”
درباره بعضی از پرندگان نوشته اند که وقتی بچه اش پر و بال در می آورد، برای آنکه پرواز کردن را به او یاد دهد، او را از آشیانه بیرون می آورد و بر اوج فضا بالا می رود و در وسط رها می سازد. بچه حیوان قهرا به تلاش می افتد و حرکت های نامنظم کرده و پر و بال می زند تا وقتی که خسته می شود و نزدیک است سقوط کند. در این وقت مادر مهربان او را می گیرد و روی بال خود نگه می دارد تا خستگی اش رفع شود و همین که اندکی آسایش یافت، بار دیگر او را در فضا رها می کند و به تلاش وادار می نماید، تا وقتی که خسته می شود و او را می گیرد. این عمل را آنقدر تکرار می کند تا بچه اش پرواز کردن را یاد بگیرد. در روایات بسیاری به گرفتاریها و بلاها برای فرد مؤمن اشاره شده است.
