ترب و تربچه

ترب و تربچه Radish
نام علمی Raphanus sativusگیاه شناسی
ترب گیاهی است یکساله که ارتفاع ساقه آن تا یک متر می رسد . برگهای آن پهن ، ناصاف ، کرک دار و با بریدگیهای نامنظم می باشد . گلهای آن برنگ سفید ، زرد روشن ، آبی روشن و بنفش است که درانتهای شاخه ظاهر می شود .
بطور کلی دو نوع ترب وجود دارد : ۱- ترب سیاه که معمولا در پائیز برداشت می شود .
2-تربچه که به رنگهای مختلف قرمز و وصورتی و بصورت های دراز و گرد وجود دارد .
مملو از املاح معدنی ، بخصوص فسفر هست .
برگ من سنگ های صفراوی را دفع می کند.
برای معده های تنبل مفیدم ، ترشح غدد تیروئید را زیاد می کند و ضماد آن ، سم حشرات را از محل گزیدگی بیرون می کشد!
فارسی من ترب بر وزن کتب ولی در بعضی از نقاط ایران آن را بر وزن سرب می خوانند. در شیراز به من تربز و اعراب به من ((فجل )) می گویند، ولی کلمه فجل در ایران فقط به نوع کوهی من اطلاق می شود. من دارای انواع و اقسام سفید، سیاه و سرخ بوده و به اشکال گرد و مخروطی در می آید . در بعضی از نقاط ایران مثل خراسان و بعضی از شهرهای هند درازای ریشه ی من به یک متر و قطر آن به نیم متر می رسد.
نوع بیابانی من تندتر از انواع بستانی است و اهالی بنگاله آن را مانند شلغم پخته با گوشت و ماهی می خورند. انواع کوچک من در فارسی به تربچه معروف شده اند و انواع تربچه بومی ایران نبوده و از خارج به ایران وارد شده و بیش از بیست نوع دارند خواص داروئی:
 انواع من دارای ویتامین های ب و ث و املاح فسفر – گوگرد – بوده و یک جوهر گوگردی دارند. در ترب سیاه ویتامین ((ب ۱)) زیاد است . در ابتدای قرن بیستم یعنی ۷۰ سال پیش که استفاده از داروهای شیمیایی در طب معمول شد دارویی کشف گردید که آن را فناستین نامیدند. این ترکیب شیمیایی در ترکیب اکثر داروهای مسکن و تب بر وارد شد و به مقدار زیادی تجویز می شد و در نتیجه آمار مبتلایان به امراض کلیوی بالا رفت و معلوم شد که این دارو یکی از دشمنان کلیه می باشد و به همین جهت استعمال آن به مقدار زیاد ممنوع شده و اکنون به مقدار کم تجویز می شود. من ضد سم این داروی خطرناک می باشم و پزشکان سنتی ایران از راه تجربه ، به این خاصیت من پی برده و آب آن را برای معالجه و تصفیه کلیه به کار می برند، و راه استفاده آنها چنین بود که ترب سیاه را قاچ قاچ کرده ، روی آنها عسل می مالیدند و در اثر خاصیت اسموزی آب آن مجزا می گردید، اکنون با وسایل آب گیری می توان آب بیخ مرا گرفت ، ولی طعم آن ناراحت کننده و تند است و بهتر است آن را بر شربت مخلوط کرده و نوشید تا گوارا و مطبوع باشد. آب ترب بهترین پیشاب آور بوده و ادرار را باز می کند.شربت ترب سیاه برای سرفه و سیاه سرفه مفید می باشد. برگ من به علت داشتن ویتامین ((ث )) به مقدار زیاد و سبزینه لثه را محکم کرده ، و بوی بد دهان را از بین می برد. مخصوصا اگر آن را خوب بجوید خوردن این برگ باعث دفع سنگ های صفراوی است ، و به این جهت من به شما توصیه می کنم در آش ها و سوپ های خود از برگ من استفاده کنید و در سالاد هم می توانید از برگ های نازک و جوان من داخل نمایید. اگر معده شما تنبل است ، بد نیست بدانید که ترب آن را به کار وادار می نماید. بیخ من هم مولد باد و هم بادشکن است ، ولی در این مورد منافع آن بیش از ضررش بوده ، و چنانچه چند روز متوالی خورده شود، دیگر تولید گاز نمی نماید. بیخ من هاضم غیر منهضم است . یعنی هضم غذا را آسان می کند ولی خودش دیر هضم می شود. مگر آن که آن را خوب بجوید و یا آن که آن را رنده کرده ، و با غذا میل نمایید تا خودش هم زود هضم شود، مقدار کمش ملین و مقدار زیادش مسهل است . ولی تولید شکم روش نمی کند و فضولات خشک را با فشار بیرون می راند. من ترشحات غده ی تیروئید را زیاد می کنم ، و ضد ((گواتر)) می باشم . محمد بن زکریای رازی اولین غذا شناس جهان ، برگ مرا بیش از بیخ من دوست داشت . چون برگ های بهاره مرا بپزند و با روغن زیتون مخلوط کرده ، بخورند، غذائیت آن زیاد می شود. چکاندن آب برگ من در چشم باعث تقویت آن است . یکی از خواص مهم من جلوگیری از تخمیر غذا در معده است . به این جهت با این که ویتامین ((ث )) زیادی ندارد. معذلک از فساد و رقت خون جلوگیری می کند، زیرا تخمیر غذا موجب اتلاف ویتامین ((ث )) بوده و عدم تخمیر غذا نعمت بزرگی می باشد. چون بیخ ترب را خالی کرده و در آن روغن ریخته بر آتش گذارند تا بجوشد و آن روغن را در گوش بچکانند، درد آن را ساکت می کند جوشانده ی من جهت سرفه ی کهنه و مزمن و خناق مفید است و ضد قارچ های سمی است . غرغره با آب مطبوخ آن مخصوصا با سکنجبین جهت دیفتری نافع است . نوشیدن این جوشانده زیاد کننده ی شیر بوده ، بعد از غذا ملین شکم و قبل از غذا مانع نفوذ و استقرار آن در ته معده است ، و به همین جهت باعث قی می شود. پوست بیخ من با سکنجبین موافق سینه پهلو و طحال است . بذر من با سکنجبین جهت دیفتری نافع است و شیر را زیاد می کند. بازکننده گرفتگی طحال بوده ، برای استسقاء مفید است و یرقان را برطرف می کند، بذر من بادشکن و اشتهاآور بوده ، باعث سهولت اخراج فضولات است و برای کبد سودمند می باشد. نیم مثقال بذر من بعد از غذا باعث هضم آن خواهد شد، و با سکنجبین قی آور است ، و پاک کننده معده می باشد. بذر من جهت مفاصل و سیاتیک و درد و رگ ((استخوان بین دو پا)) و خارشی که از زیادی بلغم باشد مفید است . ضماد من با عسل زخم های پلید و چرکی را درمان می کند – بذر من با سرکه جهت از بین بردن آثار غانقاریا و زخم های عصبی مفید می باشد.
اگر ضماد بذر مرا روی محل نیش حشرات و مار و عقرب بگذارید، سم آنها را خواهد کشید، و چون پوست قرمز ترب را تراشیده و کوبیده آن را روی عقرب گذارند خواهد مرد. و نیز چنانچه آب مرا روی عقرب بریزند، فورا هلاک خواهد شد و چون عقرب کسی را که ترب خورده باشد بگزد و ضرر زیادی به آن نخواهد رسید. مالیدن آب من به بدن مانع گزش حشرات خواهد شد. خوردن من باعث نیکوئی رنگ رخسار می شود. ضماد من با آرد شلمک ((نوعی گندم )) برای درمان زخم های چرکی جلدی ، و از بین بردن آثار آنها مفید است .
خوردن مطبوخ من نیز ادرار و حیض را باز می کند و نوشیدن ده گرم آب ساقه های من ((بدون برگ )) جهت استخراج سنگ مثانه آزموده شده است . مخصوصا اگر همراه سکنجبین خورده شود، و نوشیدن آب برگ و ساقه ی من با شکر جهت اخراج زرداب و استسقاء و با نمک جهت باز کردن کبد و رفع یرقان سودمند می باشد. ضماد من با شلمک جهت روئیدن مو در بیماری گری است .
و ((داءالحیه )) را درمان می کند ((داءالحیه )) مرضی است که پوست قسمتی از بدن از قطعاتی شبیه فلس ماهی پوشیده می شود. این مرض را در طب جدید با خوردن روغن ماهی معالجه می نمایند و مالیدن آب ترب نیز روی آن مفید است .)) ضماد من با عسل جهت از بین بردن آثار کبودی زیر چشم نافع است و همچنین برای از بین بردن چین و چروک صورت و آثار ضربه و جای زخم و کک و مک سودمند می باشد و چنانچه مدت زیاد بر محل طاسی مالیده شود، باعث روییدن مو می شود زیادروی در خوردن من باعث پیچش شکم تواءم با درد خواهد شد.روغن ترب
چنانچه آب برگ مرا قبل از آنکه بذر پیدا کنم گرفته و در روغن زیتون ریخته بجوشانید و آنرا صاف کنند، و مجددا بجوشانند تا آب آن از بین برود به شرط آنکه نسوزد این روغن گرم کننده بوده و کسانی که می خواهند دست و پا و عضلات خود را گرم کنند از آن می توانند استفاده نمایند. خوردن این روغن جهت فلج و لغوه مفید است ، و ضد سم عقرب و سایر حشرات سمی است ، و نیز می توان آن را بر عضلات خواب رفته و بی حس مالید. این روغن جهت رفع زبری پوست پینه و برص نیز تجویز شده است و اسانس من مانند اسانس خردل است – گرد خشک بیخ من خواص خود را از دست نمی دهد، و از این جهت است که در بعضی از کشورها قوانین داروسازی اجازه می دهد که پودر مرا به جای پودر خردل به کار برند. برای بدست آوردن پودر من ، ابتدا بیخ مرا به صورت ورقه هایی نازک می برند و بعد با یک حرارت ملایم آنها را خشک می نمایند. بعد این ورقه های خشک شده را وزن کرده ، با یک برابر و نیم آن دانه های خردل مخلوط کرده ، آسیا و بعد الک می نمایند (افزودن دانه ی خردل به علت استفاده از فرمان های زیاد آن است ) این پودر را با سرکه به صورت خمیر در آورده به اسم خمیر خردل می فروشند. این خمیر چاشنی سالاد بوده ، و معمولا با غذاهای گوشتی خورده می شود، و از تخمیر غذا در معده جلوگیری کرده ، بادشکن بوده و به هضم غذا کمک کند
ترب از نظر طب قدیم ایران گرم و خشک است و از زمانهای بسیار قدیم برای درمان بسیاری از بیماریها بکار می رفته است . ۱)ترب برای دفع سنگهای صفراوی مفید است .
2)ترب در بعضی از اشخاص تولید گاز و آروغ می کند و تخم آن گاز و نفخ را از بین می برد .
3)ترب برای درمان نقرس و روماتیسم مفید است .
4)برگ ترب اگر با غذا خورده شود به هضم غذا کمک می کند .
5)آب برگ ترب برای تقویت چشم مفید است .
6)ترب برای درمان یرقان مفید است .
7)تخم ترب درد را تسکین می دهد .
8)در صورت مسمومیت غذایی مقداری تخم ترب را همراه با سکنجبین به بیمار بدهید باعث استفراغ می شود و معده را پاک می کند .
9)برای مداوای زخم های بدن از ترب و عسل ضماد تهیه کرده و روی زخم بگذارید .
10) دم کرده ترب ادرار آور است و برای درمان حبس البول بکار می رود .
11)تخم ترب ادرار آور و قاعده آور است .
12)اگر دست یا پای شما سرما زده است ترب را در آّب بجوشانید و بگذارید تا کمی سرد شود بطوریکه دست را نسوزاند سپس عضو سرما زده را چند بار در روز در این جوشانده قرار دهید .
13)دم کرده ریشه ترب تقویت کننده بدن است .
14)برای دفع سنگ کیسه صفرا و سرفه های تشنج آور از ترب بصورت زیر استفاده کنید :
در یک ترب بزرگ حفره ای ایجاد کرده و همچنین در ته آنهم سوراخ ریزی بوجود آورید بطوریکه آّب قطره قطره از آن خارج شود . سپس مقداری شکر در حفره ریخته و آنرا با آب پر کنید و ترب را در دهانه شیشه یا استکانی قرار دهید که آب آن قطره قطره از سوراخ ریز ته ترب خارج شده و در داخل شیشه یا استکان پر شود . این آب را چند بار در روز بنوشید .
15)خوردن تخم ترب ترشح شیر را زیاد می کند .
16)جوشانده ترب برای درمان اسهال خونی مفید است .
17)تخم ترب اشتها آور است.
18)برای از بین بردن تب، تخم ترب را دم کرده و به بیمار بدهید .
19) تخم ترب بصورت ضماد برای ورم پستان در مادران شیرده استفاده می شود .