تکثر منجی یا وحدت منجی

عقیده به ظهور منجی بزرگ در آخرالزمان که جهانیان را از ستم استبداد و بیداد رهایی خواهد بخشید، اعتقادی همگانی در میان پیروان ادیان، به خصوص ادیان بزرگ الهی و ابراهیمی است. همه ادیان و حتی مکتب های غیر الهی منتظرند تا دنیای آنها با آمدن یک نجات بخش که ظلم و ستم را از بین می برد خاتمه یابد، با بررسی این مطلب در ادیان مختلف به این نتیجه می رسیم که اصل ظهور منجی در میان همه ادیان امری مسلم است امّا در توصیف جزئیات دارای اشتراکات و افتراقاتی هستند.
بشر از آن هنگام که ابتدایی‎‏ترین جوامع را تشکیل داد، همواره در درون خویش آرزومند جامعه‎‏ای آرمانی و به تبع آنْ شخصیتی بوده که بتواند چنین جامعه‎‏ای را تشکیل دهد. این شخص در حقیقت همان منجی موعود است که در ادیان و فرهنگ‏های اقوام و ملل مختلف با تلقی‏ها و نگرش‎‏های گوناگون و به صورت‏های متنوعی معرفی شده است. منجی موعود و نجات‏بخش در نزد اقوام و ملل مختلف با آیین‏ها و فرهنگ‏های کاملاً متفاوت، به اَشکال و صور گوناگون و متنوعی مطرح شده است؛ ادیان جملگی تقریباً در یک نکته متفق القول هستند که نجات بخشی خواهد آمد و آنان را از یوغ بندگی جبّاران و ستمکاران و حاکمان زورگو رهانیده، جامعه‏ای پر از عدل و داد به وجود خواهد آورد. 
تکثر منجی یا وحدت منجی 
ما می بینیم که در ادیان مختلف بحث منجی مطرح است وهمه منتظر شخصی هستند که بیاید و ظلم و فساد را از بین ببرد، در یهود مسیحا یا ماشیح،( ۲۵۰۵۰۵) در مسیحیت مسیح، در اسلام مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه، در زرتشت سوشیانت،( ۲۳۶۷۳۶) در هند و بودا متریا،( ۲۴۵۶۷) حال این سوال مطرح است که در واقع برای نجات بشریت قرار است چند منجی فرستاده شود؟
در بیشتر ادیان، این منجی را قرار است خدا بفرستد و نظام یک پارچه و جهانی هم که مطرح است تنها یک رهبر می خواهد، یعنی با منشأ واحد و ویژگی واحد. پس منجی با تکثر، سازگاری ندارد. حال این کدام منجی است که از طرف خداوند برای برقراری حکومت عدل جهانی می آید؟
بدیهی است که هر کدام از ادیان که نسبت به منجی خود تصور واضح تری ارائه کند و مدرک موثقی داشته باشد مورد پذیرش قرار می گیرد، با بررسی و مطالعه اعتقادات ادیان(۱۹۲۰۶۱) به این نتیجه می رسیم: در این بین نگرش شیعه در زمینه منجی و امید به آینده روشن بیش از همه ادیان و مذاهب است.
زیرا منجی که اسلام معرفی می کند یک فرد مشخصی است که نام، نام پدر، مادر و اجداد طاهرینش معین و معلوم است و صدها روایت در کتب شیعه و سنی وی را از زبان پیامبر اسلام معرفی کرده است، او حیّ و حاضر و زنده است، و راه و روش و اهدافش مشخص و معین است، هم چنان که قرآن وعده داده است، برای از بین بردن ظلم و فساد و بر پایی حکومت عدل جهانی می آید. « خداوند به کسانى از شما که ایمان آورده و کارهاى شایسته انجام داده‏اند وعده مى‏دهد که قطعاً آنان را حکمران روى زمین خواهد کرد، همان گونه که به پیشینیان آنها خلافت روى زمین را بخشید؛ و دین و آیینى را که براى آنان پسندیده، پابرجا و ریشه‎‏دار خواهد ساخت؛ و ترسشان را به امنیّت و آرامش مبدّل مى‏کند، آن چنان که تنها مرا مى پرستند و چیزى را شریک من نخواهند ساخت. و کسانى که پس از آن کافر شوند، آنها فاسق‎انند» (آیه ۵۵ سوره مبارکه نور)
نکته قابل توجه این است که برخی علائم و مشخصاتی که در سایر ادیان برای آن نجات دهنده بزرگ ذکر شده در مورد حضرت مهدی علیه السلام  نیز قابل تطبیق است و درست نیست که حضرت را به یک ملت معینی اختصاص دهیم، او می آید تا با عناوین اختلاف انگیز مبارزه کند بنابراین باید او را مهدی موعود جهانیان برشمرد. زیرا عقیده به ظهور یک منجی و نجات دهنده فوق العاده جهانی، یک عقیده مشترک دینی است که از مصدر وحی سرچشمه گرفته و همه پیامبران بدان بشارت داده اند، منجی ملت ها در ادیان مختلف به خصوص ادیان ابراهیمی، هدفی واحد دارند و آن اقامه عدل و داد و بر پایی نظامی عادلانه و الهی است. ادیان غیر ابراهیمی هم همین اهداف را در مراتب پایین تری دنبال می کنند و بشارت نجات، کمال و عدالت سر می دهند. این بدان معناست که بشریت به دنبال یک گم شده است و در انتظار یک نجات دهنده اما برخی مصداق را گم کرده و راه را اشتباه رفته اند.‌
دین اسلام و حکومت واحد جهانی
همه ادیان، داعیه دار حکومت واحد جهانی در آخرالزمان هستند؛ اما در این میان اسلام ، حکومت واحد جهانی را بسیار روشن ترسیم کرده، راه‌های رسیدن به آن را بیان و رهبری، اهداف قیام، سرزمین های استراتژیک، نشانه های نزدیک شدن و… را کاملاً بیان کرده است. 
قرآن و سنت دو منبع اصلی اسلام، درباره حکومت واحد جهانی(۱۱۰۳۷۳) سخن فراوان دارند: قرآن کریم در سوره انبیاء آیه ۱۰۵ می فرماید: وَلَقَدْ کَتَبْنَا فِی الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّکْرِ أَنَّ الأَرْضَ یَرِثُهَا عِبَادِیَ الصَّالِحُونَ- ما در کتاب زبور بعد از تورات نوشتیم که زمین را بندگان صالح و شایسته من در اختیار خواهند گرفت و همین برای گروه عبادت کنندگان برای رسیدن به اهدافشان کافی است. در تفسیر قمى نیز در ذیل این آیه چنین آمده است: “منظور از اینکه زمین را بندگان صالح خدا به ارث مى‏برند حضرت مهدى عج و یاران او هستند”. (تفسیر نمونه ج۱۳،ص۵۱۹) آیه، به صراحت می-فرماید: «الأرض»؛ یعنی همه زمین در قلمرو حکومت صالحان است؛ چنان‌که در سوره حج آیه۴۱ آمده است: الَّذِینَ إِنْ مَکَّنَّاهُمْ فِی الْأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلَاهَ وَآتَوُا الزَّکَاهَ .
آنها هرگز پس از پیروزى، همچون خودکامگان و جباران، به عیش و نوش و لهو و لعب نمى‏پردازند، و در غرور و مستى فرو نمى‏روند، بلکه پیروزی ها و موفقیت ها را نردبانى براى ساختن خویش و جامعه قرار مى‏دهند آنها پس از قدرت یافتن تبدیل به یک طاغوت جدید نمى‏شوند، ارتباطشان با خدا محکم و با خلق خدا نیز مستحکم است‏. حضرت باقر علیه السلام در تفسیر این آیه فرمود: این مژده برای آل محمد صلوات الله علیهم است خدای تعالی مهدی عجل الله تعالی فرجه و یارانش را در مشارق و مغارب زمین پادشاهی می‌دهد. (بحارالانوار ج۵۱،ص۴۷)
در آیه دیگر، غلبه جهانی حق طلبان با دین حق همراه شده است: هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَی وَدِینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ کُلِّهِ وَلَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ. او کسى است که رسولش را با هدایت و آئین حق فرستاد تا او را بر همه آئین‏ها غالب گرداند هر چند مشرکان کراهت داشته باشند.( توبه، ۳۳: صف، ۹)  امام صادق  علیه السلام می فرماید:به خدا سوگند ‌ای مفضل! همانا که از آیین‌ها و دین‌ها اختلاف را برطرف می‌کند و دین همه‌اش یکی خواهد شد همان‌گونه که خداوند تبارک و تعالی فرمود: «انّ الدّین عندالله الاسلام» همانا دین نزد خدا اسلام است و خدای تعالی (باز) فرمود: هرکس از دینی جز اسلام پیروی کند از او پذیرفته نمی‌شود و او در آخرت از زیانکاران خواهد بود. (بحارالانوار ج۵۳)
خلاصه سخن:
اندیشه منجی گرایی مخصوص شیعه نیست بلکه فراگیر و جهانی است و ریشه در فطرت انسان‌‌ها و نیازمندی آنان به رفع مشکلات و دشواری‌‌هایشان به دست یک انسان برتر دارد، اما آن چنان که این اعتقاد در میان شیعه این قدر عمیق و دقیق است که تمام جزئیات و اهداف ظهور مشخص شده است در ادیان دیگر نیست در واقع شیعه با اندیشه «مهدویت» زنده و پویا است و با آن زندگی می‌‌کند و نفس می‌‌کشد و آن را رکن اساسی اعتقاداتش می‌‌داند، حال اگر همه بشریت مقدمه ظهور منجی عالم را فراهم کنند و در راهی قدم بگذارند که هدف از خلقت بشر همان است منجی کل جهان می آید و دنیا به  مدینه فاضله تبدیل خواهد شد. منابع:- قرآن کریم
– منجی در ادیان(روح الله شاکری زواردهی)
– حکومت جهانی حضرت مهدی(آیت الله مکارم شیرازی)
– دادگستر جهان (ابراهیم امینی)
– محورهای امید در ادیان ابراهیمی(محسن شریعتی)
– سی دی جامع الاحادیث نور ۵/۳