تدبیر ش۵۷
ضرورت تقویت دانشگاه‌ها برای جهاد علمی در کشور
دانشگاه، موتور پیشرفت کشور است؛ در این هیچ تردیدی نیست. اگر یک ملتی عزت می‌خواهد، اگر استقلال می‌خواهد، اگر اقتدار می‌خواهد، اگر ثروت می‌خواهد، باید دانشگاه خود را تقویت کند. خوشبختانه این نکته در ذهنیت مسئولین کشور جا افتاده است؛ همه این را درک کرده‌اند که باید به دانشگاه اهمیت بدهند.
امروز کشور نیازمند یک جهاد علمی است. البته اینجا که عرض می‌کنم علم، منظورم معنای عام علم است؛ نه فقط علوم تجربی. ما یک جهاد علمی لازم داریم. … آنچه که به نظر من جمع‌بندی همه مسائل است – که بنده خود را متعهد می‌دانم که آن را، هم بگویم، هم دنبال کنم، هم با دقت و وسواس و دلواپسی نگاه کنم ببینم به کجا رسید – این است که کشور نیاز دارد به جهاد علمی. … امروز ما در زمینه علم نیاز داریم که این‌جور تلاشی در کشور بکنیم؛ احساس کنیم موانعی وجود دارد، باید این موانع را برداریم؛ دارد معارضه‌هایی می‌شود، باید این معارضه‌ها را در هم بشکنیـم؛ در زمینـه عـرضـه امـکانـات علمـی، خسّت‌هایی از سوی کسانی که صاحبان آن هستند – که کشورهای پیشرفته علمی است – وجود دارد، باید در مقابل این خسّت‌ها از خودمان عزت و جوشندگی و فورانِ از درون نشان بدهیم. امروز دنیا علی‌رغم تظاهر به سخاوت علمی، در نهایتِ خسّت علمی است. آن کسانی که بر حسب عوامل گوناگونی توانستند در یک برهه‌ای پیشرفت علمی را صاحب و مالک بشوند و موتور پیشرفت را سوار بشوند و از همه بشر جلو بزنند – که همین کشورهای پیشرفته غربی هستند، که تقریباً از دوره رنسانس به این طرف دست اینها افتاده؛ یک روز هـم دسـت مـا بـود – اینـهـا انحصـارگـرنـد، انحصارطلبند؛ اینها می‌خواهند دایره این دانش، دایره این اقتدار توسعه پیدا کند؛ با دانایی ملت‌ها مخالفند؛ بخصوص بعد از آنکـه ایـن دانش در دست آنها وسیله‌ای شد برای سیاست. استعمار از علم پدید آمد. علم توانست آنها را قوی کند، مقتدر کند؛ لذا راه افتادند اطراف دنیا، استعمار به وجود آمد؛ والاّ ملت‌ها داشتند زندگی خودشان را می‌کردند. بریتانیا کجا! اندونزی کجا؟ اینها با ابزار علم رفتند آن مناطق را صاحب شدند. خوب! وقتی که استعمار از علم زاییده شد و قدرت بین‌المللی و قدرت سیاسی متکی به علم شد، این علم را در اختیار دیگران نباید بگذارند؛ والاّ این قدرت تهدیـد مـی‌شـود. و تـا امـروز همین‌جـور عمل کرده‌اند.۴ ۴. ۱۴/۰۶/۸۹ بیانات در دیدار اساتید دانشگاه‌ها
باید اعتراف کنیم که حرکت علمی در آغازخود است و می‌توانیم قدم‌های بلندتری را برداریم
یک ملتی اراده می‌کند و تصمیمی می‌گیرد که روی پای خود بایستد، از استعداد خود استفاده کند، خوشبختانه این زمینه‌ها هم به یک شکلی برای او فراهم است – ملت ما این‌جوری است – شاید بعضی از ملت‌های دیگر باشند که اگر چنانچه آنها تصمیم می‌گرفتند در مسئله علم روی پای خودشان بایستند، نمی‌توانستند؛ چون نه آن پیشینه تاریخی را داشتند، نه آن استعداد بومی و منطقه‌ای و ذاتی خودشان را داشتند. کشور ما بحمداللَّه اینها را دارد. انقلاب هم شد، حرکت عظیمی هم انجام گرفت، بیداری‌ای به وجود آمد، احساس توانایی‌ای به وجود آمد، یک حرکت مهمی شروع شد، که خوب، پیشرفت‌های فراوانی هم داشته. ما باید قبول کنیم و اعتراف کنیم که این حرکت در آغاز خود است. ما اول راهیم.
دوستان اشاره کردند به برنامه‌ریزی سیصد ساله. البته من اعتقادی به سیصد سال برنامه‌ریزی ندارم؛ اما این فکر را، این روحیه را می‌پسندم که احساس کنیم سی سال گذشته، ما قدم اولیم؛ ده قدم بخواهیم برداریم، می‌شود: سیصد سال دیگر. باید بدانیم قدم‌های اولیم، باید بدانیم می‌توانیم قدم‌های بلندتری را برداریم؛ این احساس باید به وجود بیاید. و من اعتقادم این است که این احساس حتماً به وجود می‌آید؛ کمااینکه این حرکت عظیم علمی، این نوآوری علمی، این تولید علم، این پرداختن به مرزهای دانش، به فکرمان نمی‌رسید که شدنی باشد؛ خوب، مطرح شد، گفته شد، دنبالگیری شد؛ امروز شما ثمراتش را دارید مشاهده می‌کنید. بنابراین، می‌توانیم قدم‌های بلندتر را بـرداریـم. مـی‌تـوانیـم کـارهـای بـزرگـی را انجام دهیم.۴ ۴. ۱۴/۰۶/۸۹ بیانات در دیدار اساتید دانشگاه‌ها
در زمینه تولید فکر باید کار شود
راجع به مسئله تولید فکر … پایه علم … فلسفه است؛ فلسفه نباشد، علم وجود ندارد. اگر استنتاج فلسفی نباشد، اصلاً علم می‌شود بی‌معنا. تولید فکر خیلی مهم است. البته تولید فکر از تولید علم دشوارتر است. متفکرین و نخبگان فکری در معرض آسیب‌هایی هستند که نخبگان علمی کمتر در معرض آن آسیب‌ها قرار می‌گیرند. بنابراین، کار، کار دشواری است؛ اما بسیار مهم است. … راجع به تاریخ اندیشه عقلی هم کارهایی دارد انجام می‌گیرد. … خوب! فلسفه مال ماست؛ مهد فلسفه، کشور ماست. آنچه که در کشور ما به نام فلسفه وجود دارد، به عنوان فلسفه و به معنای فلسفه بسیار نزدیک‌تر است تا آنچه که در اختیار غربی‌هاست، که امروز فلسفه آنها سر و صدایش دنیا را پر کرده. خوب، کار کنند. حوزه‌های ما مرکز فلسفه است؛ پرورش‌یافتگان حوزه‌ها، اساتید بزرگ فلسفه هستند؛ در دانشگاه‌ها هم خوشبختانه این معنا رسوخ پیدا کرده؛ بنابراین، در زمینه تولید فکر – که منبعث از نگاه فلسفی است – باید کار شود.۴ ۴. ۱۴/۰۶/۸۹ بیانات در دیدار اساتید دانشگاه‌ها
