جهت گیری تحقیقاتی و پژوهشی۹

تدبیر ش ۵۴ ضرورت تبیین درست خط امام توسط اهل فکر و تحقیق
خوب است برادران، جوانان، اهل فکر و تحقیق، طلاب، دانشجویان، روی این مبانی [ مبانی خط امام ] فکر کنند، روی اینها کار کنند. فقط متن باقی نمانَد؛ این متن‌ها درست توضیح داده شود، تبیین شود.۵  ۵. ۱۴/۰۳/۸۹  خطبه‌های نماز جمعه تهران در حرم امام خمینی
    تدبیر ش۵۶    اساتید و محققین باید به دنبال تدوین علوم انسانی منطبق با مبانی اسلام بروند
درباره علوم انسانی هم … اشکالات … وارد است؛ … یکی دو سال قبل از این مطرح کردم. البته آنچه که ما گفتیم، معنایش همین است که: اساتید و صاحبنظران و پژوهشگران و محققین باید به دنبال تدوین علوم انسانی منطبق با مبانی اسلام بروند؛ یعنی علوم انسانی‌ای که بر اساس فلسفه‌های نادرست و غلط مادی شکل نگرفته باشد؛ همچنان که امروز علوم انسانی غربی این‌جوری است. بالاخره اگر علوم سیاسی یا اقتصادی یا فلسفه یا مدیریت و بقیه علوم انسانی، مبتنی بر نگرش مادی به دنیا باشد و با ارزش‌های مادی بنا شده باشد، طبعاً نمی‌تواند خواسته‌ها و آرمان‌های جامعه‌ای را که مسلمان و مؤمن به معارف اسلامی هستند، برآورده کند.۶    ۶.   ۸۹/۰۵/۳۱   بیانات در دیدار دانشجویان در یازدهمین روزماه رمضان
    تدبیر ش۵۷   توسعه آموزش عالی باید در جهت هدف‌ها باشد
توسعه آموزش عالی باید در جهت هدف‌ها باشد. مسئولان آموزش عالی باید از توسعه غیرهدفمند بشدت پرهیز کنند؛ چون این، هم اتلاف مال است، هم اتلاف و ضایع کردن منابع انسانی است. باید ببینیم: چه لازم داریم؟ باید ببینیم: هدف چیست و به کجا می‌خواهیم برسیم؟ بر اساس آن، فضای آموزشی آموزش عالی را توسعه دهیم. بنابراین، برحسب نیاز، دنبال اهداف خودمان باشیم. به نظر من این مسئله خیلی حساس و مهمی است. نیازهای اصلی کشور در حوزه علوم و فناوری باید احصاء شوند؛ در زمینه علوم انسانی هـم همین‌جـور؛ بـر اسـاس اینها برنامه‌ریزی شـود؛ معلوم شـود کـه: چـه تعـداد دانشجو مـی‌خواهیم؟ چقدر دانشگاه می‌خواهیم، چه رشته‌هایی را لازم داریم؟ در چه سطوحی این رشته‌ها بایستی تعلیم و تعلم پیدا کند؟.۴   ۴.   ۱۴/۰۶/۸۹   بیانات در دیدار اساتید دانشگاه‌هاضرورت سرمایه‌گذاری در علم اقتصاد
راجع به علم اقتصاد … کوتاهی‌هایی شده؛ باید حتماً این کار انجام بگیرد، باید هم سرمایه‌گذاری بشود. بسیار نکته درستی بود که ما پولی که برای یک سد یا برای یک نیروگاه یا برای یک بزرگراه می‌دهیم، این پول را نمی‌گذاریم برای یک رشته مهمی از رشته‌های علوم انسانی، که حالا مثلاً علم اقتصاد است. این حرف‌ها درست است؛ اینها را ما قبول داریم.۴ ۴.   ۱۴/۰۶/۸۹   بیانات در دیدار اساتید دانشگاه‌ها
    تدبیر ش۵۸لزوم تلاش بیشتر در جهت نقشه جامع علمی کشور و حرکت شتابنده حوزه‌‌های علمیه
 نکته بعدی که برای فهرست کار‌های لازم امروز ما بایستی مورد توجه قرار بگیرد، مسئله پیشرفت علم و حرکت در جهت نقشه جامع علمی کشور است؛ همین کاری که پنج شش سال است بحمداللَّه حرکت بهتری پیدا کرده است، پیشرفت‌های خوبی انجام گرفته است. بایستی بیشتر تلاش کرد. ان‌شاءاللَّه این حرکت، شتابنده‌تر شود. لازم است حرکت شتابنده دیگری در داخل حوزه‌‌های علمیه انجام بگیرد.۱ ۱.   ۲۷/۰۷/۸۹   بیانات در اجتماع بزرگ مردم قموظیفه حوزه‌های علمیه در تبیین معرفت‌شناسی و تفکر اقتصادی و سیاسی اسلام
در زمینه‌های گوناگون، امروز نیاز وجود دارد؛ هم برای نظام اسلامی، هم در سطح کشور، هم در سطح جهان. تبیین معرفت‌شناسی اسلام، تفکر اقتصادی و سیاسی اسلام، مفاهیم فقهی و حقوقی‌ای که پایه‌های آن تفکر اقتصادی و سیاسی را تشکیل می‌دهد، نظام تعلیم و تربیت، مفاهیم اخلاقی و معنوی، غیره، غیره، همه اینها باید دقیق، علمی، قانع کننده و ناظر به اندیشه‌های رایج جهان آماده و فراهم شود؛ این کار حوزه‌هاست. با اجتهاد، این کار عملی است. اگر ما این کار را نکنیم، به دست خودمان کمک کرده‌ایم به حذف دین از صحنه زندگی بشر؛ به دست خودمان کمک کرده‌ایم به انزوای روحانیت. این، معنی تحول است. ایـن حـرکت نـوبـه‌نـوِ اجتهادی، اسـاس  تحول است.۳    ۳.   ۸۹/۰۷/۲۹   بیانات در دیدار طلاب، فضلا و اساتید حوزه علمیه قمضرورت تحول و تقویت اجتهاد در حوزه
 مسئله مهم دیگری که مطرح است و در آن باب باید سخن روشن به میان بیاید، مسئله تحول در حوزه‌هاست. چند سال است که مسئله تحول در حوزه‌های علمیه، بخصوص در حوزه مبارکه علمیه قم مطرح است. این تحول یعنی چه؟ حوزه می‌خواهد چه کار کند که اسمش تحول باشد؟ اگر تحول را به معنای تغییر خطوط اصلی حوزه‌ها بدانیم – مثل تغییر متد اجتهاد – قطعاً این یک انحراف است. تحول است، اما تحول به سمت سقوط. شیوه اجتهادی که امروز در حوزه‌های علمیه رایج است و علمای دین به آن متکی هستند، یکی از قوی‌ترین و منطقی‌ترین شیوه‌های اجتهاد است؛ اجتهاد متکی به یقین و علم، با اتکای به وحی؛ یعنی از ظن به دور است و استنباط ما استنباط علمی و یقینی است. این ظنون خاصه‌ای هم که وجود دارد، همه اینها حجیتش باید یقینی و قطعی باشد. حتّی اعتبار اصول عملیه‌ای که ما در فقه از آن استفاده می‌کنیم، باید اعتبار جزمی و قطعی باشد. تا وقتی که از دلیل قطعی به معتبر بودن این اصل عملی – استصحاب یا برائت یا اشتغال، هر کدام در مجاری خودشان – جزم پیدا نکنیم، نمی‌توانیم از این اصل استفاده کنیم. بنابراین یا بی‌واسطه یا بواسطه، همه شیوه‌های استنباط ما در فقه منتهی می‌شود به قطع و یقین.
… اگر اجتهاد با همان شیوه درست و صحیح خود که تکیه به کتاب و سنت است، و با آن متد معقولِ صحیحِ منطقی حساب شده پخته انجام بگیرد، بسیار خوب است. اجتهادها ولو نتایج مختلفی هم داشته باشد، موجب بالندگی است، موجب پیشرفت است. مجتهدین ما، فقهای ما در طول تاریخ فقاهت ما در مسائل گوناگون نظرات مختلفی ایراد کردند. شاگرد بر علیه نظر استاد، باز شاگرد او بر علیه نظر او حرف‌هایی زده‌اند، مطالبی گفته‌اند؛ هیچ اشکالی ندارد؛ این موجب بالندگی و پیشرفت اسـت. ایـن اجتهاد بـایـد در حـوزه تقویت شود.۳ ۳.   ۸۹/۰۷/۲۹   بیانات در دیدار طلاب، فضلا و اساتید حوزه علمیه قمبزرگان حوزه، دانشمندان و فضلا باید تحول را برنامه‌ریزی، هدایت و مدیریت کنند
تحول و دگرگونی یک امر قهری است؛ پیش می‌آید. امروز در اطراف مجموعه‌های گوناگون صنفی و ملی و غیره، در و دروازه و حصار وجود ندارد؛ منتها این تحول و تغییر را یا مدیریت می‌کنیم، آن را هدایت می‌کنیم، یا نه! رها می‌کنیم! اگر رها کردیم، باخته‌ایم. بزرگان حوزه، مراجع تقلید، اندیشمندان، دانشمندان و فضلا باید دامن‌ها را به کمر بزنند، همت کنند، این تحول را برنامه‌ریزی کنند، هدایت کنند، مدیریت کنند. بنابراین معنای اساسی تحول این است: حرکت نوبه‌نوِ محتوایی.۳ ۳.   ۸۹/۰۷/۲۹   بیانات در دیدار طلاب، فضلا و اساتید حوزه علمیه قمما نباید از تفسیر محروم بمانیم
رشته مهم دیگر، تفسیر است؛ انس با قرآن، معرفت قرآنی. ما نباید از تفسیر محروم بمانیم. درس تفسیر مهم است.۳   ۳.   ۸۹/۰۷/۲۹   بیانات در دیدار طلاب، فضلا و اساتید حوزه علمیه قملازم است تلاش و فعالیت علمی خودمان را با نیازها منطبق کنیم
 یکی از چیزهایی که در تحول مثبت حتماً لازم است، این است که ما خودمان را و تلاش و فعالیت علمی خودمان را با نیازها منطبق کنیم. یک چیزهایی هست که مردم ما به آنها احتیاج دارند، پاسخش را از ما می‌خواهند؛ ما باید آنها را فراهم کنیم. یک چیزهایی هم هست که مردم احتیاجی به آنها ندارند؛ زیاد کار شده، زیاد تلاش شده؛ خودمان را سرگرم آنها نکنیم. اینها خیلی مسائل اساسی و مهمی است.
 مـا از دانشگـاه‌هـا مـی‌خـواهیـم کـه فعـالیت خـودشان را بـا نیازهـای جامعه تطبیق دهند. بـا دانشگاه، بـا اساتید، بـا دانشجوهـا کـه مـواجـه می‌شویم، ایـن را مکـرر از اینـها مـی‌خـواهیم؛ می‌گوییم رشته‌های علمی‌تان را بر نیازهای جامعه منطبق کنید، ببینید چه لازم داریم. این در مورد حوزه‌ها به طریق اولی‌ صادق است.۳   ۳.   ۸۹/۰۷/۲۹   بیانات در دیدار طلاب، فضلا و اساتید حوزه علمیه قماهمیت و عظمت فقه نباید ما را از علم فلسفه غافل کند
یک مسئله، مسئله درس فلسفه و رشته فلسفه است. توجه بکنید؛ اهمیت فقه و عظمت فقه نباید ما را غافل کند از اهمیت درس فلسفه و رشته فلسفه و علم فلسفه؛ هر کدام از اینها مسئولیتی دارند. رشته فقه مسئولیاتی دارد، فلسفه هم مسئولیت‌های بزرگی بر دوش دارد. پرچم فلسفه اسلامی دست حوزه‌های علمیه بوده است و باید باشد و بماند. اگر شما این پرچم را زمین بگذارید، دیگرانی که احیاناً صلاحیت لازم را ندارند، این پرچم را برمی‌دارند؛ تدریس فلسفه و دانش فلسفه می‌افتد دست کسانی که شاید صلاحیت‌های لازم را برایش نداشته باشند. امروز اگر نظام و جامعه ما از فلسفه محروم بماند، در مقابل این شبهات گوناگون، این فلسفه‌های وارداتی مختلف، لخت و بی‌دفاع خواهد ماند. آن چیزی که می‌تواند جواب شماها را بدهد، غالباً فقه نیست؛ علوم عقلی است؛ فلسفه و کلام. اینها لازم است. در حوزه، اینها رشته‌های مهمی است.۳   ۳.   ۸۹/۰۷/۲۹   بیانات در دیدار طلاب، فضلا و اساتید حوزه علمیه قم    اهمیت حضور دانشمندان اسلامی زن در عرصه‌های مختلف
پدیده خواهران طلبه … خیلی پـدیـده عظیم  و مبارکی است. هزاران عالم، پژوهشگر، فقیه و فیلسوف در حوزه‌های علمیه خواهران تربیت شوند؛ این چه حرکت عظیمی خواهد بود. ببینید، نگاه دنیای مادی نسبت به پدیده زن و جنس زن چه نگاه بدی است، چه نگاه تحقیرآمیزی است، چه نگاه منحرفانه‌ای است. حضور دانشمندان اسلامی زن در عرصه‌های مختلف –  مثل حضور دانشمندان فرزانه و فهمیده دانشگاهی زن که متدین و متشرع هستند – اثرات بسیار عظیمی را در دنیا می‌گذارد؛ برای انقلاب آبروست. بانوان باید خوب درس بخوانند. البته هدف نهایی درس‌خواندن بانوان، تنها مجتهد شدن یا فیلسوف شدن نیست – ممکن است عده‌ای علاقه‌اش را داشته باشند، استعدادش را داشته باشند، وقتش را داشته باشند، عده‌ای هم نه – آشنایی با معارف اسلامی و قرآنی است که می‌تواند برای خود آنها و برای دیگران مورد استفاده قرار بگیرد.۳ ۳.   ۸۹/۰۷/۲۹   بیانات در دیدار طلاب، فضلا و اساتید حوزه علمیه قمضرورت تربیت متخصص فلسفه، فنون تبلیغ و علوم انسانی
[حوزه‌ها باید] پژوهش محور [باشند] … و به رشته‌های مختلف علوم از جمله فلسفه [نیاز دارند] … فقه، ستون فقرات حوزه است اما حوزه‌ها با اولویت‌بندی علوم، در رشته‌های دیگر نظیر تفسیر، فنون تبلیغ و علوم انسانی نیز متخصص تربیت کنند.۶    ۶.   ۸۹/۰۸/۰۳  (گزارش خبری)دیدار جمعی از اساتید، فضلا و طلاب نخبه حوزه علمیه قم لزوم  تدوین علوم انسانی مبتنی بر جهان بینی اسلامی
علوم انسانی، علومی لازم و ضروری است به شرط اینکه براساس جهان بینی اسلامی شکل گرفته باشد. … حوزه علمیه با آشنایی با علوم انسانی رایج، علوم انسانی مبتنی بر جهان بینی و تفکرات اسلامی را تدوین کند.۶ ۶.   ۸۹/۰۸/۰۳  (گزارش خبری)دیدار جمعی از اساتید، فضلا و طلاب نخبه حوزه علمیه قم تلاش‌های مؤسسه امام خمینی به شکل صحیح اطلاع رسانی شود
از تلاش‌های عمیق مؤسسه آموزشی – پژوهشی امام خمینی[ خرسندم] … این مؤسسه خوب، جامع و کامل می‌تواند از لحاظ تلاش پیگیر، خستگی ناپذیر، خالصانه و عالمانه الگویی برای حوزه باشد. … خدمات و تلاش‌های این مؤسسه، به شکل صحیح اطلاع رسانی شود.  ۸ ۸.   ۸۹/۰۸/۰۳  (گزارش خبری)دیدار مدیر و اعضای هیأت‌های علمی مؤسسه آموزشی  پژوهشی امام خمینی