حق شوهر

پرسش. در کتابی خواندم که اگر زنی شوهرش را آزرده کند یا بدون اذنش از خانه خارج شود، گناهان بسیاری برای او نوشته می‏شود و لعنت خدا و ملائکه بر اوست و به عذاب جهنم دچار خواهد شد.    (مراجعه کنید به روایت طولانی که پیامبر اکرم صلی‏ الله‏ علیه‏ و‏ آله در مورد قصه «حَوْلاء»: مستدرک الوسائل، ج ۱۴، ص ۲۳۸ ـ ۲۴۶.)    با توجه به این روایات اگر زن و مردی در موضوعی اختلاف داشتند و حق با زن بود ولی مرد بدخلق بوده و دعوا را او شروع کند تا حدی که زن پس از مدتی صبر، طاقت نیاورده، مقابله به مثل کند، گناه برای زن نوشته می‏شود یا مرد؟

پاسخ: نخست آنکه تنها چنین نیست که تنها اگر زن حقوق شوهرش را زیر پا گذاشت، مرتکب گناه شود بلکه برای مرد هم تکالیفی وارد شده است و حقوقی که در مورد زن باید مراعات کند؛ اگر مرد حقوق زنش را رعایت نکند، مرتکب گناه شده است و حق الناس بر گردنش آمده است که باید ادا کند.
اکرام و محبت نسبت به همسر از سفارشات معصومین علیهم‏ السلام است. در روایت آمده است که پیامبر اکرم صلی‏ الله ‏علیه ‏و‏ آله فرمود: در [عجبم] آیا کسی از شما همسرش را می‏زند و در شب هم او را در آغوش می‏گیرد؟    (الکافی، ج۵، ص ۵۰۹.)  
بنابراین حق شوهر بر زن و حق همسر بر شوهر، در حق الناس بودن مساوی‏اند. خلاصه آنکه حقوق بین زن و شوهر طرفینی است؛ چنان‏که کتاب کافی دو باب جداگانه به نام: «حق الزوج علی المرأه» و «حق المرأهِ علی الزوج» دارد.    (الکافی، ج۵، ص ۵۰۶ و ص ۵۱۱. ) 
امّا نکته آن است که چون قوام خانواده به مرد است    (اشاره به آیه «الرجال قوامون علی النساء» نساء(۴، آیه ۳۴) )   و مرد مدیر، مسئول و تکیه‏گاه خانواده است، مرد احترام خاصی در خانواده دارد که باید به قوت خودش باقی بماند تا خانواده استحکام لازم را داشته باشد. طبیعی است که اگر حرمت مسئول نگه داشته نشود، مجموعه سازمان‏دهی خود را از دست می‏دهد؛ چنان که ستون خیمه‏ای برداشته شود. به عبارت دیگر رعایت حق شوهر، احترام به شأن خانواده و علاقه به استحکام آن است. به همین جهت در روایات سفارش بسیاری شده که حیثیت و ارزش شوهر حفظ شود تا آنجا که در برخی روایات آمده است: اگر [جایز بود که] امر می‏کردم به کسی تا برای دیگری سجده کند به زن دستور می‏دادم تا برای شوهرش سجده کند.    (الکافی، ج۵، ص ۵۰۸.)
    البته در این روایت شرط واقع نشده است ولی مضمون روایت می‏رساند که مرد در خانواده چقدر عظمت و اعتبار دارد.
اذیت کردن شوهر گناه بزرگی است تا آنجا که امام صادق علیه السلام فرمود:
    ملعونَهٌ ملعونَهٌ امْرَأَهٌ تُؤْذی زَوْجَها.   (وسائل الشیعه، ج ۱۶، ص ۲۸۰.)       
مورد لعنت است مورد لعنت است زنی که شوهرش را اذیت کند.
توبه چنین گناهی ندامت بر کار گذشته و تصمیم به عدم ارتکاب آن و کسب رضایت از شوهر است. البته شرط سوم یعنی کسب رضایت از شوهر، کمال توبه است. همین مورد برای مردی است که حق زنی را ضایع کرده باشد.
از نظر اسلام مهم آنست که حق همه رعایت شود و عدالت برقرار گردد با این تفاوت که مرد به دلیل قدرت جسمی که دارد خودش می‏تواند حقش را به طور کامل بگیرد ولی زن با حمایت قانون و شرع به حقّ خود می‏رسد.
نکته آخر آنکه در مقابل حقوقی که مردها دارند تکالیفی نیز بر گردن دارند که سبب آن حق، آن تکلیف است؛ برای نمونه مرد حق تصمیم‏ گیری در مسائل مالی دارد؛ چرا که پرداخت نفقه و مهریه، تهیه مسکن و نظایر این بر عهده مرد است. در نتیجه می‏توان گفت آنچه در ظاهر حق مرد است در واقع حق خانواده را تأمین می‏کند.