قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم :
حیا، منش اسلام
انّ لِکُلِّ دِینٍ خُلُقاً، وانّ خُلُقَ الاسلامِ الحیاءُ.(۳/۱۳۵۴؛ کنزالعمال: ۵۷۵۷)
هر دینی منشی دارد و منش اسلام حیاست.
انواع حیا
الحیاءُ حیاءانِ: حیاءُ عَقْلٍ وحیاءُ حُمْقٍ، فحَیاءُ العَقلِ العِلْمُ، وحَیاءُ الحُمْقِ الجَهْلُ. (۳/۱۳۵۶؛ بحار: ۷۷/۱۴۹)
حیا دو گونه است: حیای ناشی از خرد و حیای برخاسته از نابخردی. حیای خرد خیز دانش است و حیای نابخردانه جهل و نادانی.
شرم از خدا، مایه افزایش یقین
اسْتَحْیِ مِن اللَّهِ اسْتِحیاءَکَ مِن صالِحی جِیرانِکَ؛ فانّ فیها زِیادَهَ الیَقینِ.(۳/۱۳۵۸؛ بحار: ۷۸/۲۰۰)
از خدا شرم کن،همچنان که از همسایگان خوب خود شرم میکنی؛ زیرا شرم از خدا بر یقین می افزاید.
شرم از فرشتگان
لِیَسْتَحیِ أحَدُکُم مِن مَلَکَیهِ اللَّذَینِ معَهُ، کما یَسْتَحْیِی مِن رجُلَینِ صالِحَینِ مِن جِیرانِهِ، وهُما مَعهُ باللّیلِ والنّهارِ.(۳/۱۳۵۸؛ کنزالعمال: ۵۷۵۱)
هریک از شما باید از دو فرشتهای که با خود دارد شرم کند، همچنان که از دو همسایه خوب خود که شب و روز در کنارش هستند شرم میکند.
نتیجه بی شرمی
لم یَبْقَ مِن أمْثالِ الأنْبیاءِ علیهم السلام الّا قَولُ النّاسِ: اذا لَم تَسْتَحیِ فاصْنَعْ ما شِئْتَ.(۳/۱۳۵۸؛ عیون اخبارالرضا(ع): ۲/۵۶)
از مثلهای پیامبران علیهم السلام، جز این سخن مردم بر جای نمانده است: وقتی حیا نداشتی هر کاری می خواهی بکن!.
