پرسش. اگر کسی یکی از ائمه معصومین علیهم السلام را در خواب ببیند و از او دستوری دریافت کند آیا این حکم برای او حجت است یا نه؟ آیا آنچه فهمیده میشود علم شهودی است یا علم حصولی؟
پاسخ: اگر پرسش اول در قالبی کلی مطرح شود به این صورت درمی آید که آیا رؤیایی صادقانه حجیّت دارد؟ برای نمونه اگر به کسی در خواب خبر داده شود که مبلغی را به کسی بدهکار است آیا این خواب معتبر است و باید به آن ترتیب اثر دارد؟
پاسخ این است که رؤیا هر چند صادقانه باشد از لحاظ شرعی و فقهی حجیتی ندارد و الزام آور و تکلیف آور نیست. به این سبب که رؤیای انسانهای عادی با رؤیای پیامبران ـ که تکلیف آور است ـ تفاوت دارد. زیرا از یک سو امکان تفکیک و جدا کردن و تشخیص رؤیای صادقانه از خوابهایی که ناشی از نیت های درونی انسان است و به تعبیر قرآنی «اضغاث احلام» (یوسف ۱۲، آیه ۴۴. ) وجود ندارد؛ همانند افکاری که انسان در حال تب و هذیان ابراز میکند با آنچه در حال صحت میگوید. و از سویی دیگر اشتباه در تطبیق مصداق است که به پرسش دوم برمیگردد. اگر کسی دیگری را در خواب میبیند این علم شهودی است و درک درونی که بسته به افکار و روحیات شخص اتفاق میافتد امّا تطبیق بر مصداق، خود مقوله دیگری است. اگر کسی بگوید امام حسین علیه السلام را در خواب دیده ام و آن حضرت چنین حکم کرده است، در علم حضوری اش و آنچه دیده و مشخصات و مطالبی که میگوید، صادق باشد امّا یقینی نیست که در تطبیق بر عالم واقع درست عمل کرده باشد. او عالمی را دیده است و جملاتی بین آنها رد و بدل شد امّا از کجا معلوم که او امام حسین علیه السلام را دیده باشد؟
پس دو معضل وجود دارد اول آنکه از کجا معلوم آنچه دیده اید، رؤیای صادقانه باشد؛ دوم آنکه از کجا معلوم در تطبیق آنچه دیده اید بر عالم خارج درست عمر کرده اید؟
