رشد و وزن جنین در هفته های مختلف بارداری

در انسان، یاختهٔ رشدکنندهٔ از لحظهٔ بارورسازی تا پایان هفتهٔ هشتم رویان (embryo) نام دارد و پس از آن جنین (به انگلیسی:fetus) نامیده می‌شود. بررسی مراحل رشد و تکامل جنین در هفته های مختلف بارداری برای زنان باردار واقعا لذت بخش است . 
قلب جنین در پایان هفته چهارم ضربان نسبی دارد و خون را به همهٔ بخشهای جنین می‌رساند. در این زمان چشم، بینی و گوش بیرونی هنوز تشکیل نشده و دیده نمی‌شود.
تشکیل دستگاه گوارش آغاز می‌شود و جوانه‌های کوچکی که در آینده دستها و پاها را تشکیل می‌دهند در این هنگام دیده می‌شوند. در این زمان اندازهٔ جنین ۶ تا ۱۰ میلیمتر می‌باشد. یعنی به اندازهٔ یک تخم سیب درختی.
در پایان هفتهٔ هشتم وزن جنین در حدود یک گرم و طول قد او در حدود ۲/۵ سانتیمتر است. اندامها شروع به مشخص شدن کرده‌اند، بازو، آرنج، ساعد، دستها، ران، ساق پاها کم و بیش دیده می‌شوند. در این هنگام بخشی که قبلا به شکل دم دیده می‌شد، از بین می‌رود.
در پایان هفتهٔ دوازدهم وزن جنین ۳۰ گرم و طول قد او ۵/۷ تا ۹ سانتیمتر می‌باشد، اندامها کاملا تشکیل شده‌اند. بازوها، انگشتان، دستها و پاها کاملا مشخص شده و تشکیل بافتها آغاز می‌گردد. گوش خارجی دیده می‌شود، چشم تقریبا کامل شده ولی پلک ها هنوز بسته‌اند. ضربان قلب جنین را با وسایل مخصوص و دقیق فراصوتی تشخیص داد.
سه‌ماههٔ دوم دوران بارداری سه‌ماههٔ نخست دوران بارداری زمانی است که به طور انحصاری اندامهای جنین تشکیل می‌شوند، در صورتی که در سه‌ماهٔ دوم اندامهای پدیدآمده نمو کرده و به تدریج تکامل می‌یابند.
در پایان شش‌ ماهگی، طول قد جنین در حدود ۲۷/۵ تا ۳۰ سانتیمتر وزن آن در حدود ۶۰۰ تا ۷۲۰ گرم می‌رسد. پوست بدن جنین در ماههای پنجم و ششم تقریبا رنگ قرمز دارد و در این زمان است که کم‌کم غدد چربی پوست، چربی تراوش کرده و با یاخته‌های مرده پوست تشکیل مادهٔ سفید رنگی (پنیری شکل) را می‌دهد که پوست جنین را می‌پوشاند و عمل نگهداری پوست را خواهد داشت در این هنگام پلک ها از هم جدا شده و مژه‌های جنین نیز تشکیل گردیده‌اند.
در ششمین ماه دوران بارداری، رحم مادر به اندازه‌ای بزرگ می‌شود که بخش بالایی آن را در بالای ناف او می‌توان لمس کرد در این زمان مادر حرکات جنین خود را حس می‌کند. ولی حرکاتی را که پیش از این زمان حس می‌کرده‌است بیشتر مربوط به حرکات دستگاه گوارش خود او بوده و مربوط به حرکات جنین نبوده‌است.
بیشتر در پایان پنجمین ماه بارداری است که مادر ممکن است وزن اضافه نماید و حتی در هر هفته در حدود ۵۰۰ گرم بر وزنش افزوده شود. در این زمان است که او باید مواظب باشد که بیش از معمول اضافه نگردد.
سه‌ماههٔ پایانی دوران بارداری در خلال سه‌ماههٔ پایانی دوران بارداری وزن مادر نباید بیش از معمول زیاد شود. اضافه وزن مادر در همهٔ دوران بارداری نباید از ۱۱ کیلوگرم بیشتر شود که ۳/۵ کیلوگرم آن خود جنین است.
در این دوران است که انقباض های رحم زیادتر خواهد شد و این انقباضها معمولا بدون درد است و سبب می‌شود که رحم گشاد شود. تا جنین در حال رشد را در خود جا می‌دهد. در حدود ۱۰ تا ۱۴ روز پیش از زایمان سر جنین به سمت درون لگن چرخش پیدا می‌کند و این تغییر وضع سبب راحتی مادر می‌گردد زیرا دیگر رحم به پردهٔ دیافراگم و شش مادر فشار نخواهد آورد.
در این زمان گهگاه دردهایی مانند درد زایمان ولی نه چندان شدید احساس می‌شود. در سه‌ماه پایانی دوران بارداری، جنین از مادر خود، از راه جریان خون جفت، ماده‌ای به نام پادتن دریافت می‌دارد. که نوزاد را برای مدتی در برابر برخی از بیماریها مانند سرخک، سرخجه، مخملک، آنفلوانزا و حتی بیماریهای ویروسی مثل سرماخوردگی ایمن می‌کند.
اگر مادری در ماه های پایانی دوران بارداری برای برخی از بیماریها واکسینه شود، ایمنی نسبی در نوزاد بوجود آمد. پادتن نیز از راه آغوز و حتی از راه شیر مادر نیز به کودک می‌رسد و این ایمنی نسبی در کودک وجود دارد تا زمانی که به کودک واکسن زده شود.
در زیر وزن جنین در هفته ای مختلف بارداری ذکر شده است اما به یاد داشته باشید که این ارقام به صورت میانگین به دست آمده اند و ممکن است در جنین های مختلف و بارداری های مختلف، با هم تفاوت داشته باشند.
• هفته۱:
شمارش هفته های حاملگی از روز اول آخرین پریود شروع می شود بنابراین در این هفته هنوز لقاح انجام نشده است
• هفته۲:
هنوز لقاح انجام نشده است!!
• هفته۳:
اسپرم و تخمک همدیگر را در لوله فالوپ ملاقات می کنند
در خانمهایی که پریود ۲۸ روزه دارند تخمک گذاری روز ۱۴ سیکل صورت می گیرد
قابل ذکر است که اسپرم یک کروموزومX و یک کروموزومY دارد در حالیکه تخمک دو کروموزومX دارد پس تعیین کننده جنسیت پدر است
• هفته ۴:
توده سلولی در حال تقسیم به رحم می رود تا جایگاهی برای استقرار پیدا کند
• هفته۵:
اندازه جنین در این هفته ۵تا ۷ میلیمتر است
توده سلولی به دو قسمت تقسیم شده قسمت جنینی وقسمت جفتی و پس از آن قسمت جنینی به سه لایه تقسیم شده:
لایه خارجی :مغز, نخاع, پوست و مو را تشکیل میدهد
لایه میانی: قلب, سیستم گردش خون, استخوان, عضله, کلیه و سیستم تناسلی را تشکیل میدهد
لایه داخلی:روده ها کبد پانکراس و مثانه را می سازد
• هفته۶:
اولین ضربان قلب جنین در این هفته است
اندازه جنین در این هفته ۸ تا ۱۰ میلیمتر است به اندازه ناخن انگشت کوچک است
• هفته۷:
اندازه جنین در این هفته۱۷ تا ۲۰ میلیمتر است که در حد بزرگی ناخن شست است
• هفته۸:
در این هفته جنین ۲٫۵ تا ۳٫۵ سانتی متر است
در این هفته جنین مانند یک ماهی با سر بزرگ و بدنی کوچک است
• هفته ۹:
سریعترین رشد در این هفته مربوط به اندامهای کودک است و رشد دستها بیشتر از پاها است انگشتان وناخن جنین در حال تکامل ست
انداره آن ۴۴ تا ۴۶ میلیمتر است
• هفته۱۰:
رشد اندامها ادامه دارد و بهترین خبر در این هفته این است که جنین از خطر ابتلا به ناهنجاریهای مادرزادی نجات پیدا میکند
اندازه جنین ۵۰ تا ۶۰ میلیمتر است
• هفته۱۱:
اندازه جنین ۶۵ تا ۷۵ میلیمتر است
صورت جنین شباهت بیشتری به صورت همیشگی انسان پیدا می کند!!
• هفته ۱۲:
اندازه جنین ۸۵ میلیمتر و وزن او حدود ۹ تا ۱۲ گرم است
در این هفته بند ناف شروع به جریان انداختن خون بین لایه های جفتی و جنین می شود ومنبع تغذیه کودک از این هفته همین ارتباط خونی می باشد
تریمستر دوم
• هفته۱۳
در این هفته تمام ۲۰ دندان جنین در زیر لثه شکل می گیرد وزن جنین در این هفته ۲۰ تا ۲۵ گرم و قدش ۱۰ سانتی متر است . همچنین در این هفته جنین شروع به بلع مایع آمنیوتیک می کند
• هفته۱۴
در این هفته جنین شروع به تولید ادرار می کند که وارد مایع آمنیوتیک می شود و ضرری برای مادر و جنین ندارد
وزن جنین در این هفته۶۵ تا ۷۰ گرم می باشد و قدش حدود ۱۲٫۵ سانتی متر است
• هفته۱۵
در این هفته جنین شروع به مکیدن انگشت شستش می کند .همچنین در این هفته کودک دارای ابرو و مژه می شود
مایع آمنیوتیک قادر به انتقال صوت به جنین بوده و کودک بوسیله آن می تواند صدای معده ضربان قلب و صدای شما را بشنود
وزن جنین در این هفته۷۰ تا ۷۵ گرم و قدش ۱۳ تا ۱۴ سانتی متر است
• هفته۱۶
در این هفته ناخن جنین شروع به رشد کرده . جنین هر ۴۵ تا ۶۰ دقیقه ادرار می کند جنسیت جنین در این هفته ممکن است با سونوگرافی مشخص شود
وزن جنین ۸۰ گرم و قدش ۱۴ تا۱۶ سانتی متر است
• هفته۱۷
از این هفته به بعد باید منتظر ثبت حرکات جنین باشید گاهی مثل نوک زدن پرنده به قفس گاهی شبیه پرزدن پروانه زیر پوست خود حس می کنید. در حاملگی اول ممکن است تا هفته ۲۰ این حرکات را متوجه نشوید
وزن کودک ۱۰۰ تا ۱۲۰ گرم و قدش ۱۶ ساتی متر است
• هفته۱۸
استخوانها شروع به استخوان سازی کرده اثر انگشت کودک تکامل یافته و وزن او در این هفته ۱۶۰ تا ۱۸۰ گرم و قدش تا ۲۰ سانتی متر است
• هفته۱۹
جوانه دندانهای اصلی در پشت دندانهای شیری شروع به تکامل هستند موهای کرکی شکل بدن کودک را پوشانده وزنش در این هفته ۲۰۰ تا ۲۲۰گرم وقدش ۲۰ تا ۲ سانتی متر است
• هفته۲۰
از این هفته به بعد کودک صدای شما را تشخیص می دهد وزن آن حدود ۲۸۰ گرم و قدش ۲۵ سانتی متر است توجه داشته باشید که قد به دو صورت اندازه گرفته می شود یکی قد کامل ویکی تا ناحیه باسن کودک بنابراین اگر تغییری در اندازه های مختلف دیدید بعلت متد اندازه گیری است
• هفته۲۱
وزن جنین ۳۷۰ گرم وقدش۲۵ تا ۲۶سانتی متر است
مهمترین اتفاق ساخت گلبولهای سفید در این هفته است
• هفته۲۲
وزن کودک ۴۰۰ تا ۴۲۰ گرم و قدش ۲۷ تا ۲۸ سانتی متر است
حس لامسه اولین حسی است که در کودک به بلوغ می رسد وکودک در این هفته بخوبی می تواند صورت خود را لمس کند
• هفته۲۳
گاه کودک ممکن است بدنبال بلعیدن مایع آمنیوتیک دچار سکسکه شود با لمس شکم و صدا حرکات جنین بیشتر می شود وزن جنین ۵۰۰ تا ۵۵۰ گرم و قدش۲۸ تا۲۹ سانتی متر است
• هفته۲۴
مهمترین اقدام در این هفته تکامل چربی در زیر لایه پوست است
وزن جنین ۶۰۰ گرم و قدش ۳۰ سانتی متر است
• هفته۲۵
در این هفته استخوانها محکم تر و سخت تر می شود و کودک هم بعلت رشد چربی زیر پوست فربه تر می شود
وزن در این هفته ۷۰۰ گرم و قد حدود۳۱ سانتی متر است
• هفته ۲۶
وزن جنین ۸۰۰ تا ۸۵۰ گرم و قدش ۳۲ سانتی است
ریه های کودک با تولید شاخه های برونش شروع به تکامل می کند
• هفته۲۷
وزن جنین ۹۰۰ گرم و قدش۳۳ تا ۳۴ سانتی متر است
در این هفته رنگ چشم کودک آبی یا آبی تیره می باشد
• هفته۲۸
وزن ودک ۱ کیلو گرم و قدش ۳۵ سانتی متر است
ریه های کودک در این هفته به بلوغ کافی رسیده ولی اگر متولد شود نیاز به مراقبتهای خاص دارد
تریمستر سوم
• هفته۲۹:
کودک در این هفته تمام فضای رحم را اشغال می کند . رشد کودک از این هفته به بعد کمتر از یک سانتی متر در هفته است . از این هفته به بعد هفته ای ۲۰۰ گرم به وزن کودک اضافه می شود
کودک روزانه نیم لیتر ادرار وارد مایع آمنیوتیک می کندو همچنین از این هفته شروع به تنظیم دمای بدن خویش می کند
وزن جنین حدود۱۲۰۰ گرم است
• هفته۳۰:
در این هفته جنین بسیار هوشیار نسبت به محیط اطراف است و تاریکی و نور محیط بیرون را تشخیص می دهد
وزن جنین در این هفته ۱۴۰۰ گرم است وقدش ۳۷ تا۳۸ سانتی متر !
• هفته۳۱:
ناخن کودک در این هفته به انتهای انگشت میرسد لایه چربی زیر پوست کاملتر شده وزن جنین هم حدود ۱۶۰۰ گرم است
از این هفته به بعد موهای کرکی و ورنیکس (ماده مومی شکل پوشانده بدن کودک) شروع به محو شدن می کنند
• هفته۳۲:
در این هفته و هفته های آخر شنوایی کودک ارتباط کاملی با دنیای بیرون از رحم برقرار می کند
در میان صداهای خارجی او به صدای مادر عادت کرده و پس از تولد با شنیدن صدای مادر, وی را تشخیص می دهد
وزن کودک ۱۸۰۰ کرم و قدش ۳۹ سانتی متر است
• هفته۳۳:
از این هفته سورفاکتانت در ریه جنین شروع به ساخت می کند بنابراین اگر از این هفته به بعد کودک بدنیا بیاید مشکل کمتری از نظر تنفسی خواهد داشت
ولی حتما نیاز به دستگاه انکوباتور دارد زیرا چربی زیر پوستی هنوز کم است
وزن جنین ۲۰۰۰ گرم وقدش ۴۱ سانتی متر است
• هفته۳۴:
پوست کودک کم کم به رنگ صورتی در می آید و ریه های کودک به بلوغ کامل می رسند
وزن کودک۲۲۰۰ و قدش ۴۲٫۵ سانتی متر است
• هفته۳۵:
از این هفته تا هفته های آخر بارداری لایه چربی بیشتری زیر پوست کودک بخصوص اطراف شانه اورا در بر می گیرد
از این هفته به بعد می توانید سوتین های مخصوص شیر دهی را تهیه کنید!!
وزن کودک حدود ۲۵۰۰ گرم است
• هفته۳۶:
قد جنین ۴۵ سانتی متر و وزنش ۲۷۰۰ گرم است
تمام اعضای کودک در این هفته به بلوغ می رسند
• هفته۳۷:
از این هفته به بعد هر روز باید آماده باشید!! ساک بیمارستان را ببندید, تلفن های ضروری را در دسترس قرار دهید!
وزن کودک حدود ۲۹۰۰ گرم است
• هفته ۳۸:
اگر فرزند شما پسر باشد در این هفته بیضه های او در داخل کیسه بیضه قرار می گیرد
وزن جنین ۳۱۰۰ گرم است
این زمان بهترین وقت برای نوشتن نامه به کودک خود است!!!
• هفته۳۹:
روده های کودک در این هفته پر از مواد دفعی که مکونیوم نام دارد می باشد این مواد به رنگ سبز تیره و چسبناک است در طی ۲ هفته اول تولد, کودک آن را دفع می کند . گاهی در اثر فشار طی زایمان ممکن است این ماده دفع شود
وزن جنین در این هفته ۳۲۵۰ گرم است
• هفته۴۰:
در زمان تولد پوست کودک ممکن است در ابتدا آبی رنگ باشد و یا قسمتهایی از بدنش هنوز از ورنیکس پوشیده باشد سر کودک در بدو تولد ممکن است شکل نامنظمی داشته باشد این وضعیت اغلب به علت عبور از کانال زایمانی است و بعد از این سر کودک در تمام مراحل زندگی اش شکل ثابتی دارد
وزن کودک در این هفته ۳۵۰۰ گرم و قدش حدود ۵۰ سانتی متر است
البته توجه داشته باشید که وزن و قد تقریبی هستند و از نوزادی به نوزاد دیگر فرق می کند