نیاز به دریافت مواد مغذی در دوران بارداری افزایش مییابد و خودداری مادران از خوردن و آشامیدن در طی روز بعلت روزهداری میتواند نگرانیهایی را برای سلامت جنین موجب شود. کشف رابطه بین افزایش کتونبادی در خون مادران باردار دیابتیک و کاهش بهره هوشی فرزندان آنان به این نگرانیها افزود زیرا گرسنگی طی بارداری سریعتر از مواقع دیگر ایجاد کتوز میکند و این در حالیست که تاثیر روزهداری مادر بر تکامل مغزی جنین که در بحرانی ترین مرحله رشد مغزی است خصوصا” اثرات طولانی مدت آن هنوزشناخته نشده است. در این مطالعه ما با آزمودن بهره هوشی اینگونه فرزندان سعی داریم تا اثرات طولانی مدت روزهداری مادر برجنین را بررسی کنیم.
نخوردن و نیاشامیدن در طول روز بعلت روزهداری و گرسنگی و تشنگی متعاقب آن این سئوال را برای خانمهای باردار مطرح میکند که آیا حین بارداری می‌توان روزه گرفت؟ آیا به جنین آسیبی نخواهد رسید؟ آیا جنین رشد مناسبی خواهد داشت؟ این سئوالها در سطح وسیعی از جامعه ما مطرح است، با فرض تولد حدود یک میلیون نوزاد در سال و این که بیش از ۷۵% از بارداری‌ها مصادف با ماه رمضان است، می‌توان نتیجه گرفت که سالیانه حدود۷۵۰۰۰۰ زن باردار ایرانی با این سئوالها مواجه هستند.سلامت جنین هنگام روزهداری مادر از دو جنبه تغذیه مادر و اختلال در سوخت و ساز بدن وی قابل بررسی است. تغذیه مناسب مادر معمولا با افزایش وزن وی کنترل می‌گردد که بطور متوسط در طول بارداری حدود یازده کیلو‌گرم است. احتمال زایمان نوزاد با وزن کمتر از طبیعی در مادرانی که تغذیه نامناسب دارند بیشتر از مادران بارداری است که کالری لازم را دریافت کرده‌اند. هنگام روزهداری نیز وزن مادران میتواند با توجه به مقدار کالری مصرفی تغییر کند. بر اساس تحقیقی که در تونس انجام یافت کالری مواد غذایی مصرفی و وزن زنان سالم طی روزهداری ماه مبارک رمضان تغییری نکرده بود. همچنین در طی یک مطالعه در بیرمنگام وزن ۱۳۳۵۱ نوزاد مورد بررسی قرار گرفت و نشان داده شد که روزهداری حین ماه رمضان تاثیری بر وزن نوزادان نمی‌گذارد. اما در مقابل طی مطالعه‌ای در عربستان تعداد نوزادان با وزن کمتر از طبیعی و همچنین مرگ و میر آنها طی مراسم حج و ماه رمضان افزایش یافته بود. در این جا نقش سوء تغذیه به عنوان یک مشکل تعیین کننده مورد توجه قرار می‌گیرد.
تحقیقاتی که در زمینه اختلالات سوخت و ساز بدن مادران باردار صورت گرفته نتایج مختلفی را نشان داده است. بیشتر این تحقیقات در مورد مادران باردار مبتلا به بیماری قند صورت گرفته و دیده شده است که تغییر سوخت و ساز مادر از تجزیه گلوکز (قند اصلی مورد مصرف بدن) به تجزیه چربی و ایجاد اجسام کتونی(نوعی ماده انرژی‌زا که در هنگام گرسنگی از تجزیه چربیها در بدن تولید می‌شود و به جای گلوکز برای تولید انرژی در بدن به کار می‌رود، اما مقادیر زیاد آن برای رشد مغزی جنین مضر است) میتواند تاثیرات نامناسبی بر رشد عصبی و رفتاری فرزندان بگذارد. نتایج این تحقیقات نگرانیهایی را در مورد روزهداری مادران باردار موجب شده است. گرسنگی و تشنگی حین بارداری موجب تسریع در ساخت اجسام کتونی می‌شود بطوریکه وجود کتون در ادرار صبحگاهی خانمهای باردار، بعلت نخوردن غذا در طول شب نادر نیست. در طی تحقیقی در مشهد از ۶۱ زن باردار که روزه گرفته بودند تنها کتون ادراری سه نفر افزایش یافت و در دو نفر از آنها این افزایش قابل توجه بود. این دو خانم باردار هر دو در سه ماهه سوم حاملگی روزه گرفته بودند و اضافه وزنی کمتر از حد انتظار حاملگی خود داشتند که خود تاییدی است بر سوء تغذیه آنان. از این مطالعه می‌توان نتیجه گرفت که سنتز اجسام کتونی در خانمهای باردار روزه‌دار به شدتی که در خانمهای باردار مبتلا به مرض قند دیده می‌شود، افزایش نمی‌یابد و سوء تغذیه عامل تشدید تولید این مواد مضر است.
واحد تحقیقات روزهداری با هدف بررسی اثرات دراز مدت روزهداری مادران در ماه رمضان بر رشد مغزی جنین، بهره هوشی ۹۸ کودک و نوجوان ۴ تا ۱۳ ساله که مادرانشان هنگام بارداری آنان ماه رمضان را کامل روزه گرفته بودند اندازه‌گیری و با کودکان گروه شاهد که مادران آنان طی بارداری اقدام به روزهداری نکرده بودند، مقایسه کرد. یافته‌های این تحقیق نشان داد که سی روز روزهداری مادران باردار در ماه رمضان در زمانیکه طول روز بطور متوسط۱۲ ساعت بود تاثیر نامطلوبی بر بهره هوشی کودکان نمی‌گذاردبر اساس مطالبی که در بالا بیان شد به مادران بارداری که در گرفتن روزه مصر هستند توصیه می‌شود که با کنترل وزن خود از اضافه وزن لازمی که می‌بایست در طی حاملگی کسب کنند، مطمئن گردند. همچنین با خوردن سحری طول پرهیز از غذا را کاهش داده و از سنتز اجسام کتونی جلوگیری کنند. با رعایت یک رژیم غذایی مناسب می‌توان اطمینان خاطر را از سلامتی مادر و جنین افزایش داد.
نقش آهن در درران بارداری و شیر دهی
تغذیه صحیح مادر در دوران بارداری همراه با مصرف کانی های آهن، روی اسید فولیک، ویتامین های C,A و D باعث رشد خوب جنین و تولد نوزاد سالم و طبیعی می شود و حتی از بیماری های دوران کودکی و بزرگسالی جلوگیری می کندبه بانوان باردار توصیه می شود در سه ماهه اول حاملگی حتی الامکان به دفعات غذاخوردن بیفزایند ولی حجم غذاهای مصرفی در وعده های غذایی را کاهش دهند .
