زیارتگاه امامزاده حسین بن موسی کاظم (ع)
امامزاده حسین بن موسی کاظم از فرزندان موسی کاظم و از برادران علی بن موسی الرضا است و آرامگاه وی هم اکنون در طبس، داخل شهر واقع شده است. این امامزاده به دلیل قرار گرفتن در مسیر جاده یزد، مشهد و برخورداری از حمایت های آستان قدس رضوی (ع) رونق بسیار یافته و مکان زیارتی و سیاحتی با شکوهی به شمار می رود.
تاریخچه مقبره امامزاده حسین بن موسى الکاظم(ع)
از این بقعه و حال و روز آن قبل از قرن پنجم شواهدی در دست نیست و برخی اسناد بناى اولیه مزار این بزرگوار را قرن پنجم هجری عنوان میکنند. گفته می شود در آن زمان آرامگاهى با شکوه به همراه اماکن و اتاق های متعدد برای فرزند موسى بن جعفر (ع) ساخته شد تا زائران از بودن در آنجا لذت ببرند.
در دوره ایلخانان مغول، به ویژه در عهد غازان الجایتو و دوره جانشینان تیمور، آستان مقدس امامزادگان در نقاط مختلف ایران تجدید بنا شدند و جلوهای خاص به خود گرفتند. در این زمان زیر نظر امیر حسن خان شیبانى ساختمان هایى از جمله آب انبار به بقعه حسین بن موسى الکاظم (ع) اضافه و صحن ها و رواق هایی با خشت و گل در کنار بقعه ساخته شد. گنبد اصلى مورد مرمت قرار گرفت و موقوفاتى نیز براى تامین مخارج و هزینه هاى آن معین شد که هنوز هم وقفنامه هاى مربوط به آن موجود است.
پس از صفویه و در قرن سیزدهم نیز این مقبره مورد مرمت قرار گرفت. کتیبه ای که حدود سال ۴۹۴ هجری قمری یعنى اواخر قرن پنجم هجرى را بیان می کرد، امروزه هم وجود دارد. سال ۱۲۰۵ نیز به عنوان زمان احداث و تعمیر بنا ذکر شده است.
ویرانی مقبره امامزاده حسین بن موسى الکاظم(ع) پس از زلزله
مقبره امامزاده حسین بن موسى الکاظم(ع) توسعه یافته بود، اما متأسفانه در زلزله ویرانگر طبس در سال ۱۳۵۷ شمسى این بنا به کلّى ویران شد.
بازسازی مقبره امامزاده حسین بن موسى الکاظم(ع)
پس از زلزله ویرانگر طبس، قسمت اعظم بنای امامزاده از بین رفته بود و بازسازى بقعه و اماکن جوار آن نیاز به هزینه‌اى سنگین داشت. پس از آن آستان قدس رضوی، اقدام به بازسازى آن بقعه مبارکه و رواق‌هاى اطراف کرد و به سبکى بسیار عالى، بنایى کاملاً مطلوب و درخور شأن این امامزاده احداث کرد.
براین اساس آستان قدس رضوی در سال ۱۳۶۳ بازسازی مرقد مطهر حضرت حسین بن موسی الکاظم(ع) را به انجام رساند و بنای جدید ساخته شده به متولیان وقت آن تحویل داده شد. همچنین در سال ۱۳۶۷ آرامگاه شهید مدرس به مساحت سه‌هزار مترمربع با ۱۲۵۰ مترمربع زیر بنا احداث شد. پس از آن طی حکمی از سوی مقام معظم رهبری، تولیت این استان و آرامگاه شهید مدرس به آیت‌الله واعظ طبسی(ره) تفویض شد.
قسمت‌های محتلف بارگاه امامزاده حسین بن موسى الکاظم(ع)
حرم:
در کنار در ورودى حرم، ابیاتی به خط زیباى حبیب الله فضائلى به چشم می خورد. حرم امامزاده حسین بن موسی (علیه السلام) مربع شکل است و حدود ۱۲۰ متر مربع مساحت دارد. ازاره (سنگهای نصب شده در اطراف بنا و پای دیوار) این قسمت از سنگ مرمر سبز یشمی است و از کف حرم تا ارتفاع ۱/۳۷ متر ادامه دارد. پس از ازاره تا سقف به مساحت ۶۰۰ متر مربع آینه کاری است که این میزان به همراه آینه کاری های سایر قسمت ها به حدود ۴۰۶۰ متر مربع آینه کاری می رسد. در میان اضلاع حرم، هشت ترنج بزرگ دیده می شود که به صورت گچ کاری است و زمینه آبی دارد. سوره های کوچک قرآن با خط و طراحی زیبا در آنها نقش بسته است. حرم چهار در ورودی در چهار طرف دارد که از چوب گردو ساخته شده اند و به رواق ها نیز مرتبط هستند. علاوه بر این درها تعداد ۲۴ درِ چوبی دیگر نیز در محل ورود به دیگر نقاط بقعه به چشم می خورد.
ضریح:
هسته اصلى بنای کنونی آستان مقدس حسین بن موسی الکاظم (ع) است و مانند همه آرامگاه ها، اتاقی مربع با پوشش گنبدی است. مرقد امامزاده در زیر گنبد قرار گرفته و ضریحی بر روی آن نصب شده است. تاریخ ساخت این ضریح به سال ۱۴۰۵ هجری قمری باز می گردد. چهار گلدان طلایی در بالای هر زاویه (گوشه) ضریح قرار دارد. اطراف ضریح، مشبک و نقره کاری و طلاکاری شده است و در بالای هر گوشه آن گلدانی طلایی دیده می شود. در وسط ضلع غربی آن نیز دری به چشم می خورد که مزین به گل و بوته روکش نقره است. سنگ قبرى از سنگ مرمر به ابعاد ۲۶۷ در ۱۱۶ سانتی متر با حدود یک متر ارتفاع در میان این ضریح قرار دارد. این سنگ قبر با مخمل سبز پوشیده شده است. رواق هایى نیز در پیرامون ضریح وجود دارند که با ایوان هایى با سردرهاى بلند از صحن مزار جدا می شوند.
رواق ها:
هشت رواق مربع شکل دور حرم قرار گرفته اند.
صحن:
مساحت صحن باشکوه مزار، با غرفه ها و سردرهاى بزرگ اطراف به ۴۴۳۲۲ متر مربع می رسد. این صحن شش سردر ورودى دارد که کاملا قرینه هستند و زیربنای هر کدام ۲۷۵ متر مربع است. این سردرها در دو طبقه با بهره گیری از ویژگی های معماری سنتی ساخته شده اند و در مجموع تعداد ۱۲ سوییت با تجهیزات کامل سکونتی را در خود دارند. سردرها دارای تزیینات معرق کاری هستند و هر یک از آنها با نام های باب الحسین، باب السلام، باب الحوائج و باب الغدیر، باب الشهدا و باب الرضا خوانده می شوند. در صحن مطهر و نزدیک در ورودى به حرم، در قابى شیشه اى سنگ قبر به نسبت بزرگی وجود دارد که از حوزه بناى باستانى امامزاده به دست آمده است. این سنگ بر مزار خواجه شمس الدین حسین شاه بوده و بر سطح آن نوشته ها و شعرهایى به صورت کنده کارى قابل مشاهده است. سنگ قبر حدود ۲ متر طول و ۳۰ سانتی متر عرض و بیش از پانزده سانتی متر قطر دارد و تاریخ ۸۰۰ هجرى قمرى بر آن به چشم می خورد. چهل چراغی بزرگ با ۱۵۹ شعله و تعداد چهار لوستر ۲۴ لامپی و ۸ لوستر ۶۶ شعله ای در صفه های منتهی به حرم خودنمایی می کنند و در غرب صحن نیز ایوانی به نام ایوان امیر علی مشیر قرار دارد.
گنبد و گلدسته ها:
گنبد امامزاده بسیار زیباست و نمای بیرونی آن از کاشی معرق است. ارتفاع گنبد از داخل حرم ۱۲ متر و از بیرون ۲۵ متر است و اندازه قطر دور گنبد نیز به ۴۲ متر می رسد. در ۴ گوشه صحن امامزاده چهار گلدسته خودنمایی می کند که در واقع برج ساعت هستند و زمان را نشان می دهند. این برج ها با ارتفاع ۴۰ متر و قطر ۱۱ متر و ۹۰ پله و معرق کاری تماشایی جلوه ای خاص به آرامگاه بخشیده اند.
سقاخانه و برج های نور:
دو سقاخانه با زیربنای ۱۳۵ متر مربع و ارتفاع ۹ متر در مجموعه وجود دارد که گنبد فیروزه ای با کاشی های معرق و سنگ های زیبای گرانیتی دارند. تعداد شصت برج نور با ارتفاع متفاوت در امامزاده تعبیه شده است که روشنایی مورد نیاز بارگاه را تامین می کنند.
گلزار شهدا و آرامگاه بزرگان طبس:
بخشی از محوطه امامزاده و قسمت هایی از فضای درونی بنای آن به مقبره شهدای دفاع مقدس اختصاص داده شده است.
زائرسرا و امکانات رفاهی آستان مبارک حضرت حسین بن موسی الکاظم (ع)
زائرسرای آستان مبارک حضرت حسین بن موسی الکاظم (ع) طبس در جوار حرم مطهر ایشان قرار دارد و در مسیر زیارت امام رضا (ع) میزبان خیل عظیمی از زائران و شهروندان کشور است. در این امام زاده، تسهیلات اقامتی از قبیل واحدهای اقامتی با تجهیزات کامل برای استراحت، باغ رضوان با چشم‌اندازی قابل تحسین، آشپزخانه‌های عمومی با تجهیزات کامل آشپزی، دو باب سقاخانه دارای آب سرد و شیرین، فروشگاه‌های محصولات فرهنگی و مواد غذایی، دارالشفاء و پاسگاه انتظامی حرم، گرمابه رضوان، پارک بازی کودکان، پارکینگ‌های وسائل نقلیه سبک و سنگین، سرویس‌های بهداشتی و فضای سبز زیبا برای زائران فراهم است.
