سنگهای ادراری با شیوع بیشتر در مردان، در رده سنی ۲۰ تا ۵۰ سال بروز که سبب علایمی چون دردپهلو، تکرر و سوزش ادرار میشود عوامل مختلفی چون ارث، آب وهوا، نوع تغذیه و فعالیت، جنس در میزان بروز وشیوع آن موثر است. سنگهای ادراری را میتوان جزو بیماریهای شایع جوامع بشری دانست ، سنگهای ادراری میتواند با و یا بدون درد و عفونت ادراری بروز کند.
علل ایجاد سنگهای ادراری متفاوت و فاکتور فیزیولوژیکی و محیطی دو عامل موثر در ایجاد سنگهای ادراریست.
ارث، جنس و سن سه عامل موثر در ایجاد سنگهای ادراری ارث به عنوان یکی از عوامل فیزیولوژیک موثر در بروز سنگ است، این عامل، علت ۴۰ تا ۵۰ درصد تشکیل سنگهای ادراریست و شیوع سنگهای ادراری در زنان به علت هورمونهای زنانه کمتر از مردان است.
سنگهای ادراری در کودکان و سالمندان کمتر دیده میشود سنگهای ادراری در افراد جوان و میانسال شایعتر است، سنگهای ادراری در رده سنی ۲۰ تا ۵۰ سالگی شایعتر است و منطقه جغرافیایی از عوامل محیطی موثر در ایجاد سنگهای ادراری است به نحوی که در کشورهای شمال اروپا، منطقه مدیترانه و خاورمیانه سنگهای ادراری شایعتر است.
آب و هوا را از دیگر از عوامل محیطی موثر در ایجاد سنگهای ادراری عنوان است و سنگهای ادراری معمولا در فصول گرم سال بیشتر دیده میشود. نوع آب در تشکیل سنگ بیتاثیر است نوع آب در تشکیل سنگ اهمیتی ندارد، میزان آبی که فرد در طول شبانه روز مصرف میکند نقش مهمی در ایجاد سنگهای ادراری دارد به نحوی که مصرف کمتر آب احتمال بروز سنگ را بیشتر میکند.
رژیم غذایی را در تشکیل سنگهای ادراری مهم ارزیابی میشود ودر افرادی که زمینه تشکیل سنگ وجود دارد رژیم غذایی نامناسب میتواند زمینه ساز ایجاد سنگ باشد. همچنین مصرف زیاد مواد غذایی حاوی اگزالات کلسیم و اسید اوریک در افراد سنگساز، تشکیل سنگ را تسریع میکند.
تشکیل سنگهای ادراری در افراد با محیطهای کاری گرم و کم تحرک شایع تر است.
نحوه تشکیل سنگ های ادراری:
دو علت موثر در تشکیل سنگهای ادراری،موثراست : در ادرار عوامل مهارکنندهای (فیتات) وجود دارد که در صورت کاهش این عوامل، منجر به تشکیل سنگ میشود و ادرار غلیظ علت دوم تشکیل سنگ در افراد است (مواد تشکیل دهنده سنگ بیش از اندازه میشود مانند اگزالات کلسیم).
از عوامل موثر در کاهش بروز سنگهای ادراری در زنان، وجود فیتات بیشتر در ادرار آنان است، اگزالات کلسیم، فسفات کلسیم، عفونی، اسید اوریکی، شایع ترین سنگهای دستگاه ادراری هستند. علایمی چون وجود خون در ادرار، تکرر و سوزش ادرار از علائم سنگهای ادراری است و بعضی از سنگهای ادراری هیچ علامتی نداشته و به صورت اتفاقی در یک سونوگرافی، برای وی تشخیص سنگ گذاشته میشود.
درد یکی از علایم سنگهای کلیه و دستگاه ادراری است، به نحوی که عبورسنگاز کلیه و ورود آن به لوله حالب و یا حرکت سنگ از کلیه به سمت مثانه با دردهای شدیدی همراه است. سنگهای مثانه،ممکن است بی درد باشدو خون در ادرار و علایمی چون تکرر و سوزش ادرار از علایم این نوع سنگهاست این در حالیست که مصرف مایعات میتواند از ایجاد سنگ پیشگیری کند.
به تمامی افرادی که در خانواده خود سابقه سنگ دارند توصیه می شود که در هر ساعت یک لیوان مایعات مانند آب، چای کم رنگ، میوه های آبدار استفاده و در زمان خواب دو لیوان آب بنوشند و در افرادی با سنگهای اگزالات کلسیمی مصرف مواد غذایی حاوی اگزالات باید کم شود مواد حاوی اگزالات شامل گوجهفرنگی، نوشابه، پسته، آجیل، فلفل، کاکائو، شکلات و اسفناج است. محدودشدن مصرف گوشت قرمز، حبوبات و کله پاچه، درایت بیماران ضروری است: در افرادی که سنگهای کلسیمی دارند هیچ نوع محدودیتی در مصرف مواد کلسیمی وجود ندارد.
عفونت ادراری در تشکیل سنگهای ادراری تاثیر بسزایی دارد کنترل عفونت مهمترین عامل در پیشگیری از سنگهای عفونی است و برای جلوگیری از تشکیل مجدد سنگ عفونت ادراری باید درمان شود و در افراد مبتلا به عفونت های مزمن دستگاه ادراری ، احتمال وجود سنگ بالا است.
پیاده روی مهمترین ورزش برای مبتلایان به سنگهای ادراری ورزش و تحرک در بیماران مبتلا به هر نوع سنگ توصیه میشود. به تمامی افرادی که در خانوادهآنها سابقه سنگ وجود دارد توصیه میشود که حداقل سالی دو بار از نظر کلیه بررسی شوند. افرادی که به هر علتی بیماریهای مادرزادی دستگاه ادراری دارند باید از نظر سنگهای ادراری مورد بررسی قرار گیرند زیرا این افراد استعداد بیشتری برای تشکیل سنگهای ادراری دارند.
