شرائط صحت وضو

شرائط صحیح بودن وضو چند چیز است :
شرط اول : آنکه آب وضو پاک باشد ، و بنابر قولى نباید آلوده باشد به آنچه انسان از آن متنفر است ، مانند بول حیوانات حلال گوشت ، و مردار پاک ، و چرک زخم هر چند شرعاً پاک باشد ، و این قول موافق احتیاط است .
شرط دوم : آنکه مطلق باشد .
مسأله ۲۶۴ ـ وضو با آب نجس و آب مضاف باطل است ، اگر چه انسان نجس بودن یا مضاف بودن آن را نداند یا فراموش کرده باشد . و اگر با آن وضو نمازى هم خوانده باشد ، باید آن نماز را دوباره با وضوى صحیح بخواند .
مسأله ۲۶۵ ـ اگر غیر از آب گل آلود مضاف ، آب دیگرى براى وضو ندارد ، چنانچه وقت نماز تنگ است باید تیمم کند ، و اگر وقت دارد باید صبر کند تا آب صاف شود ، یا بوسیله‏اى آن را صاف نماید و وضو بگیرد . ولى آب گل آلود در صورتى مضاف مى‏شود که دیگر به آن آب گفته نشود .
شرط سوم : آنکه آب وضو مباح باشد .
مسأله ۲۶۶ ـ وضو با آب غصبى و با آبى که معلوم نیست صاحب آن راضى است یا نه ، حرام و باطل است . و نیز اگر آب وضو از صورت و دستها در جاى غصبى بریزد ، یا آنکه فضائى که در آن وضو مى گیرد غصبى باشد ، چنانچه در غیر آنجا نتواند وضو بگیرد ، تکلیف او تیمّم است . و اگر در غیر آنجا بتواند وضو بگیرد لازم است که در غیر آنجا وضو بگیرد ، ولى چنانچه در هر دو صورت معصیت کرده و همانجا وضو بگیرد ، وضویش صحیح است .
مسأله ۲۶۷ ـ وضو گرفتن از حوض مدرسه‏اى که انسان نمى‏داند آن حوض را براى همه مردم وقف کرده‏اند یا براى محصّلین همان مدرسه ، در صورتى که معمولاً مردم از آن حوض وضو مى‏گیرند و کسى منع نمى‏کند اشکال ندارد .
مسأله ۲۶۸ ـ کسى که نمى‏خواهد در مسجدى نماز بخواند ، اگر نداند حوض آن را براى همه مردم وقف کرده‏اند یا براى کسانى که در آنجا نماز مى‏خوانند ، نمى‏تواند از حوض آن مسجد وضو بگیرد ، ولى اگر معمولاً کسانى هم که نمى‏خواهند در آنجا نماز بخوانند از آن حوض وضو مى‏گیرند و کسى منع نمى‏کند ، مى تواند از آن وضو بگیرد .
مسأله ۲۶۹ ـ وضو گرفتن از حوض تیمچه‏ها و مسافرخانه‏ها و مانند اینها براى کسانى که ساکن آنجاها نیستند ، در صورتى صحیح است که معمولاً کسانى هم که ساکن آنجاها نیستند ار آنها وضو بگیرند و کسى منع نکند .
مسأله ۲۷۰ ـ وضو گرفتن از نهرهایى که بناى عقلاء بر جواز تصرف در آنهاست بدون اجازه مالک ـ چه بزرگ باشد چه کوچک ـ اگر چه انسان نداند که صاحب آنها راضى است ، اشکال ندارد . بلکه اگر صاحب آنها از وضو گرفتن نهى کند ، یا اینکه انسان بداند که مالک راضى نیست ، یا اینکه مالک صغیر یا مجنون باشد ، باز هم تصرف جایز است .
مسأله ۲۷۱ ـ اگر فراموش کند آب غصبى است و با آن وضو بگیرد ، صحیح است . ولى کسى که خودش آب را غصب کرده ، اگر غصبى بودن آن را فراموش کند و وضو بگیرد ، وضوى او محلّ اشکال است .
مسأله ۲۷۲ ـ اگر آب وضو ملک اوست ولى در ظرف غصبى است ، و غیر از آن آب دیگرى ندارد ، در صورتى که بتواند به وجه مشروعى آن آب را در ظرف دیگر خالى نماید لازم است خالى کرده و بعداً وضو بگیرد ، و چنانچه میسور نباشد باید تیمّم کند ، و اگر آب دیگرى دارد لازم است با آن وضو بگیرد ، و در هر دو صورت اگر مخالفت کرده و با آب ظرف غصبى وضو بگیرد ، وضویش صحیح است .
مسأله ۲۷۳ ـ حوضى که مثلاً یک آجر یا یک سنگ آن غصبى است ، در صورتى که برداشتن آب در عرف ، تصرّف در آن آجر یا سنگ نباشد ، اشکالى ندارد ، و در صورتى که تصرّف باشد برداشتن آب حرام ، ولى وضو صحیح است .
مسأله ۲۷۴ ـ اگر در صحن یکى از امامان یا امامزادگان که سابقاً قبرستان بوده ، حوض یا نهرى بسازند ، چنانچه انسان نداند که زمین صحن را براى قبرستان وقف کرده‏اند ، وضو گرفتن در آن حوض و نهر اشکال ندارد .
شرط چهارم : آنکه أعضاء وضو موقع شستن و مسح کردن پاک باشد ، هر چند در حال وضو آن را قبل از شستن یا مسح کردن تطهیر کند ، و اگر وضو گرفتن با آب کر و مانند آن باشد تطهیر قبل از شستن لازم نیست .
مسأله ۲۷۵ ـ اگر پیش از تمام شدن وضو ، جائى راکه شسته یا مسح کرده نجس شود ، وضو صحیح است .
مسأله ۲۷۶ ـ اگر غیر از أعضاء وضو جائى از بدن نجس باشد ، وضو صحیح است . ولى اگر مخرج را از بول یا غائط تطهیر نکرده باشد ، احتیاط مستحب آن است که اول آن را تطهیر کند و بعد وضو بگیرد .
مسأله ۲۷۷ ـ اگر یکى از أعضاء وضو نجس باشد ، و بعد از وضو شک کند که پیش از وضو آنجا را آب کشیده یا نه ، وضو صحیح است ، ولى جائى را که نجس بوده باید آب بکشد .
مسأله ۲۷۸ ـ اگر در صورت یا دستها بریدگى یا زخمى است که خـون آن بند نمى‏آید و آب براى آن ضرر ندارد ، باید بعد از شستن أجـزاء صحیحه آن عضو با رعایت ترتیب ، موضع زخم یا بریدگى را در آب کر یا جارى فرو برد ، و قدرى فشار دهد که خون بند بیاید ، و انگشت خود را روى زخم یا بریدگى در زیر آب از بالا به پائین بکشد تا آب بر آن جارى شود و سپس مواضع پائین تر از آن را بشوید وضو صحیح است .
شرط پنجم : آنکه وقت براى وضو و نماز کافى باشد .
مسأله ۲۷۹ ـ هرگاه وقت به قدرى تنگ است که اگر وضو بگیرد تمام نماز یا مقدارى از آن بعد از وقت خوانده مى‏شود ، باید تیمّم کند ، ولى اگر براى وضو و تیمّم یک اندازه وقت لازم است باید وضو بگیرد .
مسأله ۲۸۰ ـ کسى که در تنگى وقت نماز باید تیمّم کند ، اگر به قصد قربت یا براى کار مستحبى ـ مثل خواندن قرآن ـ وضو بگیرد ، صحیح است ، و همچنین اگر براى خواندن آن نماز وضو بگیرد ، مگر آنکه قصد قربت براى او حاصل نشود .
شرط ششم : آنکه به قصد قربت وضو بگیرد ، و کافى است به قصد امتثـال امر خداوند باشد ، و اگر براى خنک شدن ، یا به قصد دیگرى وضو بگیرد ، باطل است .
مسأله ۲۸۱ ـ لازم نیست نیّت وضو را به زبان بگوید یا از قلب خود بگذراند ، بلکه اگر تمام افعال وضو به داعى امر خداوند بجا آورده شود کفایت مى‏کند .
شرط هفتم : آنکه وضو را به ترتیبى که گفته شد بجا آورد ، یعنى اول صورت و بعد دست راست و بعد دست چپ را بشوید ، و بعد از آن سر و بعد پاها را مسح نماید ، و احتیاط مستحب آن است که هر دو پا را با هم مسح نکند ، بلکه پاى چپ را بعد از پاى راست مسح کند .
شرط هشتم : آنکه کارهاى وضو را پشت سر هم انجام دهد .
مسأله ۲۸۲ ـ اگر بین کارهاى وضو به قدرى فاصله شود که در نظر عرف پشت سرهم نباشند وضو باطل است ، ولى در صورت پیش آمد عذرى براى شخص ـ مانند فراموشى یا تمام شدن آب ـ این امر معتبر نیست ، بلکه اگر وقتى مى‏خواهد جائى را بشوید یا مسح کند ، چنانچه رطوبت تمام جاهائى که پیش از آن شسته یا مسح کرده خشک شده باشد ، وضو باطل است . و اگر فقط رطوبت جائى که جلوتر از محلّى است که مى‏خواهد بشوید یا مسح کند ، خشک شده باشد ، مثلاً موقعى که مى‏خواهد دست چپ را بشوید رطوبت دست راست خشک شده باشد و صورت تر باشد ، وضویش صحیح است .
مسأله ۲۸۳ ـ اگر کارهاى وضو را پشت سر هم بجا آورد ولى بواسطه گرماى هوا یا حرارت زیاد بدن و مانند اینها ، رطوبت جاهاى پیشین خشک شود ، وضوى او صحیح است .
مسأله ۲۸۴ ـ راه رفتن در بین وضو اشکال ندارد ، پس اگر بعد از شستن صورت و دستها چند قدم راه برود و بعد سر و پا را مسح کند وضوى او صحیح است .
شرط نهم : آنکه شستن صورت و دستها و مسح سر و پاها را خود انسان انجام دهد ، و اگر دیگرى او را وضو دهد ، یا در رساندن آب به صورت و دستها و مسح سر و پاها به او کمک نماید ، وضو باطل است .
مسأله ۲۸۵ ـ کسى که نمى‏تواند خود وضو بگیرد ، باید از دیگرى کمک بگیرد ، هر چند شستن و مسح کشیدن با مشارکت هر دو باشد . ـ و چنانچه مزد هم بخواهد در صورتى که بتواند و مضر به حالش نباش باید بدهد ـ ولى باید خود او نیّت وضو کند و با دست خود مسح نماید ، و اگر مشارکت خود شخص ممکن نباشد ، باید از شخص دیگر بخواهد که او را وضو بدهد ، و در این صورت احتیاط واجب آن است که هر دو نیت وضو نمایند ، و اگر ممکن باشد باید نائبش دست او را بگیرد و به جاى مسح او بکشد ، و اگر این هم ممکن نباشد باید نائب از دست او رطوبت بگیرد و با آن رطوبت ، سر و پاى او را مسح کند .
مسأله ۲۸۶ ـ هر کدام از کارهاى وضو را که مى‏تواند به تنهائى انجام دهد ، نباید در آن از دیگرى کمک بگیرد .
شرط دهم : آنکه استعمال آب براى او مانعى نداشته باشد .
مسأله ۲۸۷ ـ کسى که مى‏ترسد که اگر وضو بگیرد مریض شود ، یا اگر آب را به مصرف وضو برساند تشنه بماند ، وظیفه ندارد که وضو بگیرد . و اگر نداند که آب براى او ضرر دارد و وضو بگیرد ، اگر واقعاً ضرر داشته وضوى او باطل است .
مسأله ۲۸۸ ـ اگر رساندن آب به صورت و دستها به مقدار کمى که وضو با آن صحیح است ضرر ندارد و بیشتر از آن ضرر دارد ، باید با همان مقدار وضو بگیرد .
شرط یازدهم : آنکه در أعضاء وضو مانعى از رسیدن آب نباشد .
مسأله ۲۸۹ ـ اگر مى‏داند چیزى به أعضاء وضو چسبیده ، ولى شک دارد که از رسیدن آب جلوگیرى مى‏کند یا نه ، باید آن را بر طرف کند یا آب رابه زیر آن برساند .
مسأله ۲۹۰ ـ اگر زیر ناخن چرک باشد ، وضو اشکال ندارد ، ولى اگر ناخن را بگیرند چنانچه آن چرک مانع از رسیدن آب به پوست باشد ، باید براى وضو آن چرک را بر طرف کنند . و نیز اگر ناخن بیشتر از معمول بلند باشد باید چرک زیر مقدارى را که از معمول بلندتر است بر طرف نمایند .
مسأله ۲۹۱ ـ اگر در صورت و دستها و جلوى سر و روى پاها بواسطه سوختن یا چیز دیگر بر آمدگى پیدا شود ، شستن و مسح روى آن کافى است ، و چنانچه سوراخ شود ، رساندن آب به زیر پوست لازم نیست ، بلکه اگر پوست یک قسمت آن کنده شود لازم نیست آب را به زیر قسمتى که کنده نشده برساند ، ولى چنانچه پوستى که کنده شده گاهى به بدن مى‏چسبد و گاهى بلند مى‏شود ، باید آن را قطع کند یا آب رابه زیر آن برساند .
مسأله ۲۹۲ ـ اگر انسان شک کند که به أعضاى وضوى او چیزى چسبیده یا نه ، چنانچه احتمال او در نظر مردم بجا باشد ـ مثل آنکه بعد از گل کارى شک کند گل به دست او چسبیده یا نه ـ باید وارسى کند ، یا به قدرى دست بمالد که اطمینان پیدا کند که اگر بوده بر طرف شده ، یا آب به زیر آن رسیده است .
مسأله ۲۹۳ ـ اگر جائى را که باید شست یا مسح کرد چرک باشد ، ولى چرک آن مانع از رسیدن آب به بدن نباشد اشکال ندارد ، و همچنین است اگر بعد از گچ کارى و مانند آن چیز سفیدى که جلوگیرى از رسیدن آب به پوست نمى‏نماید بر دست بماند ، ولى اگر شک کند که با بودن آنها آب به بدن مى‏رسد یا نه ، باید آنها را بر طرف کند .
مسأله ۲۹۴ ـ اگر پیش از وضو بداند که در بعضى از أعضاء وضو مانعى از رسیدن آب هست ، و بعد از وضو شک کند که در موقع وضو آب را به آنجا رسانده یا نه ، وضوى او صحیح است .
مسأله ۲۹۵ ـ اگر در بعضى از أعضاء وضو مانعى باشد که گاهى آب بخودى خود زیر آن مى‏رسد و گاهى نمى‏رسد ، و انسان بعد از وضو شک کند که آب زیر آن رسیده یا نه ، چنانچه بداند موقع وضو ملتفت رسیدن آب به زیر آن نبوده ، احتیاط مستحب آن است که دوباره وضو بگیرد .
مسأله ۲۹۶ ـ اگر بعد از وضو چیزى که مانع از رسیدن آب است در أعضاء وضو ببیند ، و نداند موقع وضو بوده یا بعد پیدا شده ، وضوى او صحیح است . ولى اگر بداند که در وقت وضو ملتفت آن مانع نبوده ، احتیاط مستحب آن است که دوباره وضو بگیرد .
مسأله ۲۹۷ ـ اگر بعد از وضو شک کند چیزى که مانع رسیدن آب است در أعضاء وضو بوده یا نه ، وضو صحیح است .