اختلالات تشنج زا: نوعی حملات به شکل فعالیت غیر طبیعی حرکتی، حسی، خودمختار یا روانی است که به علت تخلیه الکتریکی ناگهانی و شدید سلولهای عصبی مغز ایجاد می شود. تشنج به صورت ناگهانی و موقت است. در جریان تشنج تا مدت کوتاهی بیمار حافظه خود را از دست می دهد. تشنج شدید منجر به صدمه مغز شده خطر هیپوکسی آسپیراسیون ریوی و اختلال مداوم متابولیک وجود دارد.
صرع: یک بیماری حمله ای عصبی بوده، مهمترین مشخصه « از بین رفتن تن عادی عضلات یا در واقع حرکات تشنجی و اختلالات رفتاری و خلق و خو بوده و با ازدست دادن هوشیاری بروز می کند.
علل: تومورهای مغزی، ضربه به سر، CVA، عفونت CNS، قطع الکل و باربیتوراتهادر افراد وابسته، هیپوکسی مغزی، مسمویت، تحریک الکتریکی، آنافیلاکسی، بیماری های دژنراتیو مغز و عوامل ژنتیک و ایدیوپاتیک تا قبل از ۲۰ سالگی است ضربات و صدمات زایمانی و خفگی های موقت دوران نوزادی و تب، اختلالات متابولیک و تغذیه ای، مسمویت دارویی و الکل، آبسه مغزی و ناهنجاری های مادرزادی.
علائم: در تقسیم بندی، صرع را به دو دسته تقسیم می کنند که صرع عمومی شامل صرع بزرگ یا به گراندمال که به صورت تشنج های تونیک و کلونیک بوده و صرع کوچک یا پتیمال که به صورت غیبت یا فراموشی لحظه ایست و صرع حرکتی کوتاه مدت می باشد. صرع حرکتی کوتاه مدت خود سه صورت دیده می شود که حالت میوکلونیک دارای علامت تکانهای انقباضی و غیر ارادی شدید عضلات بزرگ به مدت چند ثانیه می باش حالت آتونیک که به صورت از بین رفتن ناگهانی تونیسیته عضلات می باشد که منجر به سقوط فرد می گردد و صرع موضعی به سه حالت صرع موضعی حرکتی که شامل حرکات پرشی و تکانهای غیر ارادی است که در قسمتی
از بدن نظیر دست و پا یا صورت اتفاق می افتد و صرع موضعی حسی که به صورت بی حسی، گزگز و خارش است که در قسمتی از بدن مثل دست و پا یا صورت اتفاق می افتد و معمولاً همراه با توهمات یا اشتباهات بینایی، بویایی یا شنوایی است و قدرت تکلم بیمار از دست می رود. صرع سایکوموتور که با اورا (Aura) « حس اخطار دهنده یا آگاه کننده است که قبل از تشنج اتفاق می افتد رویت برق نور، شنیدن صدا، احساس طعم فلز در دهان» شروع شده و سپس تکانهای حرکتی نیمی از بدن را فرا می گیرد. بعد از تشنج بیمار اغلب کنفوزیون دارد و بیدار کردن او بسیار مشکل است و ممکن است ساعتها بخوابد و بسیاری از بیماران از سردرد یا درد عضلانی شکایت می کنند.
ارزشیابی تشخیصی: CT, EEG و علائم بالینی
درمان: درمان دارویی برای کنترل بیماری انجام
می شود و خود بیماری یا اختلال زمینه را بر طرف نمی کند. بر اساس نوع تشنج و تأثیر و
ایمنی دارو انتخاب می گرد باید سطح دارویی خون اندازه گیری شود. در صورت ایجاد سطح سمی و عدم کنترل تشنج دارو عوض می شود. داروهای اصلی شامل : کاربا مازپین، فنی توئین، فنوباربیتال، پیریمیدون، والپرووات سدیم و اتوسوکسماید.
درمان جراحی در مواردی که صرع به علت تومور، آبسه، کیست ها، ناهنجاری رگهای خونی داخل جمجمه باشد انجام می شود.
تدابیر پرستاری: آموزش دهید که هر روز بیمار دارو را مصرف کند تا سطح آن در خون ثابت بماند.
از قطع ناگهانی دارو خودداری شود از نوشیدن الکل و دارو بدون نسخه پزشک پرهیز گردد. توصیه به همراه داشتن کارت شناسایی، حفظ بهداشت دهان و دندان نیز ضروری است.
تدابیر به هنگام حملات صرع:
بیمار را روی زمین به پهلو بخوابانید.
لباس تنگ او را آزاد کنید.
در صورت گازگرفتگی زبان دستمالی بین دندانهای بیمار بگذارید در صورت بسته شدن دهان سعی به بازگردن دندانها نکنید.
در جریان تشنج هیچ فشار بدنی به بیمار وارد نشود زیرا انقباض زیاد سبب شکستگی اندام می گردد.
بیمار را به پهلو خوابانده و سر را کمی به جلو خم کنید تا زبان به سمت جلو جابه جا شده و ترشحات تخلیه شود.
بعد از بیدار شدن بیمار او را نسبت به محیط آگاهی داده و آرام کنید و اطراف بیمار را خالی کنید تا به او هوا برسد.
بعد از تشنج بیمار را به حالت خوابیده به پهلو برای جلوگیری از اسپیره نگه دارید.
