ضرورت شناخت و راهکارهای آن

شناخت یکدیگرقبل از ازدواج قدرت تصمیم گیری دختر وپسر برای جواب مثبت یا منفی را بالا می برد.
هرچقدرشناخت بیشتر و اصولی ترباشد ،توانایی فکر کردن ،بیشترو بهترخواهد شد
و کاری که براساس آگاهی ومعرفت شروع یاپایان پذیرد،
پشیمانی کمتر ومسؤولیت پذیری و پیشرفت والاتری را فراروی فرد قرار می دهد.
دراین راستا ،شایسته است توکل به خدای دانا ،عرض نیایش و دعا نزد او
و با قصد وانگیزه ی الهی دراین امر ،مصمم وامیدوار اقدام نمود.حضرت رسول (ص)می فرمایند :
«آنکه برای خدا ازدواج می کند و برای فراهم کردن وسیله ی ازدواج دیگران برای رضای خدا قدم برمی دارد ،
استحقاق قرار گرفتن در ولایت خدا راپیدا می کند .»(۱)
نکته ی مهم دیگر،اجتناب از تعجیل درتصمیم گیری است.
عجله کاری است شیطانی .
انتخاب همسر باید با دقت ،وقت گذاری ،مشورت و شناخت لازم از فرد و خانواده اش صورت گیرد
تا از خسارت روحی ومادی طرفین جلوگیری به عمل آید.
البته گفته می شود:درکارخیر باید شتاب داشت ،به این معنی نباید اصل ازدواج را به تأخیرانداخت ،
اما درباره ی مراحل تصمیم گیری و انتخاب ،نهایت دقت باید به کار گرفته شود .حضرت امام صادق (ع)دراین زمینه می فرمایند:
«همانا همسر (چه زن ومرد)گردن بند است ،دقت کن چه گردن بندی را برای زندگی وحیات خود انتخاب می کنی (۲).»
راه کارهای زیر درجهت شناخت بیشتر یکدیگر پیشنهاد می شود:
 
3-۱-۱ دیدن همدیگر وگفتگوی متقابل درخصوص مسایل فردی وخانوادگی به طورصادقانه
لازم است خانواده ها قبل ازازدواج دختر و پسر ،زمینه ی دیدار آن دو را با هم فراهم نمایند.
دراین زمان خواندن عقد وایجاد محرمیت لازم نیست . این واقعیتی است آن را اسلام اجازه می دهد،
این دیدار برای هر دو ضروری است تا با دیدن یکدیگرکمالات و عیوب ظاهری را بفهمند و سپس تصمیم گیری نمایند.
به علاوه ،راه اشکال تراشی برای بعد از ازدواج را ببندند.
البته در این دیدارباید قصد و نیت،پسند و عدم پسند برای ازدواج باشد تا فضای برنامه از معصیت حق،پاک بماند.(۳)
رسول اکرم (ص)به مغیرهبن شعبه که با زنی ازدواج کرده بود ،فرمود:
اگر قبلاً او را می دیدی ،امید توافق و سازش در بین شما بیشتر بود .(۴)
به حضرت صادق (ع)عرض شد:
برای مرد جایزاست پیش از ازدواج در وجود زن دقت کند و پشت سر و صورتش را ببیند ؟فرمود:آری ،مانعی ندارد.(۵)گفت و گوی مستقیم باید درفضایی سالم آرام و بدون فشار و ترس ازطرف دیگران صورت پذیرد.
آمادگی قبلی و فرصت کافی ،ازشرایط مهم برای نتیجه بخشی وگفتگو است.
مسلماً ازسخنان و صحبت ها می توان مقداری زیادی به مکنونات درونی،خواسته ،صفات و احوال شخص پی برد.
امیر مؤمنان(ع)می فرماید:«ما أضمرَ أحدٌ شیئاً الّا ظَهَرَفی فَلتاتِ لسانهِ و صفحاتِ وجهِهِ»(۶)
انسان هرچه در دل و درونش پنهان کند،ازلغزش های زبان و حالت های چهره اش آشکار می شود.سؤالاتی که می تواند در این گفتگو مطرح باشد ،باید بر محور
1)بیان خط مشی کلی زندگی و اهداف آینده
2)بیان صادقانه صفات و اخلاقیات
3)طرح نظرات تربیتی و ارتباطی
4)بیان عیب ها و نواقص
5)بیان انتظارات و خواسته ها
باشد که نمونه های پیشنهادی دراین محورها به فصل بعد موکول شده است.
نکته ی ضروری و قابل توجه والدین و پسران و دختران این است که
دیدن کامل ،به عنوان مرحله ی نهایی تصمیم و گزینش و بعد از تحقیق و مشورت صورت پذیرد
تا مبادا از لحاظ روحی ،روانی و آبرویی به دختر و پسر آسیبی برسد.
مردی به امام ششم (ع)گفت:جایز است مرد موی سر و زیبایی های زنی را که می خواهد بگیرد،ببیند ؟
حضرت فرمودند:اگربه قصد لذت نباشد ،اشکال ندارد.(۷)
درخبردیگری آمده که از حضرت سؤال شد :آیا جایز است زن بایستد تا مرد او را نظر کند؟
فرمود :آری،بلکه پوشیدن لباس نازک هم در آن وقت مانعی ندارد.(۸)
حقیقت فرزند زمان است.تأمل درامر ازدواج باعث روشن شدن حقایق بیشتر خواهد شد و از پشیمانی جلوگیری می کند.
 
3-۱-۲آگاهی ازخصوصیات همسران در توصیه های دینی
طبق روایات از حضرت رسول (ص)و اهل بیت طاهرین (ع)
زیبایی مو(۹)،
بچه دار شدن ،
مهربانی ،
پاکدامنی ،
عزیز بودن نزد فامیل و محترم بودن،
تواضع،
همسردوست بودن،
با وقار بودن برای غیر،
حرف شنوی ،
در خلوت دراختیارهمسر بودن(۱۰)،
آسان گیری،
نرم خویی(۱۱)،
دینداری(۱۲)،
دوشیزه بودن(۱۳)،
نیک رفتار و خوش اخلاقی(۱۴)،
خرسند بودن،
حافظ آبرو در غیاب بودن(۱۵)،
زیبا و کم مهریه ترین بودن(۱۶)،
هرزه و بی بند و باروغیرمقید به مسائل دینی و اخلاقی نبودن(۱۷)،
داشتن روحیه ی سپاس گزاری و رضایت ،
مقتصد و کم هزینه بودن(۱۸)
از خصوصیات همسر مناسب است.حضرت امیر(ع)فرمودند:بهترین ویژگی های زنان در فضای زناشویی و شوهر داری بدترین صفات مرد است :کبر، ترس ، بخل.
اگر زن متکبر باشد،تسلیم غیرشوهر نمی شود.
اگر بخیل باشد،مال خود و شوهر را حفظ می کند .
و اگر ترسو باشد، از پیش آمدی بیم ناک می شود و درصدد حفظ خود برمی آید و درنتیجه به دام دیگران نمی افتد.(۱۹)
 
3-۱-۳ تحقیق
1-محل کاربه صورت غیرمستقیم،با فرستادن پیکی عاقل،خیرخواه،امین و با تجربه
2-تحقیق مفصل ازمحل تحصیل،دانشگاه یا هرمؤسسه ی آموزشی دیگر
3-تحقیق ازخویشاوندان و دوستان نزدیک
4-تحقیق از همسایگان قبلی و فعلی
 
3-۱-۴انطباق گفتار وکردار فرد
مقایسه ی آنچه بیان کرده و آنچه توسط دیگران درمورد او گفته شده است ،روشی مهم وقابل تأمل است
 
3-۱-۵ مشاهده رفتارهای فرد دراجتماع به طرزی زیرکانه و آگاهانه
 
3-۱-۶ تحقیق درنوع شخصیت دوستان فرد
با توجه به تأثیرپذیری جوان از دوستان و سنخیت روحی افراد در استمرار دوستی ،این روش خوب و مفید محسوب می شود.
 
3-۱-۷ مشورت با والدین،بزرگان فهیم،مدرک،مجرب،مهذب و فاضل فامیل
 
3-۱-۸ مشورت با اهل فن وتخصص(اساتید دانشگاه و کارشناسان علوم رفتاری)
این روش یکی از بهترین و ضروری ترین روش هاست.
 
3-۱-۹ مراجعت به ضمیرباطن و قلب خویشتن(احساس خواستن و کشش عمیق روحی ،عاشقانه و آگاهانه)
 
3-۱-۱۰ آگاهی از خصوصیات و ویژگیهای طبیعی و روانی زن و مرد
دختران و پسران لازم است ازخصوصیات روانی و شخصیتی جنس مخالف ،یا روان شناسی زن و مرد،آگاه باشند
تا درتطبیق آنچه هست با آنچه می پندارند باید باشد،دچارخطا نگردند و انتظارات خویش را با واقعیات منطبق سازند.
 
جایگاه استخاره درراهیابی به تصمیم نهایی
آنچه در عقل و شرع به آن بها داده شده تا مبنای تصمیم گیری درامر ازدواج یا هرامرمهم دیگری قرار گیرد،
بررسی و تفحص درمورد مسأله و مشورت با افراد مطلع و مطمئن است.
دخالت دادن استخاره در قضیه ی بسیارحساس ازدواج،به عنوان یگانه عنصر تعیین کننده ،مساوی با
تعطیل کردن عقل و اندیشه و پشت پا زدن به همه ی توصیه ها و معیارها و بی توجهی به اصل مشورت،
همچنین نشانه ی نداشتن قدرت اختیارو انتخاب و واگذار کردن مسأله به سرنوشت ناخواسته است .
چه بسیارخانواده هایی که با استخاره ی «خوب»به ازدواج درآمدند اما با طلاق از هم پاشیده اند(۲۰).
امام خمینی (ره)دراین باره می فرمایند :
«استخاره از اصول اعتقادیه نیست که عمل به آن لازم باشد و الزام آور نیست (۲۱).»
 
پی نوشت:
 
1-المحجه البیضاء،ج۳،ص۵۴.
2-بحارالانوار،ج۱۰۰،ص۲۳۳.
3-حسین انصاریان،نظام خانواده در اسلام،ص۱۸۰.
4-وسائل الشیعه،ج۲۰،ص۹۰.
5-کافی،ج۵ص۳۶۵.
6-نهج البلاغه،حکمت۲۶.
7-کافی،ج۵ ص۳۶۵.
8-شیخ صدوق،علل الشرایع،ج۲،ص۵۰۰.
9-بحارالانوار،ج۱۰۰،ص۲۳۷.
10-کافی،ج۵،ص۳۲۴.
11-بحارالانوار،ج۱۰۰-ص۲۳۱.
12-التهذیب،ج۷،ص۴۰۱.
13-کافی،ج۵،ص۳۲۳.
14-همان،ص۲۳۶.
15-کافی،ج۵،ص۳۲۴.
16-بحارالانوار،ج۱۰۰،ص۲۳۶.
17-همان.
18-مستدرک الوسایل،ج۱۴،ص۱۶۲.
19-بحارالانوار،ج۱۰۰،ص۲۳۸.
20-مهدی رفیعی،طلوع آشنایی،ص۲۴.
21-استفتائات،ج۲،ص۲۸.