بنابر نظر حکمت متعالیه و عرفان اسلامی ما در عالم هستی سر و کار داریم با یک عالم از زندگی و با یک عالم از قدرت و علم، و در هر ساعت و هر لحظه هر جا برویم و هر کاری بکنیم مواجه هستیم با یک دنیا از حیات و علم، و یک لحظه نمی توانیم خود را بیابیم در جائی که آنجا فاقد شعور و علم باشد و در آن محوطّه ما از علم الهی در مظاهر آن ظهورِ مطلق بر کنار باشیم، و در آن صقع و ناحیه زندانی باشیم. ما در زندان جهالت فرو رفته ایم به علّت عدم ادراک این واقعیّت؛ وگرنه آنچه ما را فرا گرفته از زمان و مکان و سائر، اعراض بدون شعور و بدون قدرت و حیات نیستند.
«عَـ’لِمِ الْغَیْبِ لاَ یَعْزُبُ عَنْهُ مِثْقَالُ ذَرَّهٍ فِی السَّمَـ’وَ ‘تِ وَ لاَ فِی الاْرْضِ وَ لاَ´ أَصْغَرُ مِن ذَ ‘لِکَ وَ لاَ´ أَکْبَرُ إِلاَّ فِی کِتَـ’بٍ مُّبِینٍ * لِیَجْزیَ الَّذِینَ ءَامَنُواْ وَ عَمِلُواْ الصَّـ’لِحَـ’تِ أُوْلَـ’ئِکَ لَهُمْ مَغْفِرَهٌ وَ رِزْقٌ کَرِیمٌ ؛ (خدایی که) عالم غیب است و هموزن ذره ای، نه در آسمان ها و نه در زمین، از او پوشیده نیست، و هیچ کوچک تر و بزرگ تر از آن نیست، مگر این که در کتابی روشن ثبت است. تا کسانی را که ایمان آوردند و کارهای شایسته کردند پاداش دهد، آنان آمرزش و روزی کریمانه برایشان خواهد بود» (سبأ/۳و۴).
با دقّت در این آیات بدست می آید که خداوند که خود را عالم الغیب معرّفی میکند و چنین میگوید که هیچ ذرّه ای از او پنهان نیست، میفرماید: همه اینها در کتاب مبین هستند؛ یعنی در کتاب تکوین و جان و روح این عالم. پس علم خدا همان کتاب تکوین است و هر موجودی از موجودات علم حضوری خداست، و وجودش علم خدا است؛ پس سراسر عالم کون و تحقّق خارج عین علم فعلیّ خداست تبارک و تعالی. و سپس جزای مؤمنین و عاملین به اعمال صالحه را بر این امر مترتّب میکند، یعنی چون خدا علم دارد و علم او کتاب تکوین است بنابراین طبق این کتاب مبین پاداش نیکو به مؤمنان میدهد. و بنابراین به خوبی به دست می آید که موجودات خارجی دارای علم و شعورند و شهادت و گواهی میدهند که از روی آن خداوند مؤمنان را به اجر جزیل، مغفرت و رزق کریم مأجور میدارد و از جمله موجودات زمان و مکان است.
