قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم :
عیب پوشی
پاداش عیبپوشی
مَن سَتَرَ عَلی مُؤمِنٍ خِزیَهً فکأنَّما أحیا مَوؤودَهً مِن قَبرِها. (۹/۴۲۲۰؛ کنزالعمال: ۶۳۸۷)
هر کس رسوایی مؤمنی را بپوشاند، چنان است که دختر زنده به گوری را از گورش نجات دهد.
عیب پوشی عیب پوشان
مَن عَلِمَ مِن أخیهِ سَیِّئَهً فسَتَرَها، سَتَرَ اللَّهُ عَلَیهِ یَومَ القِیامَهِ. (۹/۴۲۲۰؛ الترغیب والترهیب: ۳/۲۳۹)
هر که از برادر خود گناهی بداند و آن را بپوشاند، خداوند در روز قیامت گناهان او را بپوشاند.
عیب جویی
عیب جویی ممنوع
لا تَتَّبِعوا عَوراتِالمُؤمِنینَ؛ فانَّهُ مَن تَتَبَّعَ عَوراتِ المُؤمِنینَ تَتَبَّعَ اللَّهُعَورَتَهُ، ومَن تَتَبَّعَ اللَّهُ عَورَتَهُ فَضَحَهُ ولَو فی جَوفِ بَیتِهِ.(۹/۴۲۲۴؛ ثواب الاعمال: ۲/۲۸۸)
عیبهای مؤمنان را جستجو نکنید؛ زیرا هرکه دنبال عیبهای مؤمنان بگردد، خداوند عیبهایاو را دنبال کند و هر که خداوند تعالی عیوبش را جستجو کند، او را رسوا سازد گرچه درون خانه اش باشد.
ضرورت توجه هر فرد به عیب های خود
یُبصِرُ أحَدُکُمُ القَذی فی عَینِ أخیهِ، ویَنسی الجِذعَ – أوقالَ:الجِذْلَ – فیعَینِه؟!(۹/۴۲۱۶؛ کنزالعمال: ۴۴۱۴۱)
هر یک از شما خاشاک را در چشم برادرش میبیند و تنه درخت را در چشم خود نمیبیند.
نکوهش عیب جویی از دیگران و فراموش کردن خود
کَفی بِالمَرءِ عَیباً أن یَنظُرَ مِنَ النّاسِ الی ما یَعمی عَنهُ مِن نَفسِهِ، ویُعَیِّرَالنّاسَ بِما لا یَستَطیعُ تَرکَهُ، ویُؤذی جَلیسَهُ بِما لا یَعنیهِ.(۹/۴۲۱۸؛ الخصال: ۱۱)
آدمی را همین عیب بس که عیبی را در مردم ببیند و در خود نبیند و مردم را به خاطر کاریسرزنش کند که خود نمیتواند آن را ترک کند و همنشین خویش را با چیزهای نامربوط و بیهوده بیازارد.
پرهیز از عیب جویی مؤمنان
ایّاکُم والظَّنَّ، فانَّ الظّنَّ أکْذَبُ الحَدیثِ، ولا تَحَسَّسوا، ولا تَجَسَّسوا. (۲/۷۲۸؛ صحیح مسلم: ۲۵۶۳)
از گمان دوری کنید؛ زیرا گمان، دروغ ترین سخن است. به سخنان مردم گوش فرا ندارید و عیبشان را پیجویی نکنید.
برائت پیامبر از تجسس
انّی لَم اُؤمَرْ أنْ اُنقِّبَ عن قُلوبِ النّاسِ ولا أشُقَّ بطُونَهُم. (۲/۷۲۸؛ کنزالعمال: ۳۱۵۹۷)
من مأمور نیستم که دلهای مردم را بکاوم و درونشان را بشکافم.
