پرسش: منظور از غیبت صغرا و کبرا چیست؟
پاسخ: مطابق دلایل فراوان، خداوند متعال، پس از پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله ، دوازده جانشین از امامان معصوم مقرر فرموده است که اولین آنها، امیرمؤمنان حضرت علی علیه السلام و آخرین آنها حضرت مهدی علیه السلام است: (نور الثقلین، عروسی حویزی، ج ۲، ص ۸۶ .) خداوند متعال، پیروی از این امامان را بر همه انسانها واجب کرده و فرموده است:
یَاأَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللّهَ وَأَطِیعُوا الرَّسُولَ وَأُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ (نساء: ۵۹ )
ای کسانی که ایمان آوردهاید! از خدا اطاعت کنید، و از پیامبر و اولوا الامر [جانشینان معصوم پیامبر] پیروی کنید.
در این آیه شریف ـ چنان که در روایت جابر و روایات مشابه آمده است ـ منظور از اولی الامر، امامان معصوم علیهم السلام هستند.
با توجه به دلایل گوناگون، از جمله اینکه جان حضرت مهدی علیه السلام حفظ شود ـ تا مانند دیگر امامان، زودهنگام به شهادت نرسد ـ و زمینه استفاده بیشتر از وجود مقدس او فراهم گردد و هیچ طاغوتی بر امام زمان بیعت نداشته باشد و همچنین حکمت الهی و دلایل دیگر، خداوند اراده کرده است که امام زمان علیه السلام در پس پرده غیبت به سر برد. به این ترتیب پس از شهادت امام حسن عسکری علیه السلام غیبت حضرت شروع شد. این غیبت که از پنج سالگی امام شروع شد و تا ۶۹ سال (از ۲۶۰ هجری تا ۳۲۹ هجری) ادامه داشت به «غیبت صغرا» معروف است. در این مدت، چهار نفر نایب خاص بودند که واسطه حضرت و مردم محسوب میشدند. مردم نیازها و مشکلات خود را به وسیله آنها به امام میرساندند و امام آنها را رفع میکرد.
از سال ۳۲۹ (پایان غیبت صغری) غیبت دیگری شروع شد که به «غیبت کبرا» معروف است. در این مدت، واسطه امام و مردم، نایبان عام حضرت، فقها و مراجع تقلید و حاکم اسلامی (ولی فقیه) میباشند. در این دوره، امام زمان علیه السلام همچون خورشید از پس ابر، به عالم هستی، نور، حرارت، و حیات میبخشد، اگر چه جهان از اشعه طلایی این خورشید محروم است. (بحار الانوار، ج ۵۳ ، ص ۱۸۰.)
