سفارش نسبت به خانواده (( خیرکم خیرکم لاهله و انا خیرکم لاهلى .))
پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله فرمود: برترین شما کسى است که نسبت به اهل خود نیکوتر باشد، من از همه شما نسبت به اهل خودم بهترم (در حالى که در جامعه امروز بسیارى از دیندارها خشونت یا بى اعتنائى به همسر خود را نشان دیندارى یا مردانگى مى دانند).!!
توسعه در زندگى
امام چهارم علیه السلام فرمود: رضایتمندترین شما نزد خدا کسى است که براى خانواده خود بیشتر خرج مى کند و توسعه مى دهد.
و امام صادق علیه السلام فرمود: مؤ من به آداب خدا عمل مى کند، هرگاه خداوند به او وسعت داد او هم توسعه مى دهد (در وضع زندگى ) و هرگاه خداوند امساک کرد او هم امساک مى کند (هر وقت توان دارد دریغ نمى کند و هر وقت کم دارد اسراف و ولخرجى نمى کند). و فرمود: من ضامنم براى کسى که میانه روى کند، اینکه فقیر نشود.
براى خانواده خرج کنید (( صاحب النعمه یجب ان یوسع على عیاله ))
امام رضا(ع ) فرمود:
آنکه نعمت دارد یعنى تمکن مادى دارد باید بر اهل و عیال خود گشایش دهد یعنى اگر مى تواند براى خانواده خود خرج کند.
اول خانواده بعد دیگران
مردى به امام باقر عرض کرد: من مزرعه اى دارم که سه هزار درهم درآمد دارد، دو هزار درهم آن را خرج خانواده مى کنم و هر سال یکهزار درهم آن را صدقه مى دهم .
حضرت فرمود: اگر آن دو هزار درهم براى تمامى مخارج خانواده ات کفایت مى کند، (کار خوبى کرده اى زیرا) به فکر خودت بوده اى و همان کارى را که با وصیت بعد از مرگ دیگران انجام مى دهند، تو در زندگانى خود، بهره را برده اى .
ریخت و پاش نکنید
حضرت على ابن الحسین علیه السلام فرمود: مرد باید اندازه خرج کند، به مقدار کفایت ، و زیادى را براى آخرت خود پیش بفرستد، این کار براى دوام نعمت مفیدتر و هم براى افزایش آن از خدا مؤ ثرتر و نسبت به سرانجام کار – روز قیامت – سودمندتر است .
حضرت صادق علیه السلام فرمود: میانه روى چیزى است که خداوند عزوجل دوست مى دارد و اسراف چیزى است که خداوند آن را زشت مى دارد، حتى دور انداختن هسته خرما که به کارى آید، و یا زیادى آب را دور ریختن .
پاداش بزرگ براى زنان
پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله فرمود: هر بانوئى که در خانه شوهر به منظور اصلاح کار منزل چیزى را از جائى به جاى دیگر منتقل کند (یعنى در خانه کار کند) خداوند به او نگاه رحمت کند و هر که خداوند به او نظر کند وى را عذاب ننماید (یکى از همسران پیامبر(ص ) بنام ) ام سلمه گفت : اى فرستاده خدا، مردان تمام خوبیها را از آن خود کرده اند زنهاى بیچاره چه نصیبى دارند؟ حضرت فرمود: بله چون زنى باردار شوهر همانند انسان روزه گیر و شب زنده دار که با جان و مال خویش در راه خدا جهاد مى کند پاداش خواهد داشت و چون زایمان کند آن قدر پاداش خواهد داشت که هیچکس مقدار آن را در عظمت نمى داند و چون فرزند خود را شیر دهد به هر مکیدنى که بچه شیر مى خورد همانند آزاد کردن یک بنده از فرزندان اسماعیل در راه خدا ثواب به او تعلق مى گیرد و چون از سیر دادن فارغ شود فرشته بزرگوارى بر پهلوى او زند که کار خود را از سر بگیر که گناهانت آمرزیده شد (یعنى اعمال بد سابق تو پاک شد از هم اکنون شروع کن به عمل خوب ).
میوه جمعه (( اطرفوا اهالیکم فى کل جمعه بشى من الفاکهه کى یفرحوا بالجمعه . ))
حضرت امیر علیه السلام فرمود: براى اهل و عیال خود در هر روز جمعه مقدارى میوه تازه ببرید تا از جمعه خوشنود شوند. (و به همین وسیله نسبت به شعائر اسلامى احترام کرده محبتشان به دین زیاد شود).
تقسیم کار
امام صادق علیه السلام از پدرش امام باقر علیه السلام نقل مى کند که فرمود: حضرت امیر علیه السلام و حضرت فاطمه (س ) راجع به تقسیم کار از پیامبرنظریه خواستند پیامبر(ص ) فرمود: کارهاى تا دم درب به عهده فاطمه و کارهاى پشت درب به عهده على باشد، حضرت زهرا فرمود: از این تصمیمى که پیامبر گرفت و مرا از سر و کار داشتن با مردها بى نیاز کرد آنقدر شادمان شدم که جز خدا نمى داند، (یک بانوى فهمیده و مسلمان نیک مى داند که کار در منزل و عدم معاشرت با اجانب نه تنها باعث سرشکستگى نیست بلکه افتخار زن مسلمان است پس تا وقتى احتیاج و ضرورتى به کار بیرون نیست بانوان بعنوان این ارزش در محافل و مجالس اجانب شرکت نکنند).
به خاطر خانواده دین خود را فدا نکنید
پیامبر اکرم (ص ) فرمود: زمانى بر مردم مى آید که دین کسى سالم نمى ماند مگر آنکه همانند روباه که بچه هاى خود را از سوراخ به آن سوراخ مى برد، او هم از این جا به آنجا رود، عرض کردند: این زمان چه وقت است ؟ فرمود: هنگامى که خرج زندگى جز با معصیت خدا بدست نیاید، در آن زمان بى همسر بودن حلال است !!
عرض کردند شما به ما دستور ازدواج داده اید (چگونه مى فرمائید، بى همسر بودن حلال است)
فرمود: بله اما در آن زمان هلاکت مرد به دست پدر و مادرش انجام مى گیرد، و اگر آنها نبودند، به دست همسر و اولادش صورت مى گیرد، اگر همسر و اولاد هم نداشت بدست فامیلش و همسایه هایش هلاک مى شود! پرسیدند چگونه چنین مى شود یا رسول الله ؟ فرمود: آنها او را به تنگدستى و کمى درآمد سرزنش مى کنند و او را وادار مى کنند به آنچه در توانش نیست تا اینکه او را به پرتگاه مى اندازند.
بطلالت و غفلت را کنار بگذارید
یکى از آفات زندگى امروز در میان خانواده ها، غفلت و بطالت است ، بسیارى از پدرها و مادرها وقتى در سنین جوانى هستند، عمر خود را به جمع دنیا و تلاش فراوان براى تاءمین آن سپرى مى کنند و چون پا به سن مى گذارند، به جاى تدارک گذشته از نظر معنوى ، به بطالت و سرگرمیهاى بیهوده ، عمر را به هدر مى دهند، و حتى حاضر نیستند در هنگام فراغت از امور دنیا به کارهاى اخروى و جمع آورى توشه براى نجات اخروى خود بپردازند.
با نشستن بر سر کوچه و مغازه و مانند این امور و صحبتهاى بیهوده و حل کردن امثال جدول و مسائلى از این قبیل عمر گرانبها را به هدر ندهید، که به هر لحظه آن افسوس خواهید خورد.
امروز و فردا مکن ، حسرت دارد (( کن على عمرک اشح منک على درهمک و دینارک . ))
پیامبر اکرم (ص ) به ابى ذر فرمود: نسبت به عمر خودت از درهم و دینارت بخیل تر باش ، اى اباذر کارهائى که برایت سودمند نیست ، کنار بگذار.
و حضرت امیر علیه السلام فرمود: از باقیمانده عمر خود براى جبران گذشته استفاده کن ، براى خودت امروز و فردا مکن ، چرا که گذشتگان تو با تکیه بر همین آرزوها و امروز و فردا کردن هلاک شدند، تا اینکه فرمان خدا (مرگ ) ناگهانى بر آنها وارد شد، و آنها را بر روى چوبهاى (تابوت ) به قبرهاى تاریک و تنگ منتقل کردند.
و در روایت دیگرى فرمود: هیچ کس نیست که لحظه اى بیکار باشد مگر اینکه حسرت آن را در قیامت مى خورد.
امام صادق علیه السلام فرمود: مردم تو را نسبت به خودت فریب ندهند، چرا که نتیجه به تو مى رسد نه آنها، روز خود را با این و آن هدر مده ، چون با تو کسانى هستند که کارهایت را ضبط مى کنند هیچ کار خیر را، اندک نشمار که فردا آن را خواهى دید.
پیامبر اکرم (ص ) فرمود: در سلامت خود قبل از مریضى و در جوانى قبل از پیرى و در فراغت قبل از گرفتارى و در زندگى قبل از مرگ ، تلاش کنید، همانا جبرئیل نزد من آمد و گفت : اى محمد پروردگار شما به شما سلام مى رساند و مى فرماید: هر ساعتى که در آن مرا یاد کنى ، برایت نزد من ذخیره مى شود، و هر ساعتى که مرا یاد نکنى از دست داده اى .
پشیمانى بهشتیان
پیامبر اکرم (ص ) فرمود: اهل بهشت نسبت به هیچ چیز، از امور دنیا پشیمان نمى شوند مگر بر آن ساعتى که در دنیا بدون یاد خدا سپرى کرده اند.
و فرمود: هر که دو روزش مساوى باشد مغبون است .
غصه عابد
عابدى در هنگام مرگ گفت : من بر این خانه غصه ها و گناهان حسرت نمى خورم ، حسرت من فقط بر آن شبهائى است که خوابیدم و روزهائى که بدون روزه گذشت و ساعتى که از یاد خدا غافل بودم .
کاشکى قیمت انفاس بدانستندى تا دمى چند که مانده است غنیمت شمرند
ایکه پنجاه رفت و در خوابى مگر این پنج روزه دریابى
چو پنجاه سالت برون شد ز دست غنیمت شمر پنج روزى که هست
به غفلت تا به کى عمرى چنین تنگ به منزل کى رسى پائى چنین لنگ
گر بدانى در عقب ها چیستت فرصت خاریدن سر نیستت
بى عوض دانى چه باشد در جهان عمر باشد، عمر، قدر آن بدان
مدیر خانه مرد است (( کل امر تدبره امراه فهو ملعون ))
حضرت امیر(ع ) فرمود: هر مردى که امور او را زن بگرداند ملعون است .
زن و فرزند شما را غافل نکنند (( لا تجعلن اکثر شغلک باهلک و ولدک فان یکن اهلک و ولدک اولیا الله فان الله لا یضیع اولیائه و ان یکونوا اعدء الله فما همک و شغلک باعداء الله .))
حضرت امیر(ع ) فرمود: بیشترین تلاش خود را مشغول زن و فرزند خود مکن ، اگر آنها از اولیاء خدا باشند خدا اولیا خودش را ضایع نمى کند، و اگر از دشمنان خدا باشند چرا تلاشت را صرف دشمنان خدا بکنى .(در حق اهل خود کوتاهى مکن اما سعادت خود را هم فدا مکن )
دنیا هدف نیست غافل نشوید (( ابعد ما یکون العبد من الله عزوجل اذا لم یهمه الا بطنه و فرجه . ))
امام صادق علیه السلام فرمود: دورترین موقعیت بنده نسبت به خداوند وقتى است که براى بنده جز شکم و شهوت همتى نباشد. (تمام هم و غم خود را صرف دنیا مى کند و به فرک مسائل معنوى و مهم نیست ).
بى تفاوتى و محافظه کارى آفت خانواده ها (( من اصبح لا یتهم بامور المسلمین فلیس بمسلم . ))
پیامبر اکرم (ص ) فرمود: هر که صبح برخیزد و در کار مسلمانان همت نگمارد مسلمان نیست .
ازدواج و تشکیل خانواده با تمام امتیازات و ارزشهائى که دارد براى بسیارى از مردم دچار یک آفت بزرگ گردیده است ، و آن بى تفاوتى نسبت به مسائل اصولى و افکار بلند انسانى است .
تشکیل خانواده براى بسیارى به معنى ، مشغول کسب و کار و در آمد و تامین معاش و رفاه شدن است ، به گونه اى که توجه به وضع جامعه و سیاستهاى داخلى به گونه اى که توجه به توطئه دشمنان و تشویق و دفاع از حقوق مسلمانان و ستیز و جدال با استثمار و افکار باطل ، براى آنها مسائل کم اهمیت و حاشیه اى و یا بى اهمیت مى باشد، بسیارند جوانان تحصیل کرده اى که در دوران تحصیل ، داراى احساساتى بسیار قوى بوده اند، و فریاد ستیزه جوئى و دفاع از مستضعفین و حقوق محرومان و اظهار تنفر و انزجار آنها بر علیه مستکبران لحظه اى قطع نمیشد، اما با همین جوش و خروش ، وقتى تحصیلات آنها پایان یافت و دستشان به مال و مقامى رسید و در اثر ازدواج سرگرم مسائل زندگى شخصى شدند بطور کلى تغییر کرده و سیصد و شصت درجه دگرگون شدند، حالا نه تنها سخن از محرومین و مستضعفین نمى گوید و به فکر آنها نیست ، که خود جز همانها قرار گرفته و تا مى شود سود خود را بالا مى برد، و هر کسى هم که مى خواهد آن شعارها را بدهید او را به تحقیر مى گیرد.
تمام فکر و ذکر او در مال و مقام زن و بچه او خلاصه شده است ، و نه فکر مسائل سیاسى و نه امور مسلمانان و نه معنویات و مسائلى از این قبیل است .
او دیگر آزادیخواه است و نه مدافع محرومین ، او فقط عیال وار است همینرا میداند و بس .
هوشیار باشید، مبادا، آنهمه افکار و احساسات عالى و بلند و آرمانهاى الهى و انسانى را به فراموشى بسپارید و بخاطر تامین معاش از آنها غافل بمانید، مشکلات و پیچ و خم مسائل زندگى هرگز نباید افکار بلند و اهداف مهم الهى را در شما ضعیف کند و یا به فراموشى دهد، استقلال و آزادى و دفاع از اسلام و مظلومین در عمل و زبان همواره مى بایست سر مشق زندگى زن و مرد باشد.(( من سمع رجلا ینادى یا للمسلمین فلم یجبه فلیس بمسلم . ))
پیامبر اکرم فرمود: وقتى کسى مسلمانى را به یارى طلبید، هر که بشنود و پاسخ ندهد مسلمان نیست .
خوراک مؤ من و منافق (( المومن یا کل بشهوه عیاله و المنافق یا کل اهله بشهوته .))
پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله فرمود: مؤ من به اشتهاى خانواده اش غذا مى خورد ولى منافق خانواده اش به اشتهاى او غذا مى خورند. (یعنى مرد مؤ من نباید کارى کند که هر وقت خودش مایل بود چیزى بخورد یا بخرد، خانواده اش هم از کنار خواسته او بخورند و اگر خودش نخواست خانواده اش هم باید محروم بمانند بلکه بر عکس باید به خاطر اینکه اهل و عیال او مى خواهند تهیه کند و خودش هم استفاده کند).
رسیدگى به خانواده (( ملعون ملعون من ضیع من یقول ))
پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله فرمود: معلون است معلون ، کسى که درباره افراد تحت نظر خود کوتاهى کند.
کمک به همسر در خانه (( کان امیرالمؤ منین علیه السلام یحتطب و یستقى و یکنس و کانت فاطمه تطحن و تعجن و تخبز. ))
امام صادق (ع ) فرمود: امیرالمؤ منین علیه السلام هیزم تهیه مى کرد و از چاه آب براى منزل مى آورد و جاروب مى کرد، حضرت فاطمه (س ) نیز گندم را آرد مى نمود و خمیر مى کرد و نان مى پخت و در روایت دیگرى حضرت اضافه نمود که حضرت فاطمه جامه وصله مى زد، او از زیباترین مردم بود، دو گونه او همانند دو گل (شکفته بود) درود خدا بر او و شوهر او و فرزندان او باد. (پس کار کردن مخصوصا در خانه براى مرد عار نیست گرچه از نظر تقسیم کار به عهده زن است که کار منزل را به عهده بگیرد.)
به خانواده خود نیکى کنید تا عمر شما زیاد شود (( من حسن بره باهله زاد الله فى عمره .))
امام صادق علیه السلام فرمود:
هر کس به خانواده اش به خوبى نیکى کند، خداوند عمر او را زیاد مى کند.
هنگام ورود بر خانواده سلام کنید
پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله فرمود: وقتى یکى از شما وارد اتاق شد، سلام کند، زیرا سلام برکت را نازل مى کند و ملائکه با او انس مى گیرند.
امام صادق علیه السلام فرمود: مرد وقتى وارد بر خانواده مى شود، سلام کند، و هنگام ورود کفش خود را بر زمین زند و صدائى (مانند گلو صاف کردن ) بکند، تا آنها متوجه شدند که او وارد شده است . (و خود را آماده کنند) تا مبادا که مرد چیزى که پسندش نیست ببیند – آرى مرد نه تنها مى بایست کنجکاوى و عیب جوئى نکند بلکه ، براى اینکه مبادا خانواده اش آماده پذیرائى او نباشند، و سر و وضع آنها مناسب نباشد، اول آمدن خود را اعلام کند، همچنانکه این حدیث به بانوان مى فهماند خود را براى آمدن شوهر آماده کنند تا مبادا نگاهش به امرى که خوش ندارد بیفتد.
