چند نکته مهم که والدین باید بدانند
برنامه‌ای برای انجام تکالیف تدوین کنید
با هماهنگی خود کودک، زمان مشخصی را برای انجام تکالیف مدرسه‌اش مشخص کنید. این زمان تا حد امکان با برنامه‌های تلویزیونی موردعلاقه‌اش و یا زمان فعالیت‌های بدنی او تداخل نداشته باشد تا کودک مجبور به انتخاب یکی از آن‌ها نشود. افزون بر این، مکان مشخصی را برای انجام تکالیف او در نظر بگیرید. اگر امکان داشت یک اتاق اختصاصی و اگر نشد قفسه‌ای از کتابخانه یا محلی نزدیک وسایل کودکتان را به او اختصاص دهید تا نه‌تنها به شکل‌گیری حس استقلال او کمک کرده باشید، بلکه او را به یک مکان خاص برای یادگیری عادت دهید. شما می‌توانید در فضایی صمیمی با کودک، درباره زمان و مکان مطالعه‌اش قول و قرارهایتان را بگذارید.
بر اجرای برنامه‌ها نظارت کنید
اگر فرزندتان تکالیف مدرسه‌اش را انجام نمی‌دهد، یا در انجامش مشکل دارد، با کمک خودش علت را کشف کنید و در رفع آن بکوشید. سعی کنید بفهمید که آیا درس مشخصی هست که کودک با تکالیف آن مشکل دارد؟ آیا این مشکل هر روزه اوست یا گهگاه است؟ آیا کودک به فایده مشق شب، آگاه است؟ آیا فراموش می‌کند تکالیفش را انجام دهد یا در مدرسه به دستور کار منزل توجه نمی‌کند؟ آیا درس‌ها برایش بیش از حد مشکل است؟ یا…، بعد از شناسایی دلیل، مشورت با معلم، مدیر و یا افراد بااطلاع و هم‌چنین دخالت دادن خود کودک، می‌تواند به شما و او در رفع این مشکل یاری برساند.
نظم و ترتیب و مهارت‌های مطالعه را به فرزندتان بیاموزید
نظم و ترتیب، بدون آموزش در کسی به وجود نمی‌آید. مهارت‌های مطالعه هم غریزی نیستند. هر دو را به کودکانتان بیاموزید. تکالیف طولانی مدرسه را به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم کنید تا کودک راحت‌تر آن‌ها را انجام دهد. از کودک بپرسید به نظرش، اول چه باید بکند، بعد چه، و به چه ابزاری نیاز دارد. با این کار در حقیقت به او آموزش ابتدایی نظم و برنامه‌ریزی و حل مسئله می‌دهید. شما می‌توانید در ضمن کارهایش به او الگویی از برنامه‌ریزی و تقسیم زمان را بیاموزید. شیوه مطالعه کتاب‌های فهمیدنی با کتاب‌های حفظ کردنی با هم متفاوت است. کودکتان را از این فرق با خبر کنید و شیوه خواندن هر کدام را به او آموزش دهید. اگر خود شما با این شیو‌ه‌ها آشنایی ندارید، از کتاب‌های مربوطه و یا مشاوران تحصیلی کمک بگیرید.
حس کنجکاوی را در درون بچه‌ها رشد بدهید
باید با فعال‌سازی حس کنجکاوی فرزندانتان بخواهید تا آن‌ها درباره بعضی از پدیده‌ها اندیشه کنند و سؤال بپرسند. شما می‌بایست با بردباری و حوصله و با بیانی ساده و کودک‌پسند به سؤالات کودکان پاسخ بدهید تا به فرزندانتان این جرئت داده شود که مشکلات خود را بپرسند و هم احساس کنند که به شخصیت آنان احترام گذاشته می‌شود. شما از این طریق آنان را به تفکر و دقت در امور عادت خواهید داد، از طرف دیگر این پرسش‌ها و پاسخ‌ها باعث می‌شود که فرزندانتان گوش دادن به مطالب جدید را بیاموزند و گوش دادن صحیح، در آموزش نقش مهمی دارد و آنان در اثر همین گوش دادن‌ها می‌توانند در کلاس از معلم و یا سایر دانش‌آموزان مطالب تازه بیاموزند.
برای استراحت و عمق‌بخشی، فرصت بدهید
هر وقت احساس کردید کودکتان خسته شده یا ذهن او کشش لازم را ندارد، وقت آن است که با پرداختن به کاری دیگر به عمق بخشیدن به حافظه و ایجاد فضای جدید کمک کنید. استفاده از طبیعت، چند قدم راه رفتن، بستن چشم‌ها و نفس کشیدن‌های عمیق و آرام، خوردن میوه، عسل، مویز و خوراکی‌های کم‌کالری و مقوی حافظه، انجام برنامه‌های لازم شخصی، کمک در کارهای خانه و خانواده و پرداختن به نیایش و عبادت می‌توانند از بهترین انواع آمادگی ذهنی باشند.
به کودکان فشار وارد نکنید
گاه بسیار تلاش می‌کنیم اما دریغا که تلاش ما نتیجه عکس می‌دهد. فرزندان اگر احساس کنند که تحت فشار هستند در برابر یادگیری مقاومت می‌کنند. تأکید برای بیرون نیامدن از اتاق، ایجاد فشار و لجبازی می‌کند. اصرار برای نمره ۲۰ و حساسیت نشان دادن روی نمره‌ها هم فشار دیگری است که فقط او را حساس، عصبانی و یا مضطرب می‌سازد. از همه بدتر تکرار کلماتی مثل بخوان، بخوان و … فرد را در حالت بی‌زاری و مقاومت قرار می‌دهد.
توانایی را تحسین کنیم
انسان‌ها مادامی که احساس توانمندی و تأیید می‌کنند برای رساندن خود به نتایج بهتر تلاش می‌کنند و هیچ‌چیزی جای این انگیزه قدرتمند درونی را نمی‌گیرد، پس فقط کافی است که جلوی حرکت این انگیزه قوی را نگیریم و با توصیه‌های نابجا «خود‌تنظیمی» فرد را که بسیار به حالش سودمند است به «دیگر تنظیمی» و تلاش به خاطر این و آن تبدیل نکنیم. حد تلاش یک فرد در درسی نمره ۱۸ و حد دیگری ۱۵ است. مهم تلاشی است که فرد برای موفقیت خود انجام می‌دهد. اگر می‌خواهیم کمکی کرده باشیم گاهی (بدون تکرار مکرر) توانایی و تلاش فرزند را تحسین کنیم و به او بگوییم که ارزش و شأن انسانی و روح الهی او با هیچ نمره‌ای محدود نمی‌شود و محبتی که ما به او داریم، در هر حالتی وصف‌ناشدنی است. این نوع نگاه به موضوع، از ایجاد هرگونه اضطراب و مقاومت ناصحیح پیشگیری می‌کند.
*
مجله شمیم آشنا شماره ۲۲۰ صفحات ۶۲ و۶۳.
