پرسش: علت صرف هزینه زیاد برای مقبره بزرگان چیست؟
پاسخ: نخست باید دانست که از دیدگاه آیات و روایات اسلامی، زیارتگاهها و محلهای عبادت، نباید نمادی از تجملات دنیایی و زخارف مادی باشد؛ ولی زیباسازی فضا در حد ایجاد جذابیت برای زائران، دارای آثار ثمربخش و سازندهای است که به بعضی از آنها اشاره میشود: ۱- تعمیر و زیباسازی قبور ائمه اطهار(ع)، تعظیم شعائر الهی است و قرآن مجید آن را نشانه تقوای قلوب و تسلط پرهیزگاری بر دلها میداند: وَ مَنْ یُعَظِّمْ شَعائِرَ اَللَّهِ فَإِنَّها مِنْ تَقْوَی اَلْقُلُوبِ، (حج، آیه ۳۲) . مقصود از شعائر در آیه، نشانههای دین الهی است. اولیای الهی و بالاخص آنان که در راه گسترش دین جانبازی کردهاند، از شعائر و نشانههای دین خدا میباشند. یکی از راههای تعظیم آنان – علاوه بر حفظ آثار و مکتب آنها – حفظ و تعمیر قبور آنان است. معمولاً در میان تمام ملل، قبر شخصیتهای بزرگ سیاسی و دینی را در نقاط حساس به خاک میسپارند و از آن به عنوان نشانه مکتب و نماد افتخار محافظت میکنند. قرآن مجید به روشنی به ما دستور میدهد که به بستگان و خویشاوندان پیامبر گرامی(ص) مهرورزیم قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ اَلْمَوَدَّهَ فِی اَلْقُرْبی، (شوری، آیه ۲۳) و مسلماً یکی از ابزار نشان دادن علاقه به خاندان رسالت، حفظ و بزرگداشت مرقدهای آنان است. به دلیل همین ابراز احساسات و نشان دادن عشق و علاقه زیاد به اهلبیت(ع)، شیعیان همواره سعی کردهاند زیباترین هنرهای معماری، آیینهکاری، منبتکاری و… را در حرمهای اهلبیت(ع) و بناهای متعلق به آنان به کار ببرند و ارزندهترین و با ارزشترین فلزات – اعم از طلا و نقره و سایر جواهرات – را وقف آن قبور مطهر نموده و در تزیین گنبد و بارگاه آن بزرگان استفاده کنند. این نشانه تعظیم شعائر و بیانگر شکوه و اجلال آن بزرگواران در نزد مردم است. همچنین دیدن این حرمهای نورانی، یادآور عظمت معنوی و مقام والای صاحب آن بارگاه میباشد. ۲- تعظیم جلال و عظمت بزرگان دین از طریق آبادانی و زیباسازی قبور آنان و در کنار آن به وجود آوردن امکانات رفاهی، برای زائران و ارائه خدمات فرهنگی، مادی و… میتواند نقش زندهای در گسترش و ترویج فرهنگ و ارزشهای اسلامی، اسوه قراردادن ائمه اطهار(ع)، تمسک به سیره آن بزرگواران برای عموم مردم و… داشته باشد. این خود نتایج مهم و ارزشمندی در حوزه فردی و اجتماعی به دنبال دارد و در نهادینه کردن ارزشهای الهی و انسانی مؤثر است. چنانچه بسیاری از امور عامالمنفعه (مانند خیرات، نذورات، اوقاف، مدرسهسازی، سرپرستی ایتام، پرداخت وجوهات شرعی، کمک به نیازمندان و…) از تأثیرات و نتایج بسیار ارزنده ساخت و ساز صحن و بارگاه امامان و امامزادهها میباشد؛ زیرا شکوه این مکانهای مقدس در جذب مردم، برای زیارت و انجام دادن خیرات مؤثر است. به عبارت دیگر صرف کردن هزینههای مالی به وسیله افراد خیر، برای زیباسازی و تجلیل بارگاه بزرگان دین، سبب یادآوری مقام و عظمت والای آن بزرگان وتعظیم شعائر الهی است و مردم بسیار زیادی را به سوی خود جلب میکند و در گسترش فرهنگ و ارزشهای الهی و سیره و منش فردی و اجتماعی آن بزرگواران مؤثر است. ۳- اگر مقایسهای بین سایر بودجههای کلان فرهنگی کشور و نتایج حاصله با هزینههایی که در این گونه اقدامات صرف میشود و نتایج آن داشته باشیم، اهمیت این قبیل اقدامات برای ما روشن میشود و در بسط و گسترش آن کوشش میکنیم. ۴- البته باید از هرگونه اسراف، ریخت و پاش و انجام دادن اموری که به هیچ وجه زیبنده نظام اسلامی و مکتب اهل بیت(ع) نیست جلوگیری کرد و برای استفاده بهینه از امکانات موجود، در جهت گسترش فرهنگ صحیح اسلامی و ارائه خدمات گوناگون (مانند ایجاد کتابخانه، زائرسرا، سالن اجتماعات، مراکز درمانی، امکانات آسایش، مراکز فرهنگی، تفریحی ورزشی و… برای عموم افرادی جامعه خصوصاً افراد نیازمند و کمک به آنان) باید برنامهریزیهای مناسب انجام داد. همانطور که شاهد انجام اینگونه اقدامات، از سوی برخی مراکز دینی و زیارتی (مانند آستان قدس رضوی در مشهد، آستانه مقدسه حضرت معصومه(س) در قم و…) میباشیم. به امید آن که روز به روز از تجملات پرهزینه و کمفایده کاسته شود و به آنچه که در راستای رشد معنوی و آسایش زائران است، افزوده شود.
