مناظره هشام بن‌حکم با ضرار ابن منبی (استاد مذهب جبر)

جانشین پیامبر اسلام (ص) ـ برتری امام علی (ع) 
روزی ضرار بن ضبی که از علمای بزرگ اهل تسنّن و رئیس مذهب جبر بود نزد یحیی بن خالد وزیر هارون الرّشید آمد، و پس از گفتاری گفت «من برای بحث و مناظره آماده هستم، هر کس را بخواهی بگو برای بحث حاضر گردد.» 
یحیی آیا آماده‌ای با «رکن شیعه» مناظره کنی؟ 
ضرار آری، با هر شخصی آماده مناظره هستم. 
یحیی برای هشام بن حکم (شاگرد برجسته امام صادق ـ علیه السّلام ـ پیام فرستاد، هشام حاضر شد، و مجلس بحث و مناظره به ترتیب زیر، شروع گردید 
هشام در مسئله امامت، آیا شایستگی شخصی برای مقام رهبری، از ظاهر فهمیده می‌شود یا از باطن؟ 
ضرار ما از ظاهر می‌فهمیم، زیرا درک باطن اشخاص جز از راه وحی، میسّر نیست. 
هشام درست‌گفتی، اکنون به من بگو بدانم در مورد ابوبکر و علی بن ابیطالب ـ علیه السّلام ـ ، کدام‌یک در ظاهر، با شمشیر از حریم رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ دفاع می‌کرد، و با ایثار و فداکاری به میدان‌ها می‌رفت و دشمنان کینه‌توز پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ را به خاک هلاکت می‌افکند، و نقش بسیار در پیروزی مسلمانان در جنگها داشت؟ 
ضرار علی ـ علیه السّلام ـ جهاد بیشتر داشت، ولی از لحاظ معنوی (باطن) ابوبکر داری مقام ارجمندتری بود 
هشام این سخنی که گفتی از امور باطنی است، ولی ما هم اکنون به اقرار خودت، در امور ظاهری گفتگو می‌کنیم، تو اکنون با اعتراف به برتری علی ـ علیه السّلام ـ در مسئله جهاد، ضمناً شایستگی علی ـ علیه السّلام ـ را برای مقام رهبری، در ظاهر، اقرار نمودی. 
ضرار از نظر ظاهر، آری. 
هشام هرگاه ظاهرنیک با باطن نیک هماهنگ شد، آیا چنین چیزی بیان‌گر قاطع برای برتری صاحبش نخواهد بود؟ 
ضرار قطعاً بیان‌گر برتری صاحبش خواهد شد. 
هشام آیا می‌دانی که (مطابق احادیث مسلّم و مورد قبول همه گروه‌های اسلام) پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ به علی ـ علیه السّلام ـ فرمود اَنْتَ مِنّی بِمَنْزِلَهِ هاروُنَ مِن مُوسی اِلاّ اَنَّهُ لاَنبِی بَعْدی «نسبت تو به من همانند نسبت هارون (برادر و وصی موسی) به موسی ـ علیه السّلام ـ است، با این فرق که بعد از من پیامبری نیست». 
ضرار این حدیث را قبول دارم (با توجّه به این‌که ضرار گفته بود حقّانیت باطن به وسیله وحی الهی شناخته می‌شود، و سخن پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ از وحی سرچشمه می‌گیرد). 
هشام آیا صحیح است که پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ علی ـ علیه السّلام ـ را این‌گونه تعریف کند، مگر در هنگامی که علی ـ علیه السّلام ـ در باطن، نزد پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ لیاقت چنین تعریفی داشته باشد؟ 
ضرار «نه، صحیح نیست مگر در وقتی که علی ـ علیه السّلام ـ در باطن دارای لیاقت آن تعریف باشد.» 
هشام بنابراین، با این بیان به اعتراف خودت، علی ـ علیه السّلام ـ در ظاهر و باطن، برتری دارد و از این رو او به مقام امامت و رهبری امّت از دیگران شایسته‌تر می‌باشد[۱]
——————————————————————————–
[۱] ـ فصول المختاره، سید مرتضی، ج ۱، ص ۹، نشر مکتبه الداوری؛ قاموس الرّجال، ج ۹، ص ۳۴۲، (به‌طور اقتباس و توضیح).