ضرورت تحقیق
از جمله مباحث ضروری که نقشی بسیار مهم در انتخاب مناسب و شایسته دارد و بی توجهی به آن، انسان را عمری دچار پشیمانی می کند، مسأله ی تحقیق است. چنانچه وقتی ازدواجی دچار اختلال می شود، اولین سؤالی که مطرح می گردد این است: «مگر تحقیق نکردید؟! چنین مسأله ی به این واضحی، قطعا با تحقیق روشن می شد!» یعنی همه، اشکال اول را متوجه امر تحقیق می دانند.
طبق روایاتی از امام على(ع) که اشاره به این دارد که «تا کسی را خوب نیازمودی به او اطمینان نکن»، «گفتار، ظاهر و برخورد خوب تو را فریب ندهد»[۱]، ضرورت تحقیق در مورد فرد بیش از پیش در امر ازدواج نمایان می شود. هر چند متأسفانه به آن کم توجهی می شود و یا برخی آن را به عنوان یک تشریفات تلقی می کنند و تحقیقات آنان صوری و ظاهری است و دقت لازم را در امر تحقیق ندارند.
در تحقیق پنج نکته را باید در نظر داشت:
۱. چه زمانی تحقیق کنیم؟
٢. از چه منابعی تحقیق کنیم؟
٣. چه کسی باید تحقیق کند؟
۴. با چه شیوه ای و از چه موضوعاتی تحقیق کنیم؟
۵. چه سؤالاتی بپرسیم؟
زمان تحقیق
در مرحله ی اول باید توجه کنیم قبل از ورود به مراحل اصلی خواستگاری تحقیق شروع شود. برخی، تحقیقات را به آخرین مراحل موکول می کنند؛ یعنی وقتی همه ی حرفها زده شد، می گویند: حالا اجازه بدهید تحقیق کنیم. این روش نادرست است؛ چرا که اگر در تحقیق روشن شد مشکلی در کار است، تمام زحمات و رفت و آمدها با یک تحقیق کوچک تمام می شود. در حالی که در همان مرحله اول می توانست این کار فیصله پیدا کند و این همه دردسر به وجود نیاید؛ و باعث ناراحتی یا ضربه خوردن به کسی نشود بنابراین پیش از آمدن خواستگاری از او و خانواده اش جویا شوید، ببینید چقدر به شما شبیه اند؟
تحقیق در همه مراحل ازدواج، راهگشاست. یعنی قبل از خواستگاری و پس از هر مرحله از دیدار، باید مرحله ای دیگر از تحقیق انجام شود و سپس قرار بعدی گذاشته شود. لیکن تحقیقات در مراحل مختلف متفاوت است. تحقیق قبل از خواستگاری تحقیقی کاملا کلی است
. یک تحقیق مختصری انجام می شود. این تحقیق نباید چنان فراگیر باشد که در حالی که هنوز عروس و داماد همدیگر را ندیده اند، همه از آن اطلاع پیدا کنند. تحقیق باید در این مرحله، کلیاتی را راجع به خواستگار یا فردی که به خواستگاری آن می روید به شما بدهد که او چه کسی است؟
گاهی برای خواستگاری دختری یک تلفن زده می شود و اجازه می گیرند که به خواستگاری دختر بیایند؛ به دنبال آن تلفن، پسری به خواستگاری می آید که چه بسا برای آن خانواده مزاحمت ها ایجاد شود و هنگامی که جواب منفی می شنود، با تهدید، ارعاب، مشکلات و دردسرهای متفاوت، آن خانواده را به عذاب می گذارد!
تحقیق اولیه برای شناسایی کسی که می خواهد به حریم خانواده پا گذارد، امری کاملا ضروری است. اما هر چه مراحل دیدارها بیشتر شود، تحقیق هم باید جدی تر صورت گیرد و به مراتب تحقیقات وسیعتر و دقیقتری انجام شود.
منابع تحقیق
برای تحقیق باید چند محل مد نظر گرفته شود. ابتدا باید از محیط زندگی یعنی محله ای که در آن ساکن هستند و یا چنانچه چندین سال پیش در محله ای دیگر زندگی می کرده اند، از هر دو محل تحقیقات انجام شود. از محیط کار، محل تحصیل و اقوام فرد نیز تحقیق به عمل آید.
اما در اینجا سؤالی مطرح می شود: از چه کسی تحقیق کنیم؟
پاسخ این است که به فراخور هر محل از معتمدان و افراد شاخص و متدین و مسؤولان باید سؤال شود. یعنی ابتدا در آن محیط بپرسیم: چه کسی معتمد و مطمئن است و بعد با او موضوع را مطرح کنیم. محقق قبل از اینکه وارد تحقیق پیرامون موضوع اصلی ازدواج شود، لازم است ابتدا در مورد منابع تحقیقی که می خواهد سراغ ایشان برود تحقیق کند. بدون آگاهی از منبع تحقیق به سراغ او نروید. در تحقیق محلی روا نیست در خانه ای را بزنیم و بگوییم ما می خواهیم در مورد همسایه ی شما چند سؤال بپرسیم. چه بسا همسایه ای که شما در خانه ی او را زده اید، کینه و عداوتی دیرینه با همسایه خود و فرد مورد تحقیق شما داشته باشد و چنان اطلاعات غلطی به شما بدهد که شما را از ادامه تحقیق دلسرد کند و یا منابع دیگری را به شما معرفی کند که آنها نیز نظری مانند او دارند. بنابراین اولین گام در تحقیق، شناسایی منابع مطلع و با صداقت است.
تحقیقات فامیلی بسیار مهم است؛ زیرا اطلاعات دقیق تری نسبت به دیگر منابع تحقیق دارند و کسی غیر از فامیل از آن باخبر نیست..
– اگر فامیلی با آنها وصلت کرده اند، آن فامیل می توانند اطلاعات خوبی در اختیار شما بگذارند.
در پایان توجه شما را به نکاتی جلب می نمایم:
– در زمینه ی رفتار اجتماعی او چنانچه سابقه ای داشته است، با مراجعه به نیروی انتظامی از این سابقه اطمینان حاصل کنید.
– از همسایگان بایستی با احتیاط بیشتری سؤال شود و اگر تیزبین باشید، اطلاعات زیادی در مورد اخلاق خانوادگی او می توانید بدست آورید.
– دوستان خانوادگی، همکاران، هم کلاسی ها، همسایگان همگی می توانند جوابگوی بسیاری از سؤالات مهم باشند؛ به شرط اینکه از محقق بخواهید با آنها قرار بگذارد و با ایجاد رابطه ای صمیمی اطلاعات مفیدی به دست آورد.
– عدم تمایل به جواب دادن سؤالات تحقیق آن هم از سوی نزدیکان فرد، خود نشانه ای منفی است.
– در صورتی که افرادی را برای تحقیق به شما معرفی کرده اند، تنها به آنها اکتفا نکنید، بلکه از افراد مطلع دیگر و حتی مخالفان او نیز تحقیق کنید .
– از هر شخصی تحقیق می کنید، حتما از سابقه آشنایی او سؤال کنید تا بفهمید چقدر اطلاعات دارد و یا ارتباطش با او در چه حد است.
– اگر کسی که از او راجع به طرف مقابلتان سؤال می کنید، دوست صمیمی او می باشد، خصوصیات دوستش را نیز در نظر بگیرید؛ چون دوستان از لحاظ بعضی خصوصیات شخصیتی به یکدیگر شبیه اند و خصوصیت دوستان صمیمی بیانگر شخصیت و روحیات حقیقی فرد است.
– به کسی که از او سؤال می کنید لزوم راستگویی و حساسیت این امر را گوشزد کنید و به او اطمینان دهید که این مطالب جایی بازگو نخواهد شد. در صورتی که حرف ضد و نقیضی شنیدید، همچنان به تحقیق خود ادامه دهید.
پی نوشت:
۱. بحارالانوار، ج۱۰۰، ص ۸۶
