نقش ازدواج در بهداشت روانی و ضرورت مشاوره در ازدواج

از نظر بهداشت روانی، افرادی که درازدواج خود موفق بوده اند کمتر دچار بیماریهای روانی می شوند.بنابراین ازدواج می تواند عامل مهمی برای پرهیز از خطا و سببی برای سلامت تن و روان باشد به طوری که در بین کسانی که به بیمارستانهای روانپزشکی مراجعه می کنند افراد مجرد بیشتر به چشم می خورند(سیدفاطمی، ۱۳۷۸)
افراد مجرد، زنان بیوه و کسانی که متارکه کرده اند در مقایسه با اشخاص متاهل بیشتر دچار مرگ و میرهای زودرس می شوند و این موضوع در مورد کلیه ملل و در تمام ساختارهای اجتماعی صادق است.این اظهارنظرها دلالت بر آن دارد که ازدواج و تاهل اثر مهمی بر وضع روانی و سبک زندگی انسان دارد و افراد متاهل در مقایسه با افراد مجرد از تعادل روانی بالاتری برخوردار هستند (یزدانی، ۱۳۷۸). همچنین تحقیقات نشان داده است که میزان افسردگی افراد مجرد بیشتر از افراد متاهل است(فرهادی، ۱۳۷۸)
خصوصیات ازدواج موفق:
همانطور که ذکر شد، ازدواج بر سلامت روانی افراد در کلیه ملل و جوامع با هر ساختاری تاثیر مثبتی دارد ولی نه هر ازدواجی ، بلکه همچنان که تاکید شد ازدواجی که با موفقیت همراه باشد.
پیامبر گرامی اسلام نیز همسر خوب و شایسته را بزرگترین نعمت زندگی دانسته اند، نه هر همسری را. بنابراین ازدواجهای موفق مشوق رشد و شکوفایی اشخاص است ولی ازدواجهایی که با موفقیت همراه نباشد با مشکلات فراوان از قبیل ناکام کردن، تعارض و تنها گذاشتن طرفین توام خواهد شد .وقتی هم تعارض زناشوئی شروع می شود، زن و شوهر به خاطر بی اطلاعی از مکانیسم های خانواده و ندانم کاری به مشکل دامن می زنند.
درباره خصوصیات ازدواج موفق ملاک ها و مشخصات مختلفی ارائه شده است.دکتر ”اسپرجیون“ روانپزشک معروف انگلیسی معتقد است ازدواج موفق باید چهار نیاز اساسی انسان را برآورده سازد:۱- تامین کننده نیازهای جنسی باشد.۲- بین طرفین ارتباط و تعامل توأم با تفاهم وجود داشته باشد و در موقعیتهای گوناگون ستایش و قدردانی از یکدیگر را ابراز دارند. ۳- زوجین زمینه های تشویق جهت رشد و شکوفایی یکدیگر را فراهم می سازند.۴- دو طرف علاوه بر عشق و محبت به یکدیگر ،به ازدواج نیز عشق می ورزند و در حفظ بنیاد خانواده پیوسته تلاش می کنند(نوابی نژاد،۱۳۷۹)
به طور خلاصه می توان برخی از خصایص ازدواج موفق را این چنین برشمرد:۱- زن و شوهر خود را خوشبخت می دانند.
۲- ارضای کامل متقابل نیازهای فیزیکی و عاطفی اساسی انجام می گیرد.
۳- هر یک از همسران زندگی دیگری را بارور می گرداند.
۴- محیط زناشوئی، شخصیت هر کدام از دو طرف را ارزشمند و ارجمند می گرداند و به هر یک امکان می دهد و کمک می کند که به عنوان یک شخص استعدادهای ذاتی خود را شکوفا سازند و تحقق بخشند.
۵- پشتیبانی متقابل دارند؛ هیچ یک از زن و شوهر”خود“ یا ”من“ دیگری را تهدید نمی کنند و از بودن با همدیگر احساس آرامش می کنند.
۶- نسبت به هم درک و فهم متقابل دارند(شعاری نژاد، ۱۳۷۱)
۷- خانواده محل ارزیابی مشکلات و کمبودها و اقدام در جهت رفع آنهاست.
۸- سرچشمه دوستی، رفاقت و حمایت کننده روانی، اقتصادی و فرهنگی است.
۹- تشکیل خانواده وارد بر فرد را خنثی و تعدیل می کند.
۱۰- خانواده بی اعتمادی، بی انگیزگی، تکرار کار و کسالت ناشی از آن را نیز رفع می کند.(نوابی نژاد، ۱۳۷۹)
عوامل موثر بر ازدواج موفق :
ازدواج موفق با خصوصیاتی که برشمردیم به عوامل متعددی بستگی دارد که می توان آنها را به طور خلاصه اینچنین ذکر کرد: ۱- تناسب در تحصیلات ۲- تناسب در سن۳- تناسب در عقیده و اخلاق۴- تناسب در تمایلات جنسی ۵- تناسب و هماهنگی فکری و عاطفی (شفیع آبادی، ۱۳۷۸)۶- تناسب در ایمان و اعتقادات مذهبی ۷- تناسب در زمینه های تربیتی و فرهنگی خانواده ۸- تناسب در وضعیت اقتصادی و اجتماعی خانواده (نوابی نژاد، ۱۳۷۴) ۹- تناسب در مکان جغرافیایی ۱۰- تناسب در تواناییهای ذهنی(نوابی نژاد، ۱۳۷۹) و ..
نقش و ضرورت مشاوره در ازدواج :
ازدواج همانطور که ذکر شد ، یکی از مهمترین حوادثی است که در زندگی هر آدمی رخ می دهد لذا واجد توجهی در خور اهمیت آن است.نظر به اهمیت ازدواج و تشکیل خانواده و تاثیر آن در تداوم و استحکام خانواده و تربیت فرزندان و داشتن زندگی سالم توأم با رضایت و خوشبختی و احساس موفقیت ، ضرورت دارد دختران و پسران هنگام ازدواج از خدمات مشاوره ازدواج بهرهمند شوند و از این طریق با اهداف، وظایف و حقوق یکدیگر به خوبی آشنا شوند.امروزه دختران و پسران جوان در آستانه ازدواج با بهره گیری از خدمات مشاوره ازدواج می توانند با گامهای راسخ تر و آرامش و اطمینان بیشتری در راه پرپیچ و خم ازدواج و تشکیل خانواده گام نهند و در نهایت در این امر موفق باشند.
متاسفانه در جامعه ما در برخی از موارد دختران و پسران بدون مطالعه و آگاهی کافی با برخورداری از احساس و ذوق منهای دقت در ابعاد گوناگون اخلاقی، جسمی و روانی با یکدیگر ازدواج می کنند.همچنین بعد از تشکیل خانواده نیز در صورت ایجاد تعارض های زناشوئی به دلیل بی اطلاعی و نداشتن آگاهی کافی و ندانم کاری به این مشکلات دامن می زنند همین عوامل و بی اطلاعی ها ضرورت انجام مشاوره را در تمام مراحل ازدواج و تشکیل خانواده دو چندان کرده است.
امروزه ارزش خدمات مشاوره ازدواج و خانواده درمانی نه فقط در درمان کارکردهای غلط و نامطلوب زن و شوهر، که در پیشگیری از بروز بسیاری از نابسامانیها در زندگی زناشوئی و حفظ و ابقاء و یا انتقال ویژگیهای رفتاری مطلوب و شرایط و موقعیتهای پویا و رشد دهنده در زندگی خانواده شناخته شده است.انواع مشاوره ازدواج:
توجه به روند ازدواج نشان می دهد که هر یک از مراحل آن به مشاوره مخصوص آن مرحله نیاز دارد.مراحل مشاوره ازدواج عبارتند از (روشن،۱۳۷۸) :
۱- مشاوره قبل از ازدواج:
هدف اصلی مشاوره در این مرحله، کمک به افراد جهت انتخاب زوج مناسب است.این مرحله مهمترین مرحله مشاوره ازدواج است، زیرا جنبه پیشگیری دارد و در صورت هدایت صحیح موجب تامین بهداشت روانی خانواده می شود.
۲- مشاوره در حین ازدواج:
هدف از مشاوره در این مرحله، تحکیم پایه های زوجین است.شناخت زوجین از یکدیگر، بدست آوردن اطلاعات درباره روانشناسی زن و مرد، چگونگی رفتار صحیح آنها با یکدیگر و جلوگیری از بروز اختلاف نظرها و عمیق شدن آن از اهداف این مرحله مشاوره است.
۳- مشاوره بعد از ازدواج:
زوجین در این مرحله، یعنی شروع زندگی مشترک مسائل فرهنگی، عقیدتی، اجتماعی و سنن مورد قبول یکدیگر را عملاً تجربه می کنند و ممکن است قادر به حل پاره ای از تعارضات و اختلافات نباشند، بنابراین مشاوره در این مرحله برای راهنمایی آنها و پیشگیری از بروز اختلاف مفید خواهد بود .