نماز شب – راه های توفیق

پرسش. چه کنیم تا توفیق نماز شب پیدا کنیم؟

پاسخ: قصد چنین کار خیری خود ارزنده است. باید انگیزه این کار را تقویت کرده و با اراده جدی به انجام آن اقدام کرد. اگر انگیزه انسان قوی باشد و هدف والا، نه خواب می‏تواند جلوی انسان را بگیرد و نه خستگی و نه هیچ مانع دیگری. برای تقویت انگیزه باید به آثار و برکات و فواید نماز شب توجه کرد. مطالعه آثار و برکات نماز شب که چه نور امنیتی می‏آورد و چه مشکلاتی را حل می‏کند و چه برکتی در رزق و روزی می‏آورد، خود به خود انگیزه انسان را قوی می‏کند. خواندن روایات مربوط به نماز شب در تقویت روحیه مؤثر است.

نکته دوم اینکه برای خواندن نماز شب باید زمینه سازی کرد. نماز شب نیاز به آماده ‏سازی و تهیه مقدمات دارد مثل اینکه دیر نخوابد، سیر نخورد، با وضو بخوابد و…

و نیز برای فراهم کردن زمینه توفیق نماز شب باید از گناه پرهیز کرد. در روایات آمده که گاهی انجام گناهی انسان را از نماز شب محروم می‏کند؛ چنان‏که حضرت علی علیه‏السلامدر مورد مردی که از محروم شدن از نماز شب گله می‏کرد، فرمود: تو مردی هستی که گناهانت تو را به زنجیر کشیده است.   ( الکافی، ج ۳، ص ۴۵۱. ) 

بنابراین کسانی که می‏خواهند این توفیق را به دست آورند، باید از گناه پرهیز کنند. گاهی انسان متدینی بدون توجه گناهی را مرتکب می‏شود که او را از معنویت نماز شب محروم می‏کند. چنین انسانی باید به نفس خود رجوع کند و نفس خود را مؤاخذه کرده، حتی خود را تنبیه کند و از خود حساب بکشد. اهل دل و معنویت به مراقبت و نگهبانی از کار خود پرداخته‏اند تا به این درجات بالای معنوی رسیده‏اند. در دعای ابوحمزه ثمالی آمده است: وقتی برای نماز بلند می‏شوم، چرت بر من مسلط می‏شود. چرا چنین شده‏ام و به این بلیه دچار شده‏ام. تا آنجا که می‏گوید: آیا با غافلین نشسته‏ام که مرا از رحمت خود محروم کرده‏ای یا در مجلس اهل باطل (بطّالین) حضور داشته ‏ام.    (بحارالانوار، ج ۹۵، ص ۸۷؛ لَعَلَّکَ رَأَیْتَنی فِی الغافِلینَ فَمِنْ رحمتِکَ آیَستَنی أولعلک رَأَیْتَنی آلَفُ مجالس البَطّالینَ….  )

گاهی حضور در جمعی که به امور لغوی می‏پردازند یا کسانی که از یاد خدا غافل‏اند، تو را از رحمت الهی محروم می‏کند. پس باید نفس را ملاقات کرد، غصه خورد و متنبه شد.
برای تقویت انگیزه آیاتی را تلاوت کنید که می‏فرماید:یَا أَیُّهَا المُزَّمِّل قُمِ الَّیلَ اِلاّ قَلیلا (مزمل: ۱ ـ ۲)  
و نیز به آیه:
 ومِنَ‏اللَّیلِ فَتَهَجَّد بِهِ‏نافِلَهً لَکَ‏عَسی اَن یَبعَثَکَ رَبُّکَ مَقامـًا مَحمودا (اسراء:۷۹)    
درمورد این دو آیه به تفسیر نیز مراجعه کرده، روایات این باب را مطالعه کنید.   ( به تفسیر المیزان و تفسیر نمونه ذیل این دو آیه مراجعه کنید و نیز میزان الحکمه ذیل بحث نماز شب و نیز کتاب آداب الصلاه امام خمینی رحمه‏الله منابع خوبی هستند)