پرسش. چرا نماز صبح دو رکعت است؟ فلسفه چهار رکعت بودن نماز ظهر و عصر و عشا و سه رکعت بودن نماز مغرب چیست؟
پاسخ: خداوند متعال نحوه خواندن نماز را به پیامبرش وحی نمود؛ هر آنچه در سنت آمده یا در روایات نقل شده، تکلیف مسلمین در مورد چگونه نماز خواندن است که باید به همان صورت انجام شود؛ همانگونه که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله دستور فرمود:
صَلُّوا کَما رَأَیْتُمُونی أُصَلّی. (بحارالانوار، ج ۸۲، ص ۲۷۹.)
نماز بخوانید همچنان که میبینید من نماز میخوانم.
این روش خواندن نماز که به صورت عملی به مسلمانان تعلیم داده شد، به حکم الهی است. اصول دین مورد توجه عقل است و باید با استقلال عقلی ثابت شود ولی فروع دین مثل نماز ورای طور عقل است بلکه در فروع دین باب تعبّد باز است؛ پس در تعیین تعداد رکعات نماز باید تابع امر الهی بود. البته فلسفه اینکه چرا نماز صبح دو رکعت است و نماز مغرب سه رکعت به صورت دلیل در روایات آمده است. در برخی روایات حتی دلیل اینکه در سفر نماز چهاررکعتی شکسته میشود ولی از نماز مغرب چیزی کم نمیشود سخن گفته شده است. (ر.ک. به: علل الشرایع، شیخ صدوق. )
چنانکه یک پزشک از علت آنچه را نسخه کرده، باخبر است، رسول خدا صلی الله علیه و آله نیز از حکمت آنچه تجویز کرده است، باخبر میباشد و فلسفه هر حکم را میداند. امّا علت هر حکم شرعی تنها در صورتی برای ما روشن است در روایات نقل شده باشد. بدان که اگر عمل عبادی را به همان صورتی که دستور داده شد، انجام دهی نتیجهای که پیشبینی شده را به دست خواهی آورد؛ چنان که اگر باخبر باشی در نقطه ای گنج نهفته است، نمیتوان انتظار داشت چند متر آن طرفتر هم به آن گنج برسی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نحوه خاصی از نماز خواندن را دستور فرمود و طبق آیه قرآن باید از امر و نهی پیامبر صلی الله علیه و آله اطاعت کرد و سخن آن حضرت مورد تأیید خداوند متعال است؛ چنان که در قرآن آمده است:وما ءاتـاکُمُ الرَّسولُ فَخُذوهُ وما نَهاکُم عَنهُ فَانتَهوا. (حشر: ۷)
آنچه را رسول خدا برای شما آورده، بگیرید (و اجرا کنید) و آنچه را از آن نهی کرده، خودداری نمایید.
این اصل کلی در این مورد خاصّ که تعداد رکعتهای نماز باشد نیز جاری است. بهترین راه در این مورد برای ذهن پرسشگر آن است که روایت مربوط به هر یک از دستورات شرعی را پیدا کنید. امّا فلسفه این مباحث عقلی نیست و با استدلالهای تجربی نیز قابل تحلیل یا دریافت نمی باشد.
