ویتامین های بیماری زا!

ویتامین ها ترکیباتی آلی هستند که به مقدار خیلی جزئی برای سوخت و ساز موادغذایی و اعمال حیاتی بدن و رشد و نمو و تندرستی ضرورت دارند.
تغذیه ی ناقص و رژیم غذایی نامناسب سبب کمبود یا فقدان یک یا چند ویتامین میشود و به بیماری‏ های مختلف می انجامد.
ویتامین ها، سوخت و ساز بدن را تنظیم می کنند و تنها کمبود یک ویتامین می تواند، تمام بدن انسان را به مخاطره اندازد. خوب است بدانید که بیشتر ویتامین ‏ها از منابع اصلی طبیعی استخراج می شوند و اگر هر فردی در برنامه غذایی خود هرم غذایی را رعایت کند، به اندازه کافی به بدن خود ویتامین می رساند مگر این که به دلیل عدم جذب بدن و یا بیماری که نیاز بدن به ویتامینها را بیشتر میکند فرد مجبور به استفاده از مکمل های ویتامینی شود؛ درغیر این صورت مصرف خودسرانه ویتامین ها نهتنها برای سلامتی مطلوب نیست گاهی عوارض جبران ناپذیری نیز در پی خواهد داشت.
بسیاری از ویتامین ها قابل ذخیره شدن در بدن نیستند؛ از این رو می توان گفت که بدن ویتامینهای افزون بر نیاز خود را به راحتی دفع میکند.دلیلی ندارد یک جوان ۲۰ ساله که تغذیه مناسبی نیز دارد، ویتامین مصرف کند؛ چون افرادی نیاز به مصرف ویتامین دارند که یا بدن آن ها قادر به جذب ویتامین نیست یا به علت بیماری، ویتامین کمی را دریافت میکنند.
بیم در مواقع نیاز بدن به این ماده، باید مصرف شود. به عنوان نمونه فرد بر اثر خوردن دارویی دچار کمبود کلسیم میشود یا زنان پس از یائسگی و دادن آزمایش تراکم استخوان با تجویز پزشک کلسیم مصرف می کنند. در این میان افرادی که با مشکل جذب کلسیم مواجه هستند همیشه باید این ترکیبات را مصرف کنند اما اگر اشخاص سالمی مانند مردان، خودسرانه ویتامین بخورند ممکن است دچار عوارضی شوند. برخی افراد ترکیباتی مانند روی و کلسیم را خودسرانه و با قیمت های زیاد خریداری می کنند اما این کار دور ریختن پول است؛ چرا که برای ساخت آن ها از موادی مانند اسانس استفاده میشود که ممکن است نه تنها اثر مثبت بر سلامت نداشته باشد بلکه عوارضی نیز در پی دارد. مصرف خودسرانه مکمل های مولتی ویتامین مطلقا توصیه نمی شود زیرا با رعایت اصول هرم غذایی، نیازی به مصرف مولتی ویتامینها باقی نخواهد ماند.
ویتامینهای محلول در چربی و آب با رعایت اصول هرم غذایی، به اندازه کافی به بافتهای بدن می رسد و مصرف خودسرانه مکمل های مولتی ویتامین، تنها هزینه بیشتر برای مصرف کننده دارد.
احتمال مسمومیت در صورت مصرف مکملهای مولتی ویتامین نیز وجود دارد زیرا ویتامینهای محلول در چربی موجود در این مکملها در بافت های بدن باقی میماند و علاوه بر مسمومیت ممکن است به ریزش مو، کاهش وزن و مشکلات پوستی منتهی شود.
متأســفانه هـــماکنون انــواع مولتی ویتامینها به وفور در جامعه یافت میشود، به طور مثال به بهانه سودمند بودن ویتامین E افراد مختلف به مصرف آن مبادرت می ورزند درحالیکه نیاز خود به این ویتامین را با خوردن ۲ عدد گردو در روز و دو وعده ماهی در هفته می توانند تأمین کنند.
دکتر رشیدی مقاصد درمانی را تنها هدف مصرف مولتی ویتامین عنوان کرد و گفت: به هیچ وجه توصیه نمیشود؛ چون که افراد عادی در شرایط معمولی نیازی به این مکمل ندارند، تنها در صورت انجام آزمایشها و تأیید کمبود ماده معدنی یا ویتامینی خاص در بدن، مصرف این نوع مکمل تجویز می شود.
پژوهشگران درباره مصرف خودسرانه ویتامین C در ورزشکاران هشدار می دهند. بر خلاف باور بسیاری از ورزشکاران، مصرف ویتامین C نه تنها باعث بهبود عملکرد ورزشی نمی شود، بلکه حتی میزان تطابق بدن و پاسخ عضلات را به ورزش های استقامتی کاهش می دهد.
پژوهشگران اخیرا با بررسی تعدادی مرد که در یک برنامه ورزشی استقامتی ۸ هفته شرکت کرده بودند و تعدادی از آن ها روزی یک گرم ویتامین C میخوردند، متوجه شدند میزان استفاده عضلات از اکسیژن و تطابق بدن با ورزش در مردانی که ویتامین C نمیخوردند، ۲۲ درصد بیش از مردانی است که بهطور خودسرانه ویتامین C مصرف می کنند.
با وجود این که ویتامین ها برای سلامت بدن مفید هستند، مصرف ویتامین E بهویژه برای افرادی که ناراحتی قلبی دارند ممکن است عوارضی داشته باشد.
متخصصان معتقدند که بر خلاف تصورات گذشته این ویتامین نقشی در سالم نگاه داشتن سرخرگها و جلوگیری از سکته قلبی ندارد.
با توجه به این که در برخی از قرصهای مکمل ویتامین E، بتاکاروتن نیز وجود دارد ترکیب این دو ماده می تواند به سلامت قلب صدمه بزند ومصرف زیاد آن مشکلاتی را برای افراد ایجاد می کند.
احتمال بروز ناراحتی های قلبی در افرادی که دائم در حال استفاده از ویتامین E هستند بیشتر از افرادی است که از این ویتامین استفاده نمیکنند.
کارشناسان خاطرنشان می کنند که استفاده از هر گونه ویتامین به شکل قرص یا کپسول و پودر باید حتما طبق تجویز پزشک متخصص انجام گیرد.
عاقلانه رفتار کنید!
علاوه بر مواد معدنی، ویتامین ها نیز مورد نیاز بدن هستند؛ زیرا بدون حضور آن ها در غذا، سلامتی و تعادل اعضای بدن ناپایدار می شود و در اعمال حیاتی اختلالاتی ایجاد می شود و عوارضی بروز می کند که گاه منجر به مرگ می شود. ویتامین ها سبب تسهیل سوخت و ساز بدن، اسیدهای آمینه، چربی ها و کربوهیدراتها میشوند و رشد و نمو و ترمیم سلول های بدن را میسر می سازند.
برخی از ویتامین ها سبب جذب موادغذایی در روده میشوند و بعضی نیز بهعنوان کاتالیزور عمل میکنند. عمل آن ها روی بافت های اپی تلیال و همچنین استخوان بوده و در مجموع هر کدام از آن ها از بروز یک عارضه جلوگیری می کند.
کارشناسان تغذیه معتقدند که، گرچه هر ویتامینی به مقدار بسیار اندکی برای رفع نیاز بدن کافی است ولی باید گفت که نگرانی مردم از کمبود ویتامین، چندان هم بیپایه نیست. غذایی که می خوریم اگر متنوع باشد، ویتامینهای ضروری را خود به خود به بدن مان می رساند اما اشکال این است که بسیاری از مردم در انتخاب خوراک خود، عاقلانه رفتار نمی کنند؛ یعنی رعایت نمی کنند که غذای شان متنوع باشد. همچنین از غذاهای اساسی و مهمی که ویتامینها را برای شان تأمین کند، غافل هستند. به چنین افرادی باید مقداری ویتامین اضافی بخورانیم تا جبران کمبودشان بشود.
ویتامین ها را به دو دسته مهم، شامل ویتامینهای محلول در آب و ویتامینهای محلول در چربی، تقسیم کرده اند. ویتامین E، ویتامین K، ویتامین D و ویتامین A را محلول در چربی و ویتامین C و ویتامینهای گروه B را محلول در آب دانسته اند.
مریم غفاری- همشهری