چگونه می‏توان به جای آن اشک شوق، اشک غم و اندوه را بر چهره مادر دید؟

چگونه می‏توان به جای آن آغوش پُر مهر و محبّت پدر، آغوشی سرد و بی‏روح را احساس کرد؟به کدام قیمتی می‏توان لبخند شیرین خواهر و برادر را با چهره‏ای غم گرفته و اندوهناک معاوضه نمود؟
به کدام بهایی می‏توان گُل شادیِ خردسالان را در پاییز جدایی، پژمرده دید؟ کدام طاقت و توانی است که حاضر است به جای صدای دلنشین «بابا» و «مامانِ» فرزندان، گریه تنهایی آنان را بشنود؟ آیا مگر دوست نداریم که فضای خانه بوی عشق و محبت و ایثار دهد، و بوسه‏های شیرین بر گونه‏های حریرگون کودکان بنشیند و عطر دل‏انگیز آن به مشام رسد؟
آیا سزاوار است که کودکان معصوم، بی‏پناه شوند و فدای «غرورِ» پدر و «لجاجتِ» مادر گردند؟
آیا مگر «طلاق» مبغوضترین کار حلال در پیشگاه خداوند نیست؟
باری، از این رو بود که قلم نگارنده، توان آن نداشت که از «طلاق» سخنی گوید و یا احکام آن را روی صفحه کاغذ به رشته تحریر کشد.
امید است که با «گذشتِ» پدران و «پیشقدمیِ» مادران، دوباره نور شادی و سُرور را به خانه و خانواده آورد، و بیش از این قلب شکستنی و نازنین فرزندان را آزرده نکرد.
حقوق فرزندان و وظایف پدر و مادر
برخی از حقوق فرزندان که بر عهده پدر و مادر است عبارتند از:
أ. غسل ولادت، گفتن اذان و اقامه، کامگشایی‏
در صورتی که برای نوزاد زیان نداشته باشد، مستحب است هنگام تولد، او را غسل دهند؛ و در گوش راستش اذان و در گوش چپش اقامه را بگویند؛ و کام او را با آب فرات و تربت حضرت سیدالشهدأ(ع) بگشایند.۳۱۵
ب. نامگذاری‏
نامگذاری نوزاد با نامهای خوب، مستحب و از حقوق فرزند بر پدر است. و بهترین نامها هر نامی است که بندگی خدا – جلّ شأنه – را در برداشته باشد؛ مانند عبدالله، عبدالرحیم، عبدالرحمن و مانند آنها. و پس از آن، نامهای پیامبران و امامان(علیهم السلام) است که بهترین آنها نام «محمد» است، بلکه اگر دارای چهار فرزند است کراهت دارد نام یکی از آنان «محمد» نباشد. و همچنین مکروه است اگر نام او «محمد است کنیه او را «ابوالقاسم» بگذارد.۳۱۶
پیامبر خدا(ص) می‏فرمایند:
ای علی! حق فرزند بر پدر این است که نام زیبا برای او انتخاب و ادب و اخلاقش را نیکو کند و کار شایسته‏ای برای وی برگزیند.۳۱۷
امام رضا از پدرانش(علیهم السلام) نقل می‏کند که پیامبر خدا۶ فرمودند:
هرگاه نام فرزند خود را محمد گذاشتید، به او احترام بگذارید و بَرایش جا باز کنید و با وی ترشرویی نکنید.۳۱۸
(سکونی می‏گوید: بر امام صادق(ع) وارد شدم در حالی که غمگین و اندوهناک بودم. حضرت به من فرمودند: سکونی چرا غمگینی؟ عرض کردم: دختری نصیبم شده است … حضرت فرمودند: او را چه نام نهاده‏ای؟عرض کردم: «فاطمه». حضرت فرمودند:)
آه! آه! … اکنون که او را «فاطمه» نام نهاده‏ای دشنامش مده، نفرینش مکن و او را کتک مزن.۳۱۹
امام باقر از پدرانش(علیهم السلام) نقل می‏فرمایند:
پیامبر خدا (ص) نامهای زشت و نازیبای مردان و شهرها را تغییر می‏دادند[ و به جای آنها نامهای زیبا و نیکو را برمی‏گزیدند].۳۲۰
ج. ختنه کردن‏
۱. ختنه کردن پسر واجب است. و اگر تا پس از بلوغ تأخیر بیفتد بر پسر واجب است که خودش را ختنه کند حتّی اگر کافر ختنه نشده‏ای مسلمان شود واجب است که ختنه شود اگر چه سالخورده باشد، و تا زمان بلوغ بر ولیّ پسر واجب نیست که او را ختنه کند. پس چنانچه پسر بدون ختنه بالغ شد بر خودش ختنه کردن واجب است، اگر چه احوط آن است که ولیّ‏اش وی را ختنه کند.۳۲۱
۲. ختنه شدن ذاتاً واجب است و شرط صحت در طواف حج یا عمره است چه آن دو واجب باشند یا مستحب. ولی بنا بر اقوا شرط صحت نماز نیست چه رسد به سایر عبادات.۳۲۲
۳. اگر کسی بچه‏ای را ختنه کند و ضرری به آن بچه برسد یا بمیرد، چنانچه بیشتر از معمول بریده باشد ضامن است، و اگر بیشتر از معمول نبریده باشد ضامن نیست.۳۲۳
د. ولیمه و مهمانی‏
ولیمه دادن هنگام تولد بچه مستحب است و این یکی از پنج موردی است که ولیمه دادن در آنها سنت و مستحب است، همان‏گونه که یکی از آن موارد در هنگام ختنه کردن است. و معتبر نیست که ولیمه در همان روز اول تولد داده شود، بلکه تأخیر آن تا چند روز نیز اشکالی ندارد. و ظاهر این است که چنانچه ختنه در روز هفتم و یا پیش از آن صورت گیرد و در روز ختنه به نیت ولیمه تولد و ختنه، ولیمه داده شود، هر دو کار مستحب انجام شده است.۳۲۴
ه’ . عقیقه کردن‏
۱. از مستحباتی که بر آن تأکید شده، عقیقه و قربانی کردن برای نوزاد پسر و دختر است. و مستحب است برای نوزاد پسر، حیوان نر و برای نوزاد دختر، حیوان ماده عقیقه شود. و مستحب است که عقیقه را در روز هفتم انجام دهند. و چنانچه از روز هفتم به تأخیر بیفتد – چه با عذر و چه بدون عذر – عقیقه ساقط نمی‏شود. بلکه اگر برای فرزند عقیقه ندادند و او بالغ شد، مستحب است که فرزند برای خودش عقیقه دهد، و چنانچه در زمان حیات نیز عقیقه ندهد، مستحب است پس از مرگِ وی برایش عقیقه دهند. و عقیقه باید یکی از چهارپایان سه‏گانه باشد: گوسفند (میش یا بز)، گاو و شتر. و صدقه دادن پول عقیقه به جای آن کافی نیست و جای آن را نمی‏گیرد … و مستحب است پا و ران عقیقه را به مامای بچه اختصاص دهند، و بهتر این است که ربع آن را به وی اختصاص دهند. و چنانچه آن ربعی از عقیقه را که پا و ران عقیقه در آن است به ماما بدهند، بعید نیست که هر دو کار مستحب را انجام داده باشند. و در صورتی که ماما نباشد سهم او را به مادر می‏دهند تا آن را صدقه بدهد.۳۲۵
۲. در عقیقه مخیّر هستند بین اینکه آن را به صورت گوشت خام یا پخته شده تقسیم کنند، و یا اینکه آن را بپزند و عده‏ای از مؤمنان – دست کم ده نفر – را دعوت کنند. و اگر بیشتر از ده نفر باشند بهتر است، و مهمانان از آن بخورند و برای نوزاد دعا کنند. و اشکالی ندارد که عقیقه مطابق آنچه متعارف است پخته شود، و گاهی گفته می‏شود بهتر آن است که با آب و نمک پخته شود، ولی بهتر بودن این کار معلوم نیست.۳۲۶
امام صادق(ع) می‏فرمایند:
[سلامتی‏] هر فرزندی در گرو عقیقه است.۳۲۷
و . شیر دادن‏
۱. برای شیر دادن بچه بهتر از هر کس مادر اوست … .۳۲۸
۲. نهایت شیر دادن دو سال کامل است. و جایز است تا سه ماه کمتر از این مدت، آن را کاهش داد، یعنی در بیست و یک ماهگی کودک را از شیر گرفت، ولی در صورت امکان و عدم ضرورت، کمتر از این مدت جایز نیست.۳۲۹
نکته‏
اُمّ اسحاق می‏گوید: مشغول شیر دادن یکی از دو پسرم محمد و اسحاق بودم. امام صادق(ع) به من فرمودند: ای امّ اسحاق! او را از یک پستان شیر نده، بلکه از هر دو پستان شیر بده، زیرا یکی از آن دو پستان غذا و دیگری آب است.۳۳۰
.۳۱۵ تحریر الوسیلْ، ج ۲، ص ۳۱۰، م ۲.
.۳۱۶ تحریر الوسیلْ، ج ۲، ص ۳۱۰، م ۲.
.۳۱۷ وسائل الشیعْ، ج ۱۵، ص ۱۲۳.
.۳۱۸ بحار الانوار، ج ۱۰۴، ص ۱۲۸ / عیون اخبار الرضا (ع).
.۳۱۹ فروع کافی، ج ۶، ص ۴۸.
.۳۲۰ وسائل الشیعْ، ج ۱۵، ص ۱۲۴.
.۳۲۱ تحریر الوسیلْ، ج ۲، ص ۳۱۰، م‏۴.
.۳۲۲ تحریر الوسیلْ، ج ۲، ص ۳۱۰، م ۵.
.۳۲۳ توضیح المسائل، م ۲۲۰۴.
.۳۲۴ تحریر الوسیلْ، ج ۲، ص ۳۱۰، م ۳.
.۳۲۵ تحریر الوسیلْ، ج ۲، ص ۳۱۱، م ۹.
.۳۲۶ تحریر الوسیلْ، ج ۲، ص ۳۱۱، م ۱۰.
.۳۲۷ وسائل الشیعْ، ج ۱۵، ص ۱۴۴.
.۳۲۸ توضیح المسائل، م ۲۴۸۷.
.۳۲۹ تحریر الوسیلْ، ج ۲، ص ۳۱۲، م ۱۵.
.۳۳۰ وسائل الشیعْ، ج ۱۵، ص ۱۷۶