چگونه نوش جان کنیم؟!

قال الصّادق علیه السّلام: قلّه الاکل محمود فی کلّ قوم، لانّ فیه مصلحه الباطن و الظّاهر.
حضرت امام صادق(علیه‌السّلام) مى‏فرماید که: کم خورى، خصلتى است بس نیکو و صفتى است بس رفیع و ارجمند، در هر حال و نزد هر قوم، چرا که کم خوردن موجب صلاح باطن و ظاهر است. اما ظاهر به واسطه محفوظ ماندن از اسقام و امراض، و اما باطن به واسطه نزدیک شدن نفس به سبب سبکى معده و گرسنگى به خضوع و خشوع، که منشأ اتّصاف به اکثر صفات محموده است و قابلیت از براى فیضان علوم و إدراکات از مبادى عالیه.
روایت است که: «صلوه الشّبعان کتملّق السّکران.»
والمحمود من المأکولات أربع، ضروره، و عدّه، و فتوح، و قوت، فالاکل الضّرورىّ للاصفیاء، و العدّه للقوّام الاتقیاء، و الفتوح للمتوکّلین، و القوت للمؤمنین.
مى‏فرماید: خوردن محمود که مذموم نیست، نه به حسب عقل و نه به حسب شرع، چهار است:
۱- اکل و خوردن ضرورى است که به قدر سدّ رمق است و این خورش اصفیا است. مثل پیغمبران و أوصیاء.
۲- عدّه است. یعنى: حلال و بى شبهه، هر چند زاید بر سدّ رمق باشد و این قوت اتقیا است.
۳- فتوح است که به در توکّل نشسته، نه از تنگى غضبانند و نه از وسعت شادان، و به هر چه میرسد راضى هستند، آن را صرف مى‏کنند و شکر الهى بجا مى‏آرند.
۴- قوت است و این خورش مؤمنان است که هر چه را علم به حرمت ندارند، هر چند مشتبه باشد، تناول مى‏کنند.
و لیس شی‏ء اضرّ على قلب المؤمن من کثره الاکل، و هی مورثهلشیئین، قسوه القلب و هیجان الشّهوه؛ نیست هیچ ضرر رساننده‏تر، بر دل مؤمن از خوردن بسیار و دو خصلت بد از خوردن بسیار، ناشى مى‏شود:- قساوت قلب.
– تحریک شهوت.
و الجوع ادام المؤمنین، و غذاء للرّوح، و طعام للقلب، و صحّه للبدن.هیچ چیز به اندازه پرخوری بر دل مومن ضرر نمی رساند و دو خصلت بد از خوردن بسیار، ناشى مى‏شود:
– قساوت قلب. – تحریک شهوت.
مى‏فرماید که: گرسنگى، نانخورش مؤمنان است، و غذاى روح است. یعنى: به سبب گرسنگى، روح قوّت مى‏گیرد، و نیز گرسنگى قوت دل است. و لفظ قلب مشترک است میان جسمانى و روحانى و اینجا مراد روحانى است. و نیز گرسنگى موجب صحّت بدن است، چنانکه معلوم است.قال النّبیّ، صلّى الله علیه و آله: ما ملا ابن ادم وعاء أشرّ من بطنه؛ آدمى هیچ ظرفى را پر نکرده است بدتر از شکم خود. یعنى: پرى در هیچ چیز مبغوض‏تر و بدتر از پرى شکم آدمى نیست و بدى پرى شکم بر همه بدیهاى پرى در عالم، مى‏چربد.و قال داود علیه السّلام: ترک لقمه مع الضّروره إلیها، احبّ إلىّ من قیام عشرین لیله؛ ترک لقمه‏اى از طعام با وجود میل و رغبت به آن، دوست داشتنی‌‏تر است نزد من از قیام بیست شب به نماز و عبادت.و قال النّبیّ صلّى الله علیه و آله: المؤمن یأکل فی معا واحد، و المنافق فی سبعه أمعاء؛ مؤمن مى‏خورد به یک روده و منافق مى‏خورد به قدر هفت روده و این ترغیب است بر مؤمنین به کم خوردن. و این فقره نظر به مؤمن، خبر است و به معنى انشاء، و نظر به منافق، خبر است و احتمال انشا هم دارد، به سبیل تهکم و استهزا.و قال النّبیّ صلّى الله علیه و آله: ویل للنّاس من القبقبین، قیل: و ما هما یا رسول الله؟! قال: البطن و الفرج؛ واى به حال مردمان از قبقبین، پرسیدند که: قبقبین کدام است؟ فرمود که: بطن و فرج.و قال عیسى بن مریم علیهما السّلام: ما مرض قلب اشدّ من القسوه، و ما اعتلّت نفس بأصعب من بغض الجوع، و هما زماما الطّرد و الخذلان؛ هیچ مرضى نیست از براى دل، دشوارتر و صعب‏تر از قساوت و نیست هیچ علّتى دشوارتر از براى نفس، از بغض گرسنگى.
و این دو علّت که قساوت قلب باشد و بغض گرسنگى، دو مهار هستند از براى دور شدن از رحمت الهى و نزدیک شدن به خذلان و شقاوت. یعنى: مهار این دو چیز، به دست این دو صفت است، وجودا و عدما.