کودکان و نوجوانان با توجه به دوره سنی‌شان به‌شدت تحت تأثیر محیط اطرافشان قرار دارند و تمایل دارند تا در پوشش و رفتار از دیگران به‌ویژه شخصیت‌هایی که از محبوبیت بالایی برخوردارند، الگوبرداری کنند. یکی از در دسترس‌ترین و راحت‌ترین رفتارها برای تقلید کودکان و نوجوانان از شخصیتهای محبوب در فیلم‌ها، سیگار کشیدن است. مسلماً آن‌ها نمی‌توانند در برخی رفتارها مانند ماشین، خانه و لباس با شخصیتهای موردعلاقه‌شان همزادپنداری کنند، به همین دلیل سعی می‌کنند حداقل در سیگار کشیدن شبیه آن‌ها باشند و احساس محبوبیت و جذابیت کنند. از طرف دیگر، در اغلب فیلم‌ها دیده‌اید که شخصیتهای سیگاری غالباً در سکانس‌هایی که عصبانی و ناراحت هستند، شروع به کشیدن سیگار می‌کنند؛ این رفتار ناخودآگاه این مطلب را به مخاطب به‌ویژه نوجوانان منتقل می‌کند که گاهی به‌منظور رسیدن به آرامش می‌توان به‌جای استفاده از راهبردهای حل مسئله به سیگار پناه برد.
تحقیقات نشان می‌دهد کودکان ۱۰ تا ۱۴ ساله که فیلم‌ها را با کاراکتر و شخصیتهای سیگاری مشاهده می‌کنند، تمایل بیشتری دارند تا سیگار را امتحان کنند.
محققان تعداد دفعات سیگار کشیدن شخصیت‌ها را در بیش از ۵۰۰ فیلم محبوب شمردند. آن‌ها سپس از ۶۵۰۰ کودک ۱۰ تا ۱۴ ساله پرسیدند کدام‌یک از فیلم‌ها را دیده‌اند. دو سال بعد با کودکان مصاحبه مجدد شد. محققان دریافتند بچه‌های سنین ۱۰ تا ۱۴ سال که بسیار عمل سیگار کشیدن را در فیلم‌ها مشاهده می‌کرده‌اند، بدون توجه به اینکه والدین یا دوستانشان سیگاری هستند یا نه بیشتر تمایل به سیگار کشیدن پیداکرده‌اند. بر طبق اولین مطالعه ملی در آمریکا، رابطه مستقیمی بین نمایش سیگارکشیدن در فیلم‌ها و احتمال شروع سیگار کشیدن در کودکان وجود دارد.
سازمان بهداشت جهانی می‌گوید: « فیلم‌هایی که شخصیتهای آن سیگار می‌کشند، باید در رده فیلم‌های بزرگسالان حساب شوند و محدودیت سنی برایشان قید شود زیرا شرکت‌های سازنده سیگار از این فیلم‌ها برای بازاریابی استفاده می‌کنند.»
والدین برای کمک به کودکان و نوجوانان در درک تأثیر رسانه‌ها چه‌کارهایی باید انجام دهند؟
تقلید و الگوبرداری یک غریزه نیرومند است که از آغاز دوره کودکی شروع می‌شود و در سنین نوجوانی به اوج خود می‌رسد. کودکان و نوجوانان در این سنین بیشتر از والدین، آموزگاران، دوستان و همسالان، سلبریتی‌ها و یا چهره‌های محبوب تقلید می‌کنند. یکی از عوامل تأثیرگذار در شکل‌گیری رفتار کودکان و نوجوانان تماشای فیلم‌ها و تقلید از رفتار و اصطلاحات رایجی است که در فیلم و سریال‌ها به کار می‌رود؛ بنابراین انتخاب فیلم برای کودکان و نوجوانان صرفاً خرید سی دی، دانلود فیلم و تنظیم کانال‌های تلویزیونی برای نمایش فیلم‌های مربوط به کودکان نیست. والدین در انتخاب و تماشای فیلم برای کودکان و نوجوانان باید خردمندانه تصمیم بگیرند. در ادامه به کارهایی که والدین باید برای کمک به کودکان و نوجوانان در درک تأثیر رسانه‌ها انجام دهند، می‌پردازیم:
-به سن کودک و نوجوانتان برای تماشای فیلم‌ها توجه کنید. کودکان و نوجوانان درک درستی از رفتار شخصیت‌ها در فیلم‌ها ندارند. انتخاب فیلم متناسب با سن، به آن‌ها امکان می‌دهد دانش خود را باوجود درک محدود خود گسترش دهند.
-سعی کنید سریال‌های نمایش خانگی را بدون حضور کودک و نوجوانتان تماشا کنید زیرا نظارت بر تولید و محتوای این سریال‌ها بسیار ضعیف است و رعایت چارچوب‌های اخلاقی، شرعی و فرعی در این سریال‌ها کمتر به چشم می‌خورد.
– اگر کودک و نوجوانتان ناخواسته سکانس‌هایی از سیگار کشیدن را در فیلم و سریال تلویزیونی مشاهده کرد، در این مورد با فرزندتان صحبت کرده و به آن‌ها کمک کنید تا پیام‌های واقعی را درک کنند.
-به فرزندتان بیاموزید که محتاط باشد و هر آنچه را که در تلویزیون می‌بیند و می‌شنود باور نکند.
-قبل از تماشای فیلم‌های سینمایی، سریال‌های نمایش خانگی و حتی سریال‌های تلویزیونی اطمینان حاصل کنید که فیلم دارای الفاظ رکیک، شوخی‌های نامناسب، بی‌بندوباری، صحنه‌های ترسناک، سیگار کشیدن و… نباشد.
فیلم‌های حاوی چه محتواهایی برای کودکان و نوجوانان مناسب است؟
کودکان و نوجوانان معمولاً به همه آنچه در فیلم نمایش داده می‌شود، اعتقاددارند. ممکن است فیلمی ازنظر محتوا مشکلی نداشته باشد اما برای سن فرزند شما مناسب نباشد. مسلماً فیلم‌هایی که دوستی، خیانت، جنایت، خودکشی، خشونت، مصرف مواد اعتیادآور و… را به تصویر می‌کشند برای کودکان و نوجوانان مناسب نیستند؛ فیلم خوب برای این گروه سنی باید حاوی مضامین زیر باشد:۱- تخیلفیلم‌های مناسب برای کودکان و نوجوانان باید زاویه‌های خیالی داشته باشند تا دید و درک آن‌ها را گسترش دهد.۲. خلاقیتفیلم‌ها باید بتوانند خلاقیت را در کودکان پرورش دهند و آن‌ها را برای خلق چیزهای جدید ترغیب کنند.۳. چشم‌انداز مثبتفیلم‌ها باید کودکان را از همان کودکی ترغیب کنند تا دیدگاه مثبتی پیدا کنند.۴. ایجاد طرز فکر قویفیلم‌ها باید به کودکان کمک کنند تا در مورد مسائل روزمره پیرامون خود نظر قوی دهند یا آن‌ها را در مورد برخی مسائل آموزش دهند.۵. درس زندگیفیلم‌هایی که یک پیام اجتماعی یا شخصی را منتقل می‌کنند، به کودکان کمک می‌کنند بین درست و نادرست تفاوت قائل شوند و می‌توانند رفتار اجتماعی آن‌ها را تحت تأثیر قرار دهند.
