کاتولیک

واژه کاتولیک(Catholic) در لغت به معناى «جامع» یا «عمومى» است و در اصطلاح کاربردهاى مختلفى دارد:۱. مربوط به کلیساى عام یا کل جهان مسیحیت، در مقابل کلیساهاى محلّى; بدین ترتیب به ایمان همه مسیحیان در همه جا و همهوقت اطلاق مى شود.
۲. به معناى «راست باورى»، در مقابل «بدعت» و «دگراندیشى».
۳. این واژه در نوشته هاى تاریخى به معناى کلیساى جامعِ مربوط به دوره جدایى کامل کلیساهاى شرق و غرب در سال ۱۰۵۴ به کار برده مى شد. پس از آن، کلیساى غرب معمولا خود را «کاتولیک» و کلیساى شرق خود را «ارتدکس» مى نامید.
۴. از زمان نهضت اصلاح دینى، کلیساهاى کاتولیک رم این اصطلاح را فقط براى خودشان به کار مى برند. انگلیکن ها و کاتولیک هاى قدیمى این اصطلاح را دربرگیرنده خودشان، کلیساى کاتولیک رم و نیز ارتدکس ها مى دانند، و اعتقاد دارند که این گروه ها، با هم، نشان دهنده کلیساى تجزیه نشده دوره هاى پیشین هستند.
۵. امروزه به طور کلّى کاتولیک به مسیحیانى گفته مى شود که مدعى اند داراى سنّت تاریخى و مستمر ایمان و عمل اند، برخلاف پروتستان ها که مى خواهند معیارهاى نهایى شان را از کتاب مقدس و با توجه به تفسیرى مطابق با اصول نهضت اصلاح دینى قرن شانزدهم به دست آورند.
کلیساى کاتولیک بر این عقیده است که گروه هاى دیگر مسیحى که در طول تاریخ پیدا شده اند، از جهت اتّصال به کلیساى حوارى یا وفادارى به تفسیر راست باورى از ایمان مسیحى با این کلیسا شریک نیستند. ساختار سلسله مراتبى اى که کلیسا در طول قرن ها براى حاکمیت بر اعضایش و محافظت ایمان از فساد گسترش داده است، ریشه در زمان هاى حوارى و مابعد حوارى دارد ــ زمانى که وظایف و روابط درونى سه مقام اصلى کلیسا (اسقف، کشیش و شمّاس) تعیین شد.
پاپ، اسقف رم، به عنوان جانشین پطرس حوارى در رأس این سلسله مراتب قرار دارد. در واقع، نظر به بیانیه هاى واتیکانى اوّل، کاتولیک ها عقیده دارند که پاپ داراى بالاترین قدرت قانونى در کلیساى جامع است و در تعالیم مربوط به ایمان و اخلاقیات مصون از خطاست. حق انتخاب پاپ به عهده شوراى کاردینال هاست.
به لحاظ الهیاتى، استنباط کلیساى کاتولیک رم از منابع وحى و مجارى فیض با کلیساهاى دیگر تفاوت دارد. از زمان نهضت اصلاح دینى، مذهب پروتستان عقیده داشته است که فقط کتاب مقدس مى تواند مبناى ایمان مسیحى و الگوى رفتار مسیحى و حکومت و کلیسا باشد. از سوى دیگر، کاتولیک رومى عقیده دارد گرچه کتاب مقدس در قلمرو وحى داراى جایگاه ویژه مرجعیّت است، سنّت نیز کاشفیت دارد و باید به عنوان یکى از منابع ایمان پذیرفته شود. اختلاف در این دو تصوّر منجر به شعایر متفاوتى شد. طرفداران نهضت اصلاح دینى با تکیه بر کتاب مقدس عقیده داشتند که تنها دو آیین مقدس یعنى غسل تعمید و عشاى ربانى وجود دارد، زیرا تنها این دو تا مجوّز کتاب مقدسى دارد. اما کاتولیک ها با تکیه بر سنّت به شعایر هفتگانه قائل بودند که عبارت اند از: غسل تعمید، توبه، عشاى ربّانى، ازدواج، مناصب مقدس، تأیید، تدهین دم مرگ.
منابع:
۱. فصلنامه هفت آسمان، شماره نهم و دهم (برگرفته از The Oxford Dictionary of the Christian Church, 1957; Britannica, 1995. ترجمه: احمدرضا مفتاح)