کتاب ایقان

ایقان از آثار بهاءالله شارع دین بهائی است. این کتاب در اواخر دوره اقامت در بغداد نگاشته شده‌است (???? ه. ق. مطابق با ???? میلادی). به اعتقاد بهائیان این کتاب نیز مانند دیگر آثار بهالله وحی منزل از خداوند بر او بوده‌است. این کتاب در جواب سوالات حاجی میرزا سید محمد خال، دایی سید علی محمد باب نگاشته شده‌است. کتاب ایقان در مورد بیان اسرار کتب آسمانی ادیان قبل و توضیح معانی بشارت‌های آن‌ها در مورد علامت‌های ظهور منجی از قبیل معنای قیامت، تاریک شدن خورشید، سقوط ستارگان و دیگر علامت‌ها می‌باشد. این کتاب به زبان فارسی نوشته شده‌است. ادوارد براون، خاورشناس نامدار انگلیسی، درباره این کتاب می‌گوید: «اثری‌است سخت بسزا، با سبکی پرصلابت، روشن در استدلال، مجاب‌کننده در اثبات و در آن آگاهی از انجیل، قرآن و سنن کم پدیدار نیست.» [?] [?]محتوا
چنان‌که از متن این کتاب مستفاد می‌شود پرسش‌های حاجی میرزا سید محمّد عبارت بوده‌است از سؤال در علامات ظهور موعود، مسأله خاتم‌النبیین، موضوع قیامت کبری، مسأله رجعت پیغمبر و ائمه اطهار، لقاءاللّه در یوم قیامت، مسأله تحریف کتب آسمانی، حشر و نشر و زنده شدن مردگان، مسأله سلطنت و قدرت مظهر موعود و سؤالاتی از این قبیل که پاسخ همه آن‌ها به شیوه‌ای منظّم در آن کتاب داده شده‌است. ورقه سؤالات حاجی میرزا سید محمّد که به خطّ خودش نوشته شده در بین صفحات ?? و ?? در کتاب خاندان افنان (تألیف محمدعلی فیضی، طبع طهران ??? بدیع) آورده شده‌است. [?]
اغلاط اولیه کتاب و اصلاح پیروان
یکی از اغلاط کتاب ایقان: آیه ??? سوره بقره را چنین نگاشته: «یوم یأتی الله فی ظلل من الغمام»
برای اولین (و دومین بار) چاپ سنگی این کتاب در ???? (????) در بمبئی بود که شامل ایرادات در زبان عربی و در آیات قرآن بود که در چاپ اولیی سربی (چاپ سوم کتاب) که در مصر انجام شد اصلاحات مربوط به ایرادات زبان عربی و آیات قرآن با اجازه میرزا حسینعلی انجام شد. [?] از آنجا که در چاپ اول این کتاب حسینعلی خود را در مقابل صبح ازل «عبد» خوانده بود و او را به عنوان «مصدر امر» در نظر آورده بود (که موجب استناد ازلیان می‌شد) بهائیان تصمیم گرفتند که این کتاب را بر طبق مصالح خود اصلاح کنند. [?] در این تغییرات زعمای بهائیت در اولین چاپ سربی کتاب، آیات تحریف شده را برخلاف منظور استدلال حسینعلی میرزا حذف، و به جای آن آیه صحیح را منظور کردند.
حسین‌علی میرزا در موارد متعددی آیات قرآن را تحریف نموده و از تغییرات داده شده به آیات استفاده به مطلوب نموده‌است. [?] گرچه جانشینان او تغییرات در لفظ و معنا را بر خلاف سیر بیانات و استدلالاتش به آیه صحیح تغییر دادند. در زیر نمونه‌هایی از تغییر (و یا تحریف برای مصادره به مطلوب) که در چاپ اول (از روی دستخط) بوده آورده شده‌است. [?] :
آیه غلط در ایقان  آیه درست
یوم یأتی الله فی ظلل من الغمام [?]  هَلْ ینْظُرُونَ إِلاّ أَنْ یأْتِیهُمُ اللهُ فِی ظُلَل مِنَ الْغَمام [?]
ولکن البر ان تؤمنوا بالله و الیوم الاخر [??]  وَ لکِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللهِ وَ الْیوْمِ الاْخِر [??]
و ان کبر علیک اعراضهم فان استطعت فابتغی فی الأرض [??]  وَ إِنْ کانَ کَبُرَ عَلَیکَ إِعْراضُهُمْ فَإِنِ اسْتَطَعْتَ أَنْ تَبْتَغِی نَفَقاً فِی اْلأَرْض [??]
کحمر مستفره من القسوره [??]  کَأَنَّهُمْ حُمُرٌ مُسْتَنْفِرَهٌ فَرَّتْ مِنْ قَسْوَر [??]
والأبرار یشربون عن کأس [??]  إِنَّ اْلأَبْرارَ یشْرَبُونَ مِنْ کَأْس [??]
اولئک یسئوا من رحمه الله [??]  اولئک یئسوا من رحمتی [??]
لیتنی متّ قبل موقفی هذا ام کنت [??]  لیتنی مت قبل هذا و کنت [??]
و اذا لقوا الذین آمنو قالوا آمنا… علیم به ما فی الصدور [??]  اذالقوکم قالواآمنا …علیم به ذات الصدور [??]
و نفخ فی الصور ذلک رجع بعید [??]  و نفخ فی الصور ذلک یوم الوعید [??]
ولکنه رسول الله [??]  و لکن رسول الله [??]
او در مواردی برای اثبات دعاوی خود، آیات قرآن مجید را تحریف کرده، تا گفته‌هایش بدون مدرک و استناد به نصوص نباشد. از آن جمله: در بیان و ذکر اشارات و تلویحاتی که مبین «ظهور الله» است، به آیه ??? سوره بقره استناد می‌کند که: «چنانچه می‌فرماید (یومَ یأتی اللهُ فِی ظُلَل مِنْ الْغَمَامِ)، و علما ظاهر بعضی این آیه را از علائم قیامت موهوم که خود تعقل نموده‌اند گرفته‌اند که مضمون آن این است که روزی که می‌آید خدای در سایه‌ای از ابر».
برای حدود دو دهه پس از نگارش، ایقان به صورت دستی و دست‌نویس در بین مردم پخش شد [نیازمند منبع] و در این کپی‌ها خطاهای نگارشی در بین نسخ خطی آن پدیدار شد. [نیازمند منبع] بهاءالله طی لوحی خطاب به ملا علی‌اکبر شهمیرزادی، حاجی آخوند، از ایادیان امرالله، بیان می‌کند، شماری از دست‌نویس‌های کتاب ایقان در این سرزمین (عکا) هستند ولی همه بی‌غلط نیستند. [??]
پاورقی
    ? E. G. Browne, Selections from the Writings of E. G. Browne on the Babi and Baha’i Religions, ed. by Moojan Momen (Oxford: George Ronald, 1987) 254
    ? “it is a work of great merit, vigorous in style, clear in argument, cogent in proof, and displaying no slight knowledge of the Bible, Qur’an, and Traditions”
    ? مقدمه کتاب ایقان، مؤسّسه ملّی مطبوعات بهائی آلمان، هوفمایم، آلمان، صفحات الف-ط
    ? Christopher Buck, “The Kitab-i Iqan: An Introduction to Baha’u’llah’s Book of Certitude with Two Digital Reprints of Early Lithographs”, Occasional Papers in Shaykhi, Babi and Baha’i Studies, Vol. 2, No. 5 (June, 1998)
    ? سیدمحمدباقر نجفی. بهائیان. رسول جعفریان. چاپ اول. تهران: نشر مشعر، ????. ???. شابک ??-??-????-???.
    ? سیدمحمدباقر نجفی. بهائیان. رسول جعفریان. چاپ اول. تهران: نشر مشعر، ????. ???. شابک ??-??-????-???.
    ? سیدمحمدباقر نجفی. بهائیان. رسول جعفریان. چاپ اول. تهران: نشر مشعر، ????. ??? و ???. شابک ??-??-????-???.
    ? ص ?? چاپ اول
    ? ??? سوره بقره
    ? ص ?? چاپ اول
    ? آیه ??? سوره البقره
    ? ص ??? چاپ اول
    ? آیه ?? سوره انعام
    ? ص ?? چاپ اول
    ? سوره المدثر آیه ??
    ? ص ?? چاپ اول
    ? آیه ? سوره الدهر
    ? ص ??? چاپ اول
    ? آیه ?? عنکبوت
    ? ص ?? چاپ اول
    ? آیه ?? سوره مریم
    ? ص ?? چاپ اول
    ? آیه ??? آل عمران
    ? ص ?? چاپ اول
    ? آیه ?? سوره ق
    ? ص ??? چاپ اول
    ? آیه ?? سوره الاحزاب
    ? Dr. Christopher Buck, Michigan State University, The Kitab-i Iqan: An Introduction to Baha’u’llah’s Book of Certitude with Two Digital Reprints of Early Lithographs