یاری برای بچه‌داری
نکته‌های کوتاه و کاربردی برای تربیت کودکان
علی صادقی‌سرشت
آداب پاداش دادن
پاداشِ مناسب، به کودک برای تکرار رفتار درست، انگیزه می‌دهد.
کارهای درستِ جدید کودک را بلافاصله پاداش دهید.
به هر رفتار خوب یک امتیاز دهید و بگویید «اگر ده امتیاز بگیری، فلان جایزه پاداش توست».
با پیشرفت کودک، شرایط دریافت پاداش را سخت‌تر کنید.
پس از تثبیت رفتار جدید، فاصله میان پاداش‌ها را طولانی و طولانی‌تر کنید تا در نهایت آن رفتار تبدیل به یک عادت شود.
بهتر است نوع پاداش را بر اساس تمایلات منطقی کودک تنظیم کنید. از کودک بپرسید «اگر بتوانی سه آرزو بکنی، چه می‌خواهی؟»، «اگر به‌اندازه … پول داشتی، چه می‌کردی؟»
پاداش‌ها را متنوع کنید تا همیشه جاذبه داشته باشند.
هرگز به پاداشی که از عهده انجامش برنمی‌آیید قول ندهید.
خوش‌قول باشید و خیلی زود پاداش وعده داده شده را بدهید.
دقیقاً به کودک بگویید که برای دریافت پاداش چه باید بکند؛ نگویید «مسئولیت‌پذیر باش!»، بگویید «لطفاً صبح‌ها خودت رختخوابت را جمع کن».
شیوه‌های تنبیه با روش محرومیت
قبل از اجرای محرومیت به کودک اطلاع دهید که در صورت ادامه رفتار ناپسندش، با محرومیت، تنبیه خواهد شد.
محروم کردن از دوست‌داشتنی‌ها و علایق مانند اسباب‌بازی موردعلاقه، بازی کردن با دوستان، تماشای تلویزیون، اخراج به مکانی دیگر، … از روش‌های محرومیت هستند.
محلی را که برای اخراج کودک در نظر می‌گیرید نباید تاریک یا ترسناک باشد، باید مکان امنی باشد که برای کودک سرگرم‌کننده نبوده و او را از مکان مورد دلخواهش دور کرده باشد.
مدت‌زمان محرومیت را بر اساس سن کودک تعیین کنید. برخی متخصصان روان‌شناسی کودک می‌نویسند به‌ازای هر سال سنِ کودک، یک دقیقه محرومیت در نظر گرفته شود.
تایمری روشن کنید و بگویید «هر وقت صدای زنگ‌رو شنیدی، به‌شرطی که تا اون وقت آروم باشی، محرومیت تموم می‌شه.»
از کودک بخواهید کاری که قبل از انجام مجازات محرومیت باید انجام می‌داد، به پایان برساند. همکاری‌اش را تشویق کنید.
فقط در موارد لازم تنبیه کنید؛ تکرار زیاد و بی‌مورد تنبیه، آن‌را بی‌اثر می‌کند.
چند نکته مهم درس خواندن
مراحل زیر به کودک کمک می‌کند تا درصد موفقیتش در امتحان بالا برود:
پیش‌خوانی: از او بخواهید مطالب یک درس را یک‌بار به‌صورت کلی و سریع بخواند. می‌تواند از خواندن مقدمه، تیترهای اصلی و فرعی و خلاصه کمک بگیرد.
سؤال کردن: قبل از ورود به اصل مطالعه، سؤال‌هایی مرتبط با مطلب طرح کند.
خواندن: حالا شروع به مطالعه کند و به‌گونه‌ای بخواند که پاسخ سؤال‌هایش را در متن درس‌ها بیابد.
تفکر: سعی کند با فکر کردن، آنچه را می‌خواند به مطالبی که از قبل یاد گرفته ربط دهد و نکته‌های فرعی را نیز به مطالب اصلی درس ارتباط دهد.
بسط معنایی: مطالبی را که می‌خواند با عبارتی خودمانی برای خود توضیح دهد.
از بر خواندن: مطالبی را که لازم است به خاطر بسپارد، ابتدا با صدای بلند و بعد به‌صورت ذهنی، از حفظ بگویید. در این مرحله می‌تواند از نوشتن نیز کمک بگیرد.
مرور کردن: چند ساعت قبل از امتحان، همه درس را با سرعت بیش‌تری مرور کند.
وقتی کودک به مدرسه نمی‌رود
برای مدرسه نرفتن شرایط بگذارید؛ برای مثال «اگه تبت بالا بود می‌تونی خونه بمونی.»
اگر کودک با فریفتن شما در خانه ماند، نگذارید به او خوش بگذرد. برای مثال از سرگرمی‌ها محرومش کنید و غذاهای مناسب بیمار به او بدهید.
از آنچه در مدرسه دوست دارد، باخبر شوید و آن را در زمان‌های مناسب بازگو کنید. برای مثال «سامان امروز نقاشی دارید مگه نه؟»
با هم‌فکری خود کودک، دلایل دل‌زدگی‌هایش را از مدرسه بفهمید و در رفع آن‌ها بکوشید. می‌توانید مخفیانه و غیرمستقیم از معلم، مسئولان مدرسه و یا دوستان هم‌کلاسی‌اش کمک بگیرید.
برای سال اولی‌ها:
روز تعطیلی به بازدید مدرسه بروید و با ذوق مسائل مدرسه را برایش توضیح دهید.
در صورت نیاز از مسئولان مدرسه خواهش کنید که کودک در ابتدای سال مدت کوتاهی مورد حمایت بیش‌تر آن‌ها قرار گیرد.
کودک را به برقراری دوستی‌های سالم در مدرسه تشویق کنید.
به هر اقدام او درباره مدرسه رفتن امتیاز بدهید و به هر چند امتیاز یک جایزه.
