سیمای افسانه?ای مسیح که باعث شده حتی در مورد تاریخ وی شک شود، چگونه به وجود آمده است؟

پاسخ:
شناخت انسانها، بر اساس آثار مکتوب آنها و یا استناد جستن به آنچه که نزدیکان و یارانش از وی نقل می?کنند شکل ?می?پذیرد. معیار پذیرش نقل اشخاص، علاوه بر شرائط عام خبر، برخورداری را وی از وثاقت و تعارض نداشتن حکایتش با اصول مسلم عقلی، می?باشد، در باره شخصیت مسیح از آنجا که مسیحیت وی را فاقد کتاب آسمانی دانسته است، تنها مستند ما، عهد جدید می?باشد ولی متأسفانه انجیل?ها تصویر روشنی از دوران کودکی و جوانی مسیح ارائه نمی?نمایند. و به همین دلیل محققین از دوازده تا سی سالگی دوران عمر وی را به نام «دوران خاموشی» نامیده?اند.[۱]
سکوت در مقابل بخش مهمی از زندگی مسیح راه را برای افسانه سرایی پیرامون این پیامبر بزرگ الهی باز نموده، و از وی در ذهن بسیاری، موجودی اسطوره?ای و افسانه?ای ساخته است. به نظر می?رسد (انتخاب گزینه) خاموشی در برابر زندگی ابتدایی مسیح، تعمدی بوده است. از این?رو که مسیحیت در نظر داشته، تمام توجه پیروان خود را معطوف بر مرگ مسیح نماید تا آنجا که گفته شده: «اگر عیسی در اورشلیم برسر صلیب جان نداده بود تعلیمات او چه بسا فراموش شده بود. کلیسای مسیحی نضج(گسترش) یافت چون عیسی به قتل رسیده بود و چون پیروانش ایمان داشتند که پس از مرگ دوباره زنده شد»[۲]
درباره پیدایش سیمای افسانه?ای مسیح، چندین نکته دخالت داشته که برخی از آنها عبارتند از:
اول: تفاوت آشتی?ناپذیر انجیل?ها درباره عیسی، آنچه در سه انجیل متی، مرقس و لوقا از مسیح وصف شده، با آنچه در انجیل یوحنا آمده، کاملاً متفاوت است. این مطلب را اولین بار شخصی به نام هِرُدر در سال ۱۷۹۶ خاطر نشان ساخت.[۳] چنین تفاوت دیدگاهی، ناحیه انجیل?ها از قبل از پیدایش عیسی درباره نسب?نامه وی شروع می?شود، به نظر انجیل متی پدربزرگ عیسی یعقوب بوده[۴]، در حالی که به نظر انجیل لوقا، «هالی» می?باشد.[۵] هر چند دو انجیل دیگر (مرقس و یوحنا) در این?باره سکوت کرده?اند.
علاوه بر آن درباره محل تولد مسیح که آیا اصالتاًَ بیت لحم بوده با اینکه وی ابتدا در محل دیگری بود و بعداً (به) بیت لحم منتقل شده نیز میان انجیل?ها، اختلاف وجود دارد.[۶]
طبیعی است که چنین اختلافاتی این سؤال را بوجود می?آورد که چگونه با توجه به الهامی بودن انجیل?ها درباره ابتدایی?ترین امور مربوط به مسیح اختلاف شده است. ضمن اینکه انجیل یوحنا، بدون اینکه از زندگی مسیح سخن بگوید، وی را به عنوان خداوند آفریدگار جهان و رهاننده بشر معرفی می?کند.[۷]
دوم به هم آمیختن مطالبی که مربوط به عیسای تاریخی است با آنچه که مربوط به تاریخ مسیحیت صدر اول است. برای مسیحیت چیزی که مهم واقع شد تاریخ مسیحیت صدر اوّل بود. و اینکه چه کوشش?هائی جهت جمع?آوری کتاب مقدس و تشکیل کلیسا، تحقق یافت. مسیحیت به دنبال شکل خاصی از ایمان بود که بتواند جماعت?های مختلف مذهبی را به هم پیوند دهد. این بود که الوهیت مسیح و بازگشت وی به زمین جهت استقرار ملکوت آسمان را طرح نمود. در این میان شخصیت واقعی مسیح یا به طور کلی مورد غفلت واقع شده یا به?گونه?ای ترسیم می?یافت که بتواند با اعتقادات جدید مسیحیت سازگاری یابد. و به این ترتیب مسیحیت بیش از آن که به فکر ارائه تصویری واقعی از شخصیت مسیح باشد، به فکر ارائه مذهبی به نوع بشر بود که بتواند خود را بدون هیچگونه محدودیتی تقدیم همه ملل و مذاهب نماید.[۸]
سوم ارائه چهره غیر واقعی مسیح از ناحیه پولس، چهره?ای که پولس رسول از مسیح ارائه نموده شخصیتی افسانه?ای برگرفته از اساطیر یونان بوده ویل دورانت در این باره می?گوید: واژه کوریوس (خداوندگار) که پولس به مسیح اطلاق می?کند، همان عنوانی بود که کشیش?های سوریه و یونان به ویرنوسوس که می مرد و رستگاری را عملی می?ساخت داده بودند.[۹]
و به این ترتیب مسیحیانی که هرگز عیسی را در حال حیات ندیده بودند، از طریق گفته?ها و نوشته?های پولس با مسیح آشنا شدند. چرا که رساله?های پولس حتی پیش از نوشته شدن انجیل?ها در میان مسیحیت گسترش یافته بود.[۱۰]
مجموعه این عوامل موجب پیدایش چهره?ای اساطیری از مسیح گردید که بسیاری در وجود تاریخی وی شک نمودند در این میان نباید از سهم بسزای قرآن در اسطوره زدایی از مسیح غافل ماند قرآن در ضمن آیات دلنشین خود با صراحت از ولادت اعجازآمیز مسیح سخن به میان می?آورد که از همان ابتداء، نبوت خود را اعلام داشته است.[۱۱] و پس از آن معجزات فراوانی را برای مسیح نقل می?کند.[۱۲]
و در پایان به رفع یک اشتباه بزرگ درباره مرگ عیسی پرداخته و این که چگونه فرد دیگری اشتباهاً به جای وی به دار آویخته شده و خداوند مسیح را به آسمان بالا برد.[۱۳]
این بیانات شیوای قرآن، چهره?ای جذاب و واقعی در میان مسلمانها به جا گذاشته و تنها سند زنده درباره پیامبری است که انجیل را برای هدایت مردم از جانب خدا آورد. و در راه هدایت مردم، سختیهای طاقت فرسایی را متحمل شد و سرانجام یهود در صدد برآمدند تا با توطئه، این نشانه الهی را از روی زمین محو نمایند. ولی خداوند توطئه آنها را خنثی و وی را به آسمان برد.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
۱. تاریخ کلیسای قدیم در امپراطوری روم.
۲. مسیحیت، عبدالرحیم سلیمانی اردستانی.
[۱] . جان. بی. نای، تاریخ ادیان، علی اصغر حکمت، انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، چهارم،۱۳۷۰، ص۵۸۳.
[۲] . همفری کارپشتر، عیسی، حسن کاهشاد، طرح نو، دوم،۱۳۷۵، ص۱۳۹.
[۳] . ویل دورانت، تاریخ تمدن، سازمان انتشارات و آموزشی انقلاب اسلامی، دوم،۶۷، ج۳، ص۶۵۲.
[۴] . متی/۳: ۱۶.
[۵] . لوقا/۳: ۲۳.
[۶] . ر.ک: متی/۱:۲ و لوقا/۴:۲.
[۷] . یوحنا/۱: ۱-۳.
[۸] . ر.ک: ویل دورانت، تاریخ تمدن، ج۳، ص۷۰۴-۶۰۵.
[۹] . همان، ص ۶۸۹.
[۱۰] . گروه نویسندگان، جهان مذهبی، عبدالرحیم قراهی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی،۱۳۷۴، ص۷۰۴، و نیز فلیین شاله، تاریخ مختصر ادیان بزرگ، منوچهرخدایار محبی، کتابخانه طهوری، دوم، ۱۳۵۵، ص۴۲۳.
[۱۱] . مریم/۱۶-۳۳.
[۱۲] . مائده/۱۱۰-۱۱۵.
[۱۳] . نساء/۱۵۷-۱۵۹.