معاشرت با بی‏ نماز

پرسش. با شخص بی‏ نماز چگونه باید رفتار کرد؟

پاسخ: اگر مسلمانی مطمئن شود که منکری انجام می‏شود یا واجبی ترک می‏گردد، وظیفه‏اش امر به معروف و نهی از منکر است. در مورد ترک نماز نیز باید این وظیفه انجام شود امّا شرایط و مراتب امر به معروف و نهی از منکر باید ر عایت گردد؛ چهار شرط باید در این زمینه رعایت شود:
۱ـ معرفت و علم و آگاهی نسبت به نحوه درست امر به معروف و نهی از منکر و تسلط نسبت به احکام شرعی اسلام.
۲ـ احتمال تأثیر؛ در صورتی که امر به معروف و نهی از منکر تأثیر ندارد یا برعکس تأثیر منفی دارد، اقدام به آن نکند؛ چرا که بر او واجب نیست در مقامی که احتمال تأثیر نمی‏دهد امر به معروف کند.
۳ـ مفسده‏ای نداشته باشد؛ خواه مفسده جانی‏ خواه مفسده مالی و خواه از نظر آبرو و ناموس. اگر نهی از منکر موجب آبروریزی خانواده‏ای می‏شود یا فردی را بی آبرو می‏کند جایز نیست.
۴ـ اینکه بداند طرف می‏خواهد این کار را تکرار کند، در غیر اینصورت نهی از منکر لزومی ندارد.
با حصول این چهار شرط باید با رعایت مراتب امر به معروف و نهی از منکر، اقدام کرد. مراتب امر به معروف و نهی از منکر عبارتند از:
مرحله اول، نشان دادن انزجار از انجام منکر و علاقه قلبی به انجام معروف. این کار می‏تواند با اخم کردن یا انجام رفتاری سرد در برخورد و احوال‏پرسی  یا… انجام پذیرد. اگر در این مرحله، طرف متنبه شد حق ندارد از مراتب دیگر استفاده کند.
مرحله دوم، امر و نهی زبانی: مثل اینکه به تارک نماز بگوید پاشو نمازت را بخوان. وقتی امری را خداوند بر تو واجب کرد باید انجام داد.
نکته قابل توجه در اینجا لحن بیان است که باید خطابی باشد نه به صورت موعظه؛ برای نمونه گفتن این جمله که «نماز چیز خوبی است» امر به معروف محسوب نمی‏شود. افزون بر این نکته که بیان خطابی هم مراتبی دارد. اگر با زبان خوش و آرام می‏توان او را متنبه کرد از امر و نهی شدید زبانی باید پرهیز کرد.
مرحله سوم، با اعضا و جوارح او را مجبور به معروف کند و از منکر بازدارد. البته باید دقت کرد که این کار باعث ضرب و جرح یا فوت او نگردد؛ برای نمونه زنی که زن بی‏حجابی را نهی از منکر می‏کند و در مورد حجابش تذکر می‏دهد، اگر اثر نکرد خودش به زور بر سرش روسری بگذارد.
مقام دیگر رعایت آداب امر به معروف و نهی از منکر است که برخی مستحبّ و برخی واجب است؛ از جمله آنکه خود را از طرف بالاتر نداند  بلکه خود را به جای پزشکی بداند که با مریض خود از روی دلسوزی و شفقت رفتار می‏کند. پس اینکه کسی دیگری را امر به معروف کند، نباید موجب غرورش گردد. ممکن است طرف با این کردار ناشایست امّا خصلت‏های خوبی داشته باشد که محبوب خداوند قرار گیرد. برای درک بهتر احکام و شرایط مناسب امر به معروف و نهی از منکر، می‏توانید به تحریر الوسیله امام خمینی رحمه ‏الله مراجعه کنید.