شیر مادر

بدن زن پس از تولد یک نوزاد به دلیل تغییر الگو‌های هورمونی تولید شیر می‌کند. تولد باعث می‌شود که بدن هورمون‌هایی تولید کند که منجر به تولید شیر در بدن می‌شود. شیر مادر بهترین منبع تغذیه برای نوزادست. شیر مادر تمام یا تقریبا تمام مواد مغذی مورد نیاز برای رشد نوزاد را در طول ۶ تا ۱۲ ماه نخست زندگی در اختیار وی قرار می‌دهد. انجمن رژیم غذایی آمریکا و نیز انجمن آمریکایی اطفال هر دو از تغذیه از شیر مادر در ۴ تا ۶ ماه نخست زندگی حمایت می‌کنند. در طول اولین روز‌های پس از تولد نوزاد بدن مادر مایعی موسوم به کولوستروم تولید می‌کند. این مایع سرشار از پروتئین، روی و سایر مواد معدنی است. مقدار چربی، کربوهیدرات و کالری موجود در این مایع به مراتب کمتر از شیر مادرست. بین روز سوم تا روز ششم پس از تولد، این مایع به شکل قابل انتقال شیر تغییر می‌کند. در طول این مدت، مقدار پروتئین و فاکتورهای ایمنی در شیر به تدریج کاهش و در مقابل مقدار چربی، لاکتوز و کالری موجود در شیر افزایش می‌یابد. در روز دهم پس از تولد، بدن مادر شیر تکمیلی تولید می‌کند. کولوستروم و شیر مادر هر دو حاوی مقادیر زیادی از آنتی بادی‌ها و فاکتور‌های ضد عفونی‌کننده هستند. این فاکتور‌ها نوزاد را که در معرض عفونتهای پس از تولدست، در برابر ویروس‌ها و باکتری‌ها محافظت می‌کند. شیر مادر همچنین رشد باکتری‌های موجود در مجاری گوارشی را بهبود می‌بخشد. این باکتری‌ها نه تنها مضر نیستند بلکه به هضم و گوارش غذا نیز کمک می‌کنند. به علاوه شیر مادر حاوی فاکتور‌های ایمنی است که به بدن نوزاد در مبارزه با عفونت‌ها کمک می‌کنند. این فاکتور‌های ایمنی همچنین مانع از بروز آلرژی در بدن نوزاد نسبت به برخی مواد غذایی آلرژی‌زا می‌شوند. شیر اکثر زنان به لحاظ نوع ترکیبات مواد مغذی تقریبا یکسان است، اما این ترکیبات ممکن است به مقدار بسیار خفیفی به دلیل تفاوت در رژیم غذایی آنها و نحوه تولید شیر در بدن آنها با یکدیگر فرق داشته باشد. اگر مادر رژیم غذایی مناسبی نداشته باشد، ممکن است شیر کمتری تولید کرده و نیز شیر وی حاوی مواد مغذی کمتری باشد. زنان شیرده باید در روز ۵۰۰ کالری دریافت کند که البته این مقدار بیشتر از میزان لازم برای یک زن معمولی است. این امر باعث می‌شود که مادر اطمینان حاصل کند که نوزاد وی به مقادیر کافی شیر با کیفیت مناسب دسترسی دارد. به علاوه محتویات شیر ممکن است از یک روز نسبت به روز دیگر و از یک نوبت شیر دادن تا نوبت بعد تغییر کند. حتی این ترکیبات از ماه‌های اول تولد تا ماه‌های بعدی تغییر می‌کند به طوری که این تغییرات متناسب با تغییر نیاز‌های کودک به مواد غذایی در حین رشد بروز می‌کنند. پروتئین شیر مادر از نوعی ست که هضم آن برای سیستم گوارش نوزاد به مراتب راحت‌تر است. همچنین چربی موجود در شیر مادر به راحتی توسط سیستم گوارش نوزاد جذب می‌شود. آنزیمی موسوم به لیپاز لیپوپروتئین به جذب چربی شیر مادر در بدن نوزاد کمک می‌کند. شیر مادر حاوی چربی‌های اصلی و نیز کلسترول است. هر دوی این چربی‌ها برای تشکیل بافت‌های سیستم عصبی نوزاد ضروریست. مقدار چربی شیر در پایان هر نوبت شیردهی به طور طبیعی افزایش پیدا می‌کند که این امر در نوزاد احساس سیری و دست کشیدن از شیر خوردن ایجاد می‌کند. شیر مادر همچنین حاوی مقادیر زیادی لاکتوزست که نوعی کربوهیدرات می‌باشد. لاکتوز در برخی از بافت‌ها‌ی مغز و نخاع به کار می‌رود و برای نوزاد تولید انرژی می‌کند. باکتری موجود در روده‌ نوزاد از لاکتوز تغذیه کرده و ویتامین ب تولید می‌کند. لاکتوز همچنین به جذب مواد‌مغذی ضروری برای بدن از جمله کلسیم، فسفر و منیزیم کمک می‌کند. شیر مادر حاوی مقادیر اندکی آهن است اما همین مقدار اندک نیز به راحتی قابل جذب است. ۵۰ درصد از آهن موجود در شیر مادر جذب بدن نوزاد می‌شود و این در‌ حالیست که تنها ۴ تا ۱۰ درصد از آهن موجود در شیر گاو یا شیرهایی با فرمو‌ل‌های تجاری جذب می‌شوند. شیر مادر حاوی تمام ویتامین‌های لازم برای برای رشد سالم نوزاد است و در عین حال مقدار این‌ ویتامین‌ها به رژیم غذایی و ژنتیک مادر بستگی دارد