چند حدیث پیرامون مساله وحی

 
روایات فراوانى پیرامون مساله وحى در منابع اسلامى وارد شده که گوشه‏هایى از این ارتباط اسرار آمیز پیامبران را با مبدء وحى روشن مى‏سازد:
۱- از بعضى از روایات استفاده مى‏شود هنگامى که وحى بر پیامبر ص از طریق فرشته نازل مى‏شد حال پیامبر عادى بود، اما هنگامى که ارتباط مستقیم و بدون واسطه برقرار مى‏گشت، پیامبر ص سنگینى فوق العاده‏اى احساس مى‏کرد، تا آنجا که گاه مدهوش مى‏شد، چنان که در توحید صدوق از امام صادق ع نقل شده که از حضرتش پرسیدند: الغشیه التی کان تصیب رسول اللَّه (ص) اذا نزل علیه الوحى؟ قال ذلک اذا لم یکن بینه و بین اللَّه احد، ذاک اذا تجلى اللَّه له: ” آن حالت مدهوشى که به پیامبر ص به هنگام وحى دست مى‏داد چه بود؟ فرمود: این در هنگامى بود که در میان او و خداوند هیچکس واسطه نبود و خداوند مستقیما بر او تجلى مى‏کرد”! .
۲- دیگر این که هنگامى که جبرئیل بر آن حضرت ص نازل مى‏شد بسیار مؤدبانه و توام با احترام بود، چنان که در حدیثى از امام صادق ع آمده است: کان جبرئیل اذا اتى النبى قعد بین یدیه قعده العبید، و کان لا یدخل حتى لیستاذنه: ” هنگامى که جبرئیل خدمت پیامبر ص مى‏آمد همچون بندگان‏ در برابر حضرتش مى‏نشست و هرگز بدون اجازه وارد نمى‏شد”! .
۳- از روایات دیگرى استفاده مى‏شود که پیامبر ص با یک توفیق الهى (و شهود باطنى)” جبرئیل” را به خوبى تشخیص مى‏داد، چنان که در حدیثى از امام صادق ع آمده است: که فرمود: ما علم رسول اللَّه (ص) ان جبرئیل من قبل اللَّه الا بالتوفیق: ” پیامبر ص نمى‏دانست جبرئیل از طرف خدا است مگر از طریق توفیق الهى” .
۴- در حدیث دیگرى که از ابن عباس نقل شده تفسیرى براى مساله مدهوش شدن پیامبر ص به هنگام نزول وحى دیده مى‏شود که قابل توجه است: او مى‏گوید کان النبى اذا نزل علیه وحى وجد منه الما شدیدا و یتصدع راسه، و یجد ثقلا (و ذلک) قوله إِنَّا سَنُلْقِی عَلَیْکَ قَوْلًا ثَقِیلًا، و سمعت انه نزل جبرئیل على رسول اللَّه (ص) ستین الف مره: ” هنگامى که وحى به پیامبر ص نازل مى‏شد احساس درد شدیدى مى‏کرد و سر مبارکش درد مى‏گرفت، و در خود سنگینى فوق العاده مى‏یافت، و این همان است که قرآن مى‏گوید ما به زودى بر تو گفتار سنگینى القاء مى‏کنیم، سپس مى‏افزاید: من شنیده‏ام که جبرئیل ۶۰ هزار بار بر رسول خدا نازل شد”!. (۱)
(۱) تفسیر نمونه، ج‏۲۰، ص: ۵۰۰