در ابتدا برای اینکه متوجه بشویم چرا این عنوان انتخاب‌شده و قرار است چه‌کار بکنیم؟ در این جلسه خدمت شما عرض می‌شود. شاید شما هم کوه یخ را از طریق رسانه‌ها، تصویری از آن یا فیلم آن را دیده باشید. انصافاً یکی از پدیده‌های شگفت نظام آفرینش است و زیبایی‌های خاص خودش را دارد. اما این کوه یخ ورای این چهره‌ی جذاب و زیبایی خودش یک حقیقت پنهانی دارد و آن حقیقت پنهان هم این است که بخش قابل‌توجهی از کوه یخ در زیر آب قرار دارد.
ما بنا بر نظر دانشمندان این عرصه چیزی که از کوه یخ داریم می‌بینیم ۹ درصد از کوه یخ است و ۹۱ درصد کوه یخ در زیر آب قرار دارد. برخی از اندیشمندان حرفشان این هست که در واقع آن اتفاقاتی که در بیرون دارد می‌افتد مسئله‌اش مثل کوه یخ است، یعنی آن چیزی که ما بیرون می‌بینیم ۹ درصد قضیه است، یک چیزی پشت‌صحنه خودش دارد که ۹۱ درصد از حجم کل کار را به خودش اختصاص داده و برای رخ‌دادن یک حادثه و یک اتفاق‌افتادن یک مسئله درحقیقت افکار و باورها و نظامات مختلفی وجود دارد که منجر به بروز این حادثه می‌شود و این همان و درواقع ۹۱ درصد پنهانی است که معمولاً به آن توجهی نمی‌شود.
آقای ارنست همینگوی تئوری کوه یخ را ابداع کرد. حرف ایشان این بود که آن زمانی که به‌عنوان یک روزنامه‌نگار کار می‌کرد (قبل از اینکه رمان‌نویس بشود) می‌گوید: من وقتی می‌رفتم حوادث و اخبار و به‌خصوص بخش حوادث را برای روزنامه بنویسم متوجه می‌شدم این اتفاقاتی که ما داریم درباره‌اش می‌نویسیم همیشه یک داستان پنهانی دارد. همیشه پشت‌صحنه این حقیقت، حقیقت بیرونی، اتفاق بیرونی یک داستانی وجود دارد و این را تشبیه کرد به کوه یخ. تئوری کوه یخ را ابداع کرد. نکته جالب‌توجه این بود که آن حقایق پشت‌صحنه درواقع افکار و ایده‌ها و باورها و نظامات معمولاً از طریق رسانه‌ها و خانواده و جامعه و دوستان و اینها به ما منتقل می‌شود و موجب شکل‌گیری باورهای قطعی می‌شود در ما.
ما بحثمان اینجاست، باورهای قطعی که تأثیر می‌گذارد روی رفتار، عملکرد، تحلیل، و نوع مواجهه ما با مسائل و موضوعات مختلف.
ایشان تو آن تئوری خودش می‌گوید: که درواقع چهار سطح دارد. سطح اولش که همان ۹ درصد وقایع و رفتارها و سطح ۲ و ۳ و ۴ که جز آن ۹۱ درصد و زیر آب قرار دارد. حقیقت طبق تئوری کوه یخ شامل الگوهای رفتاری، ساختارهای سیستمی و افکار و باورهای ذهنی.
در خصوص فضای مجازی ما دقیقاً می‌توانیم همین ادعا را بکنیم. یعنی بگوییم در مسئله فضای مجازی آنچه که ما از فضای مجازی می‌شناسیم، می‌بینیم، دستگاه‌ها، خدمات و پیام‌رسان، موتور جست‌وجو، شبکه اجتماعی، بازی ویدئویی سرگرمی‌های مختلفی که داریم می‌بینیم، اتفاقات مختلفی که داریم می‌بینیم، اینها ۹ درصد فضای مجازی هست. ۹۱ درصدش درواقع پشت‌صحنه هست و این اتفاقاتی هم که این سمت می‌افتد؛ یعنی تشابه ما از دو سمت دارد اتفاق می‌افتد، از ۲ جهت دارد اتفاق می‌افتد.
یکی اینکه واقعاً ۹۱ درصد فضای مجازی زیر آب قرار دارد. خیلی‌ها نمی‌دانند و دوم اینکه نوع کنش ما با فضای مجازی بسته به آن باورهایی است که نسبت به فضای مجازی داریم و ما مطمئن هستیم و این باور قلبی ما هست که نحوه تعامل نوع بشر که به‌صورت کلان، خرد آن هم مردم ایران، با فضای مجازی به دلیل آن تلقی‌های غلطی که درباره فضا مجازی دارند. درواقع عموماً نحوه مواجهه نادرست هست و باید آن باورهای غلطی که نسبت به فضای مجازی داریم اصلاح بشود.
من اگر بخواهم یک مثال و نمونه روشن عرض کنم خدمت شما، عرض می‌کنم که در اغتشاشات ۱۴۰۱، یک بخش قابل‌توجهی از بچه‌هایی که آمدن بیرون و یک کارهایی کردند ناشایست و بعضاً خارج از اصول انسانی، بخش قابل‌توجهی از این رفتار بیرونی ناشی از آن باورهای غلطی بوده که نسبت به فضای مجازی داشتند.
البته یک‌باره این اتفاق نیفتاده است. این باورها آمد، آمد، آمد، آمد جلو و رفتار روی رفتار، رفتار کنار رفتار شکل‌گرفته تا بالاخره در ۱۴۰۱ اغتشاشات خودش را نشان داد. از سمت دیگر وقتی اغتشاشات آغاز شد و به اوج خودش رسید و زمانی که فروکش کرد، شما وقتی تحلیل کارشناسان را عموماً می‌بینید. تحلیل کارشناسان چه درباره افرادی که آمده بودند در اغتشاشات، چه درباره نوع واکنششان نسبت به این قصه پدیده کذبی درباره کشته‌شدن یک دختر توسط نیروی انتظامی که درواقع موجب بروز این حادثه بد شد در کشور ما به دلیل عدم شناخت صحیح درباره فضای مجازی تحلیل‌هایشان غلط است. برداشتشان غلط است. چه نسبت به بچه‌ها به‌عنوان نوجوانانی که به‌عنوان پای ثابت این اغتشاشات و چه جامعه‌ی زنان، چه مسئله حجاب و مسائل دیگر.
پس ما قرار است درباره‌ی باورهای نادرست درباره فضای مجازی باهم گفت‌وگو کنیم. البته این باورها انصافاً تعدادش خیلی زیاد است. ما سه باور را انتخاب کرده‌ایم که می‌خواهیم در این چند جلسه‌ای که به‌صورت تصویری خدمت شما هستیم درباره‌اش گفت‌وگو کنیم.
سه باور مهم. یک باور موضوعش این است، ایمن بودن فضای مجازی و محتوا، محترم بودن حریم خصوصی.
باور دوم اینکه ما در فضای مجازی، فعال لما یشاء هستیم. این یعنی هر کاری دوست داریم می‌توانیم انجام بدهیم. آزادی بیان هم مختارید هم آزاد هستید. آزادی و اختیار تام داریم
باور غلط سوم که این باور درواقع مبتنی بر دو باور قبلی شکل می‌گیرد این است که ما تصور می‌کنیم به حقایق عالم حتی دست پیدا می‌کنیم از پنجره فضای مجازی. پس ما هم حقایق ایران را می‌فهمیم، هم حقایق هستی را می‌فهمیم هم حقایق کشورهای دیگر می‌فهمیم از پنجره فضای مجازی. اینها درحقیقت سه باوری هستند که ما می‌خواهیم راجع به آن گفت‌وگو کنیم برویم سراغ باور اول…
