از اعمال مستحبی که در احادیث و روایات اسلامی به آن تاکید شده خواندن نمازهای نافله میباشد. در بین نوافل، خواندن نماز نافله صبح که به مانند نماز صبح، دو رکعتی می باشد، در اسناد و روایات متعددی به آن توصیه شده از ثواب بسیاری برخوردار است.
معنای نافله چیست؟
نافله در معنای لغوی عام به معنی نماز مستحبی و همچنین غنیمت و عطاء است . اما در معنای اصطلاحی و خاص به معنی نماز مستحبی یا کار نیکویی که بر انسان واجب نیست اطلاق می گردد. بیشترین استفاده از نافله نیز مشتمل بر نماز های مستحبی است.
اهمیّت نماز نافله
ائمه اطهار و معصومین تاکید فراوانی بر انجام نماز های مستحبی دارند و ثواب فراوانی برای خواندن آن ذکر کرده اند. در بین نماز های نافله نیز پر فضیلت ترین آنها را، نماز شب شمرده اند. در روایات و احادیث، بدین گونه نوشته شده که خداوند بخاطر عظمت و فضیلت این نماز، میزان ثوابش را مشخص نکرده است.
زمان خواندن نماز نافله صبح
زمانی که میتوان این نماز را خواند پس از گذشتن از نیمه شب شرعی و به اندازه خواندن یازده رکعت نماز شب می باشد.( زمان حدودی ۳۰ دقیقه پس از نیمه شب شرعی) و تا قبل از نماز صبح میتوان آن را خواند. اما بنا به نظر بزرگان و عارفان احتیاط آن است که قبل از اذان صبح خوانده نشود و بلافاصله پس از گفتن اذان صبح شروع به خواندن نافله کرد.
نحوه خواندن نافله نماز صبح
نماز نافله صبح مانند نماز صبح دارای دو رکعت است. در رکعت اول پس از خواندن سوره حمد سوره کافرون و در رکعت دوم پس از حمد سوره توحید خوانده شود، باقی نماز نیز مانند نماز صبح است. پس از تمام شدن نماز و خواندن تشهد و سلام، به سمت قبله مانند جنازه ای که در قبر میگذارند به روی پهلوی راست خوابیده و گونه صورتش را روی دست راست گذاشته و بگوید: « اِسْتَمْسَکْتُ بِعُرْوَهِ اللّهِ الْوُثْقىَ، الَّتى لاَانْفِصامَ لَها، وَاعْتَصَمْتُ بِحَبْلِ اللّهِ الْمَتینِ، وَ اَعُوذُ بِاللّهِ مِنْ شَرِّ فَسَقَهِ الْعَرَبِ وَالْعَجَمِ، وَ اَعُوذُ بِاللّهِ مِنْ شَرِّ فَسَقَهِ الْجِنِّ وَالاْنْسِ.»
سپس ۳ بار بگوید: « سُبْحانَ رَبِّ الصَّباحِ فالِقِ الاْصْباحِ.» و بعد از آن این ۵ آیه از سوره آل عمران را بخواند : « اِنَّ فى خَلْقِ السَّمواتِ وَالاْرْضِ وَاخْتِلافِ اللَّیْلِ وَالنَّهارِ لاَ یاتٍ لاِوُلىِ الاْلْبابِ الَّذینَ یَذْکُروُنَ اللّهَ قِیاماً وَ قُعُوداً وَ عَلى جُنُوبِهِمْ وَ یَتَفَکَّرُونَ فى خَلْقِ السَّمواتِ وَالاْرْضِ رَبَّنا ما خَلَقْتَ هذا باطِلاً سُبْحانَکَ فَقِنا عَذابَ النّارِ رَبَّنا اِنَّکَ مَنْ تُدْخِلِ النّارَ فَقَدْ اَخْزَیْتهَ وَ ما لِلظّالِمینَ مِنْ اَنْصارٍ رَبَّنا اِنَّنا سَمِعْنا مُنادِیاً یُنادى لِلاْیمانِ اَنْ امِنُوا بِرَبِّکُمْ فَآمَنّا رَبَّنا فَاغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا وَ کَفِّرْ عَنّا سَیِّئاتِنا وَ تَوَفَّنا مَعَ الاْبْرارِ رَبَّنا وَ اتِنا ما وَعَدْتَنا عَلى رُسُلِکَ وَلاتُخْزِنا یَوْمَ الْقِیمَهِ اِنَّکَ لاتُخْلِفُ الْمیعادَ»
پس از خواندن این ۵ آیه نشسته و تسبیحات حضرت زهرا(سلام الله علیها) را بگوید.
در کتاب من لا یحضره الفیه روایت شده است که هر کسی بین نماز نافله صبح و نماز صبح، ۱۰۰ بار صلوات بفرستد، خداوند چهره او را از حرارت آتش حفظ میکند و اگر ۱۰۰ بار بگوید : « سُبْحَانَ رَبِّیَ الْعَظِیمِ وَ بِحَمْدِهِ، أَسْتَغْفِرُ اللّهَ رَبِّی وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ» خداوند متعال خانه ای در بهشت براى آن فرد بنا کند. همچنین اگر کسى ۲۱ بار سوره توحید را بخواند، خداى تعالى در بهشت خانه اى براى او بنا نماید، و اگر ۴۰ بار بخواند، خداوند آن فرد را ببخشد.
نحوه خواندن نافله صبح بصورت خلاصه
اگر وقت و یا انرژی کافی برای خواندن نافله به آن صورت که در بند قبل به آن اشاره شد را ندارید. میتوانید بصورت مختصر و مفید فقط دو رکعت نماز مذکور را بخوانید و نیازی به سایر اذکار و اعمال نیست.
احادیث مربوط به نافله
- پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) فرموده اند: خداوند متعال می فرماید که همواره بنده من به سبب خواندن نوافل به من نزدیک می شود در حالی که خالص برای من می باشد تا این که او را دوست می دارم، پس هنگامی که او را دوست داشتم گوش او می شوم که با آن می شنود و چشم او می شوم که با آن می بیند و دست او می شوم که با آن انتقام می گیرد و اگر از من حاجتی بخواهد به او می دهم و اگر از چیزی به من پناه آورد، او را پناه می دهم.
- از امام باقر(علیه السلام) نقل شده است: همانا ما به نمازهای نافله امر شدیم تا به واسطه آن ها نقص نمازهای واجب جبران شود.
- امام صادق (علیه السلام) فرموده اند: بر شما باد دوری از تنبلی و کسلی! همانا پروردگار شما مهربان است. که چیز کم را سپاس و شکر می گوید. همانا مردی برای رضا و خشنودی خدا دو رکعت نماز مستحبّی بجا آورد خداوند به خاطر خواندن این دو رکعت مستحبّی او را داخل بهشت میکند.
- امام سجاد (علیه السلام) نیز در این بار سفارش بسیار بر استغفار کرده اند و فرموده اند که دارای برکات فراوانی بوده و برای دین و دنیای انسان آثار بسیاری دارد.
- پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) نیز در مورد همین استغفار فرموده اند: خداوند گناهان صاحب این استغفار را با اینکه گناهانش آسمان ها و زمین هاى هفتگانه را پر کرده، همچنین به سنگینى کوه ها و عدد قطرات باران و به تعداد آنچه در بیابان و دریا باشد، را می آمرزد و به همین اندازه براى تلاوت کننده این استغفار، حسنات نوشته مى شودو وقتی بنده اى در شب یا روزى که این استغفار را میخواند، بمیرد؛ به بهشت مى رود و هیچ موقع گرفتار فقر نمى شود.
یکی از نماز های مستحبی روزانه که قبل از نماز صبح خوانده میشود نافله صبح می باشد. خواندن این نماز دارای آثار و برکات فراوانی بوده و موجب نزدیکی انسان به خداوند میشود و اگر همراه با استغفار نیز باشد باعث میشود تا گناهان انسان مورد بخشش قرار بگیرد. در آخر خواندن این نماز از ۲ جهت بسیار مناسب است: ابتدا اینکه معمولا این نماز را بلافاصله پس از اذان صبح میخوانند تا احیانا اگر خطایی در زمان پخش اذان باشد با خواندن این نماز وقت کافی برای ایجاد اطمینان از اینکه زمان خواندن نماز صبح رسیده ایجاد شود. دوم هم اینکه، نشان میدهیم که رابطه و عبادات ما برای خداوند صرفا معطوف به واجبات نمی باشد.
