آیا آئین شینتو دارای فرقه های متعدد می باشد؟

پاسخ:
پس از تصویب و تاسیس قانون اساسی ژاپن در مورخ ۱۸۸۹ م که بر طبق آن آزادی عقیده مذهبی به تمام افراد مملکت عطاء گردید، آئین شینتو به صورت های مختلف متشکل شده و مانند سایر مذاهب جهان چون بودایی و مسیحی و غیره به شعب و فرقه هایی چند، منشعب شد، قبل از جنگ دوم جهانی دفتر ملی مذهب ژاپن سیزده فرقه آنها را احصاء کرده است که هر کدام استقلال خاصی دارد و به هزینه معتقدین و مؤمنین خاص خود اداره می شود و هر کدام صاحب نام و نشانی جداگانه است.
بعد از جنگ دوم جهانی که حکومت بکلی از مذهب جدا شد بر عدد این فرقه ها و احزاب دینی افزوده گشت که هر یک دارای عقاید و رسوم جداگانه می باشند. با این وجود همه در چار چوبه دین شینتو قرار دارند. این فرقه ها در اثر نفوذ مبادی و اصول کلامی سایر مذاهب یا با اقتباس از مبانی علمی و روانی مدرن به وجود آمده اند و هر کدام به نوبت خود جوابگوی احتیاجات نظری مردم اند و مدعی هدایت به سوی حقیقت نهایی و آسایش و آرامش روحی سالک می باشند.
فرقه های اولیه در دین شینتو:[۱]
دین شینتو قبل از هر چیز به دو فرقه تقسیم می شود:
۱. شینتوی معابد رسمی یا دولتی:
۲. شنتوی قبیله ای یا مذهبی:
تا پایان جنگ جهانی اول شینتوی معابد رسمی، آیین حکومت ژاپن بود. محور اصلی این فرقه، حکومت الهی امپراتوران است و بنا به اعتقاد آنان امپراتور (میکادوتینو) جانشین الهه بزرگ «اما تراسو» است و بر هر ژاپنی واجب است که در برابر اراده مقدس او سر فرود آورد. قصر امپراطور جای مقدسی است و آرامگاه امپراطور متوفی به زیارتگاهی مبدل می شد. لکن این نوع از آیین شین تو بعد از جنگ جهانی دوم مملغی شد.
نفی قطعی شینتو به مثابه یک کیش رسمی حکومت در ماده ۲۰ قانون اساسی ژاپن که در سوم نوامبر ۱۹۴۶ انتشار یافت و به این شکل آمده است: «آزادی دین برای همه تضمین می شود، هیچ سازمان دینی، نه از دولت امتیازاتی می گیرد و نه هیچ گونه اقتدار سیاسی اِعمال می کند. هیچ شخصی به شرکت در اقدام دینی، مراسم، آداب یا کاری مجبور نخواهد شد. دولت و ارگانهایش از آموزش دینی یا از هر فعالیت دینی دیگر خودداری خواهند کرد.»
معابد شینتوی قبیله ای یا مذهبی و رهبری و مرکزیت آن:
بعد از توقف فعالیت معابد رسمی در سال ۱۹۴۶ «انجمن معابد شینتویی» تاسیس گردید. از تمام معابد شینتویی دعوت به عمل آمد که در این انجمن شرکت نمایند که بیش از ۸۰۰۰ این دعوت را پذیرفتند، این انجمن را مجمع مشاورینی که از سازمان های منطقه ای شینتویی تشکیل یافته، اداره می کند. ایشان از بین خود یک نفر را به مقام دبیر کل اداری مجمع انتخاب می کنند که مسئول تمام تصمیم گیری های مهم است. در سطح محلی، معابد را عابدان محل و کمیته ای از اهالی محل که در آن معبد عبادت می کنند،‌ اداره می کنند. مرکز انجمن معابد شینتویی در توکیو می باشد.
دانشگاه کوکوگائین که تنها دانشگاه شینتویی در سرتاسر ژاپن می باشد با انجمن معابد شینتویی همکاری می کند. امروزه صدها گروه و فرقه دینی در ژاپن وجود دارد. در حالی که هر گونه فهرست بندی و اشاره به تمام این فرقه های جدید غیر ممکن به نظر می رسد، در یک تقسیم بندی کلّی می توان آنها را در سه گروه متمایز تفکیک کرد:
۱. فرقه هایی که تحت تاثیر دین شینتویی می باشند.
۲. فرقه هایی که از بودا تأثیر گرفته اند.
۳. فرقه هایی که تحت تأثیر ترکیبی از دین شینتو و بودا و مسیحیت قرار گرفته اند.
نحوه پیدایش فرقه های جدید در آئین شینتو:
معمولاً بنیانگذار هر فرقه جدید کسی است که در یک مکاشفه و یا الهام درونی یکی از خدایان یا الهه ها را می بیند که ظاهر شده و به وی اعتقاد جدیدی را عرضه داشته و مأموریت می دهد که آن را در بین مردم تبلیغ و منتشر کند. رهبران بعضی از این فرقه های جدید از زنان می باشند.
یکی از بزرگترین ادیان جدید ژاپنی دین «تنری کیو» است که به معنای «فرقه مرد آسمانی» می باشد. این دین از زمره ادیانی است که به شدت تحت تاثیر دین شینتویی بوده و در واقع یکی از شاخه ها یا فرقه های آن دین به حساب می آید. بنیانگذار این فرقه خانم «میکی ناکایاما» می باشد که از دنیا رفته است.
از لحاظ تعلیمات نظری، «تنری کیو» می گوید که خداوند همچون والدینی است که زندگی پر از خوشی و شادی را به پیروان خویش وعده داده است. این زندگی سراسر لذت را باید در همین دنیا به تجربه درآورد و نه در بهشتی که در حیات اخروی میسور خواهد بود.
تنها راه نجات و رستگاری انسانها در رشد و تعالی فکر است. باید آنقدر فکر و ذهن را تکامل بخشید که به ذهن خداوند نزدیک شد. بدین ترتیب طبق نظر مکتب تنری کیو، رستگاری ریشه در فرآیندهای ذهنی ما دارد و از طریق رشد و تکامل آگاهی ذهنی و فکری فرد به دست می آید. ادّعا می شود این رستگاری که از ناحیه تکامل ذهنی حاصل می شود دارای دو جنبه است: از یک طرف روحانی است، زیرا که از هر امر دنیوی «غیر روحانی» متعالی تر است و از طرف دیگر، امری دنیوی و مرتبط با جهان محسوس است، زیرا که یک حالت خوش و سعادت طبیعی در همین جهان مادی است. در تعالیم این فرقه که هر روز به جا آورده می شود، نوعی نجات و رستگاری وعده داده شده است.
از فرقه های دیگر آیین شینتو که جدیدا به وجود آمده است، فرقه «پی ال کیودان» یا «انجمن آزادی کامل» که بر مفهوم هنر به عنوان بیان ذات آدمی تأکید می ورزد می باشد. نزد پیروان این فرقه، هدف از حیات انسان ها خلق آثار هنری است و سرگرم بودن به این بیان خلاق به معنای برخورداری از یک حیات سعادتمند است. اعتقاد اهل این فرقه آن است که صلح جهانی تنها هنگامی حاصل می شود که تا آن حدّ از مردم در زندگی شخصی خویش هنرمند شده باشند که مفاسد و شرارت هایی از قبیل تنّفر و نزاع بکلی از میان برخیزد.
مجموعه ای از ادیان جدید به نام گروه «او موتو» نیز به وجود آمده اند که امروزه رهبران این گروه در جهت فراهم آوردن یک صلح جهانی تلاش می کنند.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
۱. جان ژاپنی (بنیادهای فلسفه و فرهنگ ژاپنی) ترجمه ع. پاشایی.
۲. آشنایی با تاریخ ادیان، دکتر غلامعلی آریا.
۳. خلاصه ادیان، دکتر محمد جواد مشکور.
[۱] . کوجیکی، کتاب مقدس آیین شینتو، ترجمه دکتر احسان مقدس، انتشارات بهجت، ۱۳۸۰ هـ ، ش، ص ۱۷.