قرآن کریم وصف حال کسانی را که در حال اضطراب و ناامیدی به خداوند ایمان می آورند چنین توصیف می کند: «هو الذی یسیرکم فی البر و البحر حتی إذا کنتم فی الفلک و جرین بهم بریح طیبه و فرحوا بها جآءتها ریح عاصف و جآءهم الموج من کل مکان و ظنوا أنهم أحیط بهم دعوا الله مخلصین له الدین لئن أنجیتنا من هـذه لنکونن من الشـکرین؛ خداوند شما را در دریا و خشکی حرکت میدهد، همین که در کشتی نشسته و با بالا کشیدن شراع، کشتی به حرکت درمی آید و نسیم خوش و مطبوع و دلنواز ساحل به شما می وزد، با حال فرح و سرور و غفلت از خدا و آنچه موجب رضای اوست از عمل صالح، روی عرشه کشتی آرمیده و به تماشا سرگرم و به تفریح و تفرج مشغول میشوید (بطوریکه فرضا اگر کسی از شما بگوید: استمداد از خدا کنید! میگوئید: کشف قوه بخار پاپن فرانسوی و اختراعات حاصله به دنبال آن این موهبت را به بشر ارزانی داشت، عینا مانند قارون که می گفت: «إنمآ أوتیته علی علم عندی؛ من اینها را از روی علمی که نزد من است یافته ام» (آیه ۷۸ از سوره قصص)، شما نیز میگوئید چه کسی میتواند این کشتی را غرق کند، شهری است عجیب، چندین هزار تن سرنشین دارد) تا وقتی که کم کم تند باد حوادث بوزد و طوفان سهمگین فضای دریا را فرا گیرد و موج آب بر روی موج دیگر بریزد، و همین که دانستند که کار از کار گذشته و قدرت نامتناهی، این کشتی را در دست غرقاب و در اراده هلاکت در آورده است؛ خدا را از صمیم دل بخوانند که: ای پروردگار مهربان اگر ما را از این مهلکه نجات دهی، دیگر ما توبه می کنیم و دست به تعدی و تجاوز نمی زنیم و با استکبار عمل نمی کنیم و از شکرگزاران خواهیم بود» (آیه ۲۲ از سوره یونس ).
آری، نفس را باید تربیت کرد به ریاضات شرعیه، تا رام گردد و در صراط مستقیم به نور خدا منور شود؛ و گرنه همینکه به اضطرار برسد ایمان می آورد و اقرار و اعتراف میکند و توبه و ناله و زاری سرمیدهد و بنا بر صلاح و رشاد میگذارد، ولی همینکه حال اضطرار به پایان رسید چون فنر بسته و مهار شده ای که مهارش باز شود و ضامنش در رود، با یک جستن بسوی همان حالت عادی و پرش به سمت همان ملکات و اخلاق و رفتار، جستن نموده و در عالم ملکات مکتسبه خود قرار میگیرد و دفن میشود؛ آنجا قبر او و مضجع اوست. «فلمآ أنجـهم إذا هم یبغون فی الارض بغیر الحق یـ´أیـها الناس إنما بغیکم علی أنفسکم متـع الحیوه الدنیا ثم إلینا مرجعکم فننبئکم بما کنتم تعملون؛ و چون ما اقیانوس را آرام نمودیم و طوفان را برداشتیم و موج های متراکم آرام شد و آنان را به ساحل امن رسانیدیم، باز آنان به دنبال ستم و تجاوز میروند و در زمین خدا بدون حق و مجوزی عدوان می کنند. ای مردم! بدانید که این ستمی که روا میدارید، عکس العمل آن به خود شما برمیگردد و در حقیقت به خود ستم نموده اید، و این عملی را که برای نفع خود انجام میدهید و از راه ستم و تجاوز به دیگران است، نفع شما نیست بلکه عین ستمی است که به خود روا داشته اید؛ چند روزی به عنوان تمتع از زندگی حیوانی پست در این دنیا متمتع میگردید و سپس رجوع و بازگشت شما بسوی ماست؛ و از اعمالی که انجام داده اید بطور کامل شما را آگاه و متنبه خواهیم کرد» (آیه ۲۳ از سوره یونس).
آری خدا به کسی ظلم نمی کند، و این پاداش ظلمی است که مردم با دست خود بر خود می کنند «و ما ظلمهم الله ولـکن کانوا أنفسهم یظلمون؛ خداوند به آنان ستم نکرد، بلکه آنها به خویشتن ستم می کردند» ( آیه ۳۳ از سوره نحل ).
