تعارض

تعارض منازعه ای است ذهنی که از برخورد انگیزه ها، تکانه ها و یا تقاضاها و سائق های متضاد به وجود می آید.خصوصیات تضاد اخلاقی۱- تعارض وقتی به وجود می آید که فرد از انواع مختلف اصول یا ارزش ها تبعیت نماید.
۲- تعارض وقتی است که فرد درک های متفاوتی از اصول و ارزش ها داشته باشد.
۳- تعارض وقتی است که فرد به بیش از چند ارزش و اصل پایبند بوده و در ضمن مخالف پایبندی و برتری و تقدم یکی از آنهاست.
۴- تعارض وقتی به وجود می آید که خود فرد به چیزی که می گوید معتقد نباشد.
مکتب اسلام در رابطه با تضاد و تعارض اشاره می کند که ( یا ایها الذین آمنوا لم تقولون ما لاتفعلون) اگر ما چیزی را بگوئیم که خودمان به آن معتقد نباشیم و یا عمل ننمائیم در تضاد و تعارض با فطرت خود هستیم و این به ضرر مؤمن است و شاید از تکامل انسان جلوگیری نماید و فرد را دچار اضطراب کند.
«تعارض» کیفیت تصمیم گیری شخص را تحت تأثیر قرار می دهد؛ تصمیم گیری منطقی و جستجوی فعال اطلاعات و درک بی طرفانه آن را از فرد سلب می کند.
در روان شناسی شناختی و تئوری های مربوطه، تعارض از جایگاه ویژه ای برخوردار است. بنابراین تعارض عبارتست از یک حالت هیجانی منفی که به علت ناتوانی در انتخاب ِ دست کم یکی از دو هدف ناسازگار و سازگار به وجود می آید. به سخن دیگر، تعارض زمانی پیش می آید که فرد نتواند دست کم از دو راه سازش ناپذیر، یکی را انتخاب کند. پس می توان گفت تعارض زمانی به وجود می آید که رفتار جانشینی وجود دارد و استرس به عنوان یک تعارض حل نشده است که به تبع آن به وجود می آید.طبقه بندی موقعیت های تعارض زا
موقعیت های تعارض زا به سه صورت تعارض گرایش– گرایش، اجتناب- اجتناب، گرایش– اجتناب، تقسیم بندی می شود.تعارض گرایش – گرایش
در این تعارض فرد باید دست کم از بین دو راه مساعد و خوشایند یکی را انتخاب کند، بنابراین انتخاب او هرچه باشد، نتیجه دلخواه و مورد آرزو به دست خواهد آمد. بدین ترتیب، آیا فکر می کنید که تعارض گرایش – گرایش ناکام کننده نخواهد بود و بهداشت روانی را به خطر نخواهد انداخت؟ جواب اینست که این تعارض نیز تا حدی ناکامی را به دنبال دارد ولی نه به شدت تعارض های دیگر. مثال : زمانی که دو نوع کار همزمان به شما پیشنهاد می گردد و شما هر دو کار را به یک اندازه دوست دارید و در عین حال فقط باید یکی از آنها را انتخاب کنید. در این حالت است که دچار تعارض گرایش – گرایش می شوید.تعارض اجتناب – اجتناب
در این نوع تعارض فرد دست کم از بین دو موقعیت ناخوشایند یکی را انتخاب می کند و هر انتخاب او به نتیجه گیری های منفی منجر می گردد. مثال : زن وشوهری که با داشتن دو بچه می خواهند از یکدیگر جدا شوند.تعارض گرایش – اجتناب
در این تعارض فرد مجبور است به چیزی رضایت دهد که هم پیامدهای خوشایند و هم پیام های ناخوشایند دارد.
مثال : پسر یا دختری که تصمیم می گیرد با پسرخاله یا دخترخاله خود ازدواج کند، احتمال دارد افراد دیگر فامیل و یا آشنایان را برنجاند. این تعارض دوسوگرایی بسیار شدید ایجاد می کند.پیامدهای تعارض
وقتی تعارض وجود ندارد، حالت هیجان – تفکر و فیزیولوژی ما در سطح بهنجار و متعادل است. از طرف دیگر تعارض ها حالت هیجانی را آشفته می کنند، به فعالیت شناختی آسیب می رسانند و ممکن است تعادل حیاتی بدن را مختل نمایند. پس می توان گفت که اختلال های بالقوه تعارض شامل اختلال های هیجانی، شناختی و فیزیولوژیکی است. اختلال هیجانی تعارض به صورت دودلی، اضطراب، زودرنجی، خشم و افسردگی و احساس گناه است.
تعارض علاوه بر این که در تهییچ پذیری تأثیر دارد اختلال شناختی نیز تولید می کند. تحت شرایط تعارض زا، الگوی تفکر ِ شخص اغلب آشفته می شود و کاهش حافظه و … به وجود می آید.
«تعارض» کیفیت تصمیم گیری شخص را تحت تأثیر قرار می دهد؛ تصمیم گیری منطقی و جستجوی فعال اطلاعات و درک بی طرفانه آن را از فرد سلب می کند.روش های سازگاری با تعارض۱- کنار آمدن
۲- توجه به موقعیت های تعارض برانگیز و به کارگیری امکانات رفتاری و شناختی برای تغییر دادن.
۳- قبول این که تعارضات جزء جدا نشدنی از زندگی هستند.
۴- بررسی کامل موقعیت های تعارض زا.
۵- قبول این که از دو یا چند انتخاب سازگار یا ناسازگار فقط باید یکی از آنها انتخاب گردد.
۶- استفاده از مکانیسم های دفاعی از جمله شوخی. شوخی به این دلیل کارساز است که به شخص این امکان را می دهد تا واقعیت ها را به گونه ای جامعه پسندانه بیان کند.
۷- راه حل دیگر برای رفع تعارض ها و تضادها همچنانکه قرآن می فرماید اینست که انواع راه های جانشین را برای هر چیزی شناسایی کنیم، همه حرف ها را بشنویم و بهترین آن را با توجه به شرایط، موقعیت ها و نیازهای خودمان انتخاب کنیم تا ضمن جواب دادن به فطرت خود، از درگیر شدن در تعارض و تبعات ناشی از آن در امان بمانیم .
قرآن در این مورد می فرماید: ( یستمعون القول فیتبعون احسنه ) مؤمنان کسانی هستند که سخن ها را می شنوند ولی بهترین آنها را انتخاب می کنند.
 ۸- از طرف دیگر باز در قرآن می فرماید: ( لاتقف مالیس لک به علم ) یعنی دنبال چیزی که شناخت نداری نرو و از آن تبعیت نکن. پس ما باید در حل تعارضات خود، ضمن افزایش دانش شناختی، از قدم گذاردن در حیطه تعارضاتی که برایمان روشن نیست خوداری نماییم تا از فرو رفتن در ورطه تعارضات و نتایج آن مصون بمانیم.منابع :
۱- قرآن مجید
۲- بهداشت روانی مولف ، دکتر حمزه گنجی
۳- زمینه روان شناسی مولف ، اتکینسون