یکی از برنامه های اجتماعیه خوبی که الحق برایش زحمت زیادی کشیده می شود و شب های ماه مبارک رمضان میزبان خانه های مردم است، برنامه ماه عسل می باشد. با آمارهایی که داده می شود شاهد هستیم که کارهای خیر و انفاق های زیبایی از طریق مردم انجام می شود که نهایت این زیبایی انفاق ها را در طرح محسنین شاهد بودیم.
طرح محسنین، یک طرح انفاق و خدمت رسانی به مردم از طریق این برنامه که چند سالی است که با کمک مردم انجام می شود و شاهد بودیم و دیدیم که چه کارهای نیکی از طریق این طرح و انفاق های مردم انجام شده؛ از آزاد سازی زندانیانی که برای مبالغ خیلی کم سالیان سال بود که رنگ آزادی را ندیده اند تا خانواده های بی سرپرست و یا بد سرپرستی که در مخارج اولیه خود و فرزندانشان مانده‌اند.
زکات و صدقه دادن و انفاق از موارد خدمت رسانی است که قرآن کریم به آن توجه ویژه ای داشته است چنانچه می فرماید: «یُقِیمُونَ الصَّلاهَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاه» (مائده/۵۵)، «وَ أَقِیمُوا الصَّلاهَ وَ آتُوا الزَّکاه» (بقره/۴۳) در ۲۷ جای قرآن نماز و زکات با هم است. نماز بی زکات قبول نیست …
در مورد صدقه جمله ای از حضرت امیر علیه السلام نقل شده که صدقه دارویی است تضمینی که؛ «تَدْفَعُ مِیتَهَ السُّوء» (نهج‌البلاغه/خطبه ۱۱۰) بد مردن را برطرف می کند. کمک به مردم باعث می شود انسان خوب بمیرد. افرادی که می خواهند بمیرند، زجر می کشند. سکرات مرگ خیلی سخت است. اگر اهل کمک به فقرا بودی، مردنت راحت است.
صدقه و انفاق و خدمت به مردم باعث می شود ؛«ترد القضاء الذی قد أُبرم» اگر یک مقدرات بدی برای شما شده، بر اثر عملکرد، بر اثر خصلت، سرنوشت بدی برای تو رقم زده شده است، اگر صدقه بدهی سرنوشت بد را از بین می برد.
مالی که انفاق می‌شود، چند برابر می‌شود
در باب انفاق مثال بسیاری زیبایی قرآن کریم می زند و می فرماید: «مَثَلُ الَّذِینَ یُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ فِی سَبِیلِ اللّهِ کَمَثَلِ حَبَّهٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنابِلَ فِی کُلِّ سُنْبُلَهٍ مِأئَهُ حَبَّهٍ وَ اللّهُ یُضاعِفُ لِمَنْ یَشاءُ وَ اللّهُ واسِعٌ عَلِیمٌ: کسانی که اموال خود را در راه خدا انفاق می کنند، بسان بذری هستند که هفت خوشه برویاند که در هر خوشه یک صد دانه باشد، و خداوند برای هر کسی بخواهد دو یا چند برابر می کند (رحمت) خدا وسیع و او دانا است.» (بقره، ۲۶۱)
معتدل باشد
قرآن می گوید: «الَّذِینَ إِذا أَنْفَقُوا لَمْ یُسْرِفُوا وَ لَمْ یَقْتُرُوا وَ کانَ بَیْنَ ذلِکَ قَواماً» (فرقان/۶) در انفاق باید معتدل بود. شخصی تمام اموالش را وقف کرد، پیغمبر فرمود: بسیار کار بدی کرده است. اگر به من می گفتید، اجازه نمی دادم او را در قبرستان مسلمان‌ها دفن کنید.
آیه ی دیگری داریم که می فرماید: «وَ لا تَجْعَلْ یَدَکَ مَغْلُولَهً إِلى عُنُقِکَ وَ لا تَبْسُطْها کُلَّ الْبَسْطِ فَتَقْعُدَ مَلُوماً مَحْسُوراً» (اسراء/۲۹) اگر کسی دستش به گردنش قفل شود دیگر در جیب نمی رود. یعنی اینطور نباشد که هیچ وقت دستش در جیبش نرود. از آن طرف هم می‌گوید: «وَ لا تَبْسُطْها کُلَّ الْبَسْطِ» خیلی هم باز نکنی.
انفاق و صدقه دادن زمان دارد
بعضی داروها مثل واکسن برای پیشگیری است. صدقه دفع بلا می‌کند، منتهی باید مصرفش به وقت باشد؛ بعضی داروها را باید ناشتا خورد. بعضی داروها را باید بعد از غذا خورد. بعضی داروها را باید هر چهار ساعت یکبار خورد. برای صدقه هم سفارش شده که شب جمعه بدهید. در روز جمعه، در روز چهارشنبه، هنگام سفر، صدقه ساعت خاصی دارد. هر دارویی اثر ندارد. گاهی دارو می خوری و فایده ندارد.
از حلال‌ها انفاق کنیم
حدیث داریم اگر مال حلال نباشد صدقه بدهی، اثر ندارد. بعضی ها صدقه می دهند و کمک به فقرا می کنند اما اصل درآمدشان اختلاس است؛ از غذای حلال باید صدقه داده شود. گاهی دیده می شود فردی کم فروشی می کند و بعد هم صدقه می دهد؛ «مِنْ طَیِّباتِ ما کَسَبْتُم» (بقره/۲۶۷) قرآن می‌گوید: مال حلال بدهید. «إِنَّما یَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقِین» (مائده/۲۷)
اولویت‌ها را در نظر بگیریم
اگر شما به بیگانه صدقه بدهی، حال آنکه در فامیل خودت محتاج هست، صدقه شما ارزشی ندارد؛ امام على (علیه السلام) به نقل از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «شروع کن از کسى که مخارج ایشان را تأمین می کنى؛ مادرت، پدرت، خواهرت، برادرت. سپس هر که نزدیک تر است و صدقه پذیرفته نیست در حالى که یکى از بستگان، فقیر و محتاج باشد.» (شیخ مفید، الإختصاص، ص ۲۱۹)
چه چیزی انفاق کنیم؟
«وَ یَسْئَلُونَکَ ماذا یُنْفِقُون» (بقره/۲۱۹) می آمدند می‌گفتند: یا رسول الله چه چیزی انفاق کنیم؟ می فرماید: قُلْ مَا أَنفَقْتُم مِّنْ خَیْر: «هر خیر و نیکی (و سرمایه سودمند مادی و معنوی) که انفاق میکنید.
در جایی دیگر داریم که می فرمایند: «مِمَّا تُحِبُّون» (آل‌عمران/۹۲) باشد. یک چیز ارزشی را بدهیم نه چیزی که می خواهی دور بیاندازی. لباست تنگ و کوتاه شده، از مد افتاده است، رنگش را دوست نداری، چیزی که دوست داری را بده نه چیزی که می خواهی دور بیاندازی: «لَنْ تَنالُوا الْبِرَّ حَتَّى تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّون» قرآن می گوید: اگر می خواهی به درجات بالا برسی چیزی را بده که مورد علاقه تو باشد. چیزی بده که دل بکنی. چون هدف از انفاق تنها سیر شدن طرف مقابل نیست، خوب شدن تو هم هست.
بی‌منت باشد
«الَّذِینَ یُنْفِقُؤنَ أَمْوالَهُمْ فِی سَبِیلِ اللّهِ ثُمَّ لا یُتْبِعُونَ ما أَنْفَقُوا مَنَّا وَ لا أَذیً لَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ فَلا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُون: کسانی که اموال خود را در راه خدا، انفاق می کنند، و پس از انفاق نه منت می گذارند و نه آزاری می رسانند، برای آنان پاداش است نزد پروردگارشان، نه ترسی دارند و نه غمگین می شوند.»(بقره، ۲۶۶)
کلام آخر
این نکته را فراموش نکنیم که؛ «إِنْ أَحْسَنْتُمْ أَحْسَنْتُمْ لِأَنْفُسِکُم» (اسراء/۷) اگر به کسی خیری رسانده ایم در حقیقت به خودمان خیر و نیکی کرده ایم اما این انعکاس خیر به خودمان شکلش ممکن است عوض شود؛ کسی خدمت امام آمد، گفت: قرآن می‌گوید اگر بدهی، مالتن را انفاق کنی و ببخشی من جایش را پر می کنم. من می دهم و انفاق می کنم اما جایش پر نمی‌شود.
امام فرمود: اگر از حلال دادی و کسی هم که گرفت در راه حلال خرج کرد، جایش پر می‌شود؛ گاهی با فاصله جایش پر می شود. گاهی به نسل انسان داده می شود. گاهی به قیامت داده می شود. گاهی جبران می شود منتهی با مال جبران نمی شود، با آبرو جبران می‌شود، با شفای یک بیمار جبران می شود.منابع:
نکاتی در مورد انفاق و صدقه؛ بیانات حجت الاسلام والمسلمین قرائتی، برنامه سمت خدا
مطلب انفاق؛ سایت قرآن پویان
سایت راز ماندگاری
بی ریا و بی منت انفاق کن؛ شرح دعای ابوحمزه ثمالی آیت الله قرهی به نقل از سایت تسنیم
