ماه رجب، فرصت مناسبی برای خودسازی روحی و تقرب به درگاه الهیست. دعای بندگان مخلص خدا در این ماه این است که: «وَ لَا تَجْعَلْنِی مِنَ الْغَافِلِینَ الْمُبْعَدِین[۱] خدایا مرا از غافلین و دورشدگان از درگاهت قرار مده.»
شمهای از فضایل ماه رجب۱ــ رجب، نهری در بهشت
امام موسی کاظم (علیه السلام) می فرماید: «رَجَبٌ نَهَرٌ فِی الْجَنَّهِ أَشَدُّ بَیَاضاً مِنَ اللَّبَنِ وَ أَحْلَى مِنَ الْعَسَلِ مَنْ صَامَ یَوْماً مِنْ رَجَبٍ سَقَاهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ ذَلِکَ النَّهَرِ[۲] رجب نهری در بهشت است که از عسل شیرینتر و از شیر سفیدتر است؛ هر کس یک روز از رجب را روزه بگیرد خدا از آن نهر به او می آشامد.»
این حدیث، بزرگی و عظمت ماه رجب را می رساند؛ زیرا که به ما می فهماند صورت ملکوتی و قیامتی ماه رجب، به صورت نهری در بهشت در می آید که انسان های روزه دار و عامل به اعمال این ماه، از آن سیراب خواهند شد.۲ــ رو سفیدی در قیامت
امام صادق (علیه السلام) می فرماید: «إِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَهِ- نَادَى مُنَادٍ مِنْ بُطْنَانِ الْعَرْشِ أَیْنَ الرَّجَبِیُّونَ فَیَقُومُ أُنَاسٌ تُضِیءُ وُجُوهُهُمْ[۳] در روز قیامت، منادی از میان عرش ندا می زند که این رجبیون؟ پس اشخاصی برمی خیزند که صورتهایشان خواهد درخشید.» سپس در ادامه حدیث، علت این درخشان بودن صورت ایشان را روزه گرفتن ــ ولو یک روز در اول یا وسط یا آخر ماه رجب ــ می داند.[۴]
حدیث فوق یکی دیگر از موارد عظمت و ارزشمندیِ ماه رجب را می رساند؛ زیرا که درخشانی صورت را نتیجه درک کردن ماه رجب می داند.
قرآن کریم در سوره آل عمران، در مورد آنها که در قیامت چهره های سفید دارند، می فرماید: «الَّذِینَ ابْیَضَّتْ وُجُوهُهُمْ فَفِى رَحْمَهِ اللَّهِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ[آل عمران/۱۰۷] آنها که چهرههایشان سفید شده، در رحمت خداوند خواهند بود، و جاودانه در آن مىمانند.»
شکی نیست کسانی در قیامت چهره های سفید دارند که انسان های خوبی بوده و از فرصت های به وجود آمده در مسیر زندگی دنیایی خویش، بیشترین استفاده را در جهت خدایی شدن برده اند. یکی از فرصت های مناسب برای خودسازی معنوی، فرصت ماه رجب است.
ماه رجب ماهی است که می شود با روزه داری و دعا و سایر اعمال، ذخیره مناسبی را برای قیامت اندوخت و به رو سفید بودن در قیامت رسید.
اینک به چند نکته در مورد استفاده بهتر از فیوضات ماه رجب استفاده می کنیم.
۱ــ روزه گرفتن
چنانکه در احادیث فوق گفتیم؛ روزه گرفتن در این ماه، از جایگاه ویژه ای برخوردار است و سبب برخورداری از آشامیدن انسان از نهری به نام رجب، و نیز درخشان شدن چهره انسان در روز قیامت خواهد شد. طبعا روزه گرفتنی مورد نظر است که شرایط مطلوب خود را داشته باشد. حضرت زهرا (سلام الله علیها) می فرماید: «ما یَصَنَعُ الصّائِمُ بِصِیامِهِ إذا لَمْ یَصُنْ لِسانَهُ وَ سَمْعَهُ وَ بَصَرَهُ وَ جَوارِحَهُ[۵] روزه دارى که زبان و گوش و چشم و دیگر اعضاء و جوارح خود را کنترل ننماید سود چندانی از روزه خود نمى برد.»نکته مهم:
روزه گرفتن علاوه بر پدید آوردن روحیه معنوی برای فرد، تاثیر مثبتی نیز بر سلامتی انسان دارد. پیامبر اسلام روزه را عامل سلامتی بدن می داند: «صُومُوا تَصِحُّوا[۶] روزه بگیرید تا تندرست شوید.»
می دانیم که خیلی از امراض جسمانی، حاصل پرخوری افراد و مسائل پیرامونی آن است و در این میان روزه گرفتن و پرهیز از غذا خوردن برای ساعاتی، باعث نیل بدن انسان به سوی سلامتی می شود.۲ــ دوری از غفلت
در دعاهای ماه رجب آمده است: «وَ لَا تَجْعَلْنِی مِنَ الْغَافِلِینَ الْمُبْعَدِین[۷] خدایا مرا از غافلین و دورشدگان از درگاهت قرار مده.»
عوامل غفلت از یاد خدا زیادند. امام رضا (علیه السلام) در حدیثی می فرمایند: «السَّفِلَهُ مَنْ کَانَ لَهُ شَیْءٌ یُلْهِیهِ عَنِ اللَّهِ تَعَالی[۸] فرومایه کسی است که چیزهایی دارد که باعث غفلت او از یاد خدا می شود.»
ممکن است یک نفر صفت مثبتی نیز داشته باشد (بخشندگی)؛ ولی با این وجود، چون به آن مغرور می شود و از توجه مطلوب به خدا باز می ماند، گرفتار غفلت شده و نتیجه این غفلت، دور شدن از درگاه خداست.
خدا نکند انسان در این ماه، در ظاهر موفق به گرفتن روزه شود؛ ولی به عمل خود مغرور شده، یا به فرمایش بانوی دو عالم، چشم و گوش و زبان او روزه دار نباشد، که متاسفانه در این دو صورت، انسان دچار غفلت شده است.
خداوند، امثال ماه رجب را برای دوری انسان ها از غفلت و توجه به ذات خود قرار داد و به همین خاطر، در ماه رجب تاکید بر روزه و دعا و استغفار … و ارتباط با خدا شده است.۳ــ تفکر
حضرت علی (علیه السلام) ما را به غنیمت دانستن فرصت های خوب دعوت می کند: «انْتَهِزُوا فُرَصَ الْخَیْرِ فَإِنَّهَا تَمُرُّ مَرَّ السَّحَابِ[۹] فرصتهای خوب و ارزشمند را قدر بدانید زیرا فر صت ها مانند ابر در گذرند.»
انسان های صالح در این ماه، با تفکر درباره نعمت های خدا از جمله نعمت های معنوی و چگونگی استفاده از آن و برنامه ریزی برای استفاده بهینه از آن، مثل تاثیر معنویت ماه رجب بر روی خانواده و آمادگی برای ورود در ماه شعبان و سپس ماه مبارک رمضان، سعی در استفاده بهینه از فیوضات ماه رجب را دارند.
تفکر در اینکه انسان چند سال است که موفق به گذراندن ماه رجب شده و انسان چقدر توانسته است استفاده مطلوب از آن را به عمل آورد.سخن آخر
رجب نام نهری در بهشت است و کسی که در ماه رجب، روزه دار باشد؛ از آن نهر خواهد آشامید. ماه رجب ماه دوری از غفلت است؛ غفلتی که با تفکر در چگونگی بهره برداری از امثال این ماه، برطرف می شود.پینوشتها:۱ــ إقبال الأعمال ( ط- القدیمه)، ابن طاووس، على بن موسى، ج۲، ص۶۳۵.
۲ــ بحار الأنوار (ط – بیروت)، علامه مجلسی، ج۹۳، ص ۲۹۵ ۳ــ وسائل الشیعه، حر عاملی، ج۱۰، ص ۴۷۹.
۴ــ همان.
۵ــ بحار الأنوار (ط – بیروت)، ج۹۳، ص ۲۹۵ .
۶ــ بحار الأنوار (ط – بیروت)، ج۵۹ ، ص ۲۶۷.
۷ــ إقبال الأعمال ( ط- القدیمه)، ج۲، ص۶۳۵.
۸ــ مستدرکالوسائل، محدث نوری، ج ۱۳، ص ۲۶۹.
۹ــ تصنیف غرر الحکم و درر الکلم ، تمیمی آمدی، ص۴۷۳.
