مسائل عبادی خانواده‏

یک. احکام نماز

بیدار کردن اعضای خانواده برای نماز
۱ . بیدار نمودن افراد خانواده برای نماز صبح با چه کیفیتی مجاز است؟
باسمه تعالی؛ اگر بیدار نکردن آنها موجب سهل‏انگاری و استخفاف به امر نماز باشد، باید آنها را بیدار نماید.۴۸۴
۲. اگر سر سوزنی خون حیض یا نفاس در بدن یا لباس نمازگزار باشد نماز او باطل است؛ و بنابر احتیاط واجب باید خون استحاضه در بدن یا لباس نمازگزار نباشد. ولی خونهای دیگر مثل خون بدن انسان یا خون حیوان حلال گوشت و خون سگ و خوک و کافر و مردار و حیوان حرام‏گوشت اگر چه در چند جای بدن و لباس باشد، در صورتی که روی هم کمتر از درهم باشد، (که تقریباً به اندازه یک اشرفی می‏شود)۴۸۵ نماز خواندن با آن اشکال ندارد. ولی احتیاط مستحب آن است که از خون سگ و کافر و مردار و حیوان حرام گوشت اجتناب کند.۴۸۶
۳ . دختری هستم که به علت فقر مالی، پدرم قادر نیست برایم لباس تهیه کند و درآمدی‏که دارد جز به‏خوراک و بعضی از مخارج ضروری دیگر نمی‏رسد، لذا لباسهایم را از دیگران می‏گیرم؛ مثلاً مقداری از لباسهایم را از خواهرم می‏گیرم که او بدون اجازه شوهرش برایم می‏آورد و … آیا نماز خواندن با این لباسها صحیح است؟
باسمه تعالی؛ اگر پارچه یا لباس با رضایت صاحب آن به شما داده می‏شود، می‏توانید بپوشید و نماز شما در آن صحیح است.۴۸۷
۴. محلی را که انسان برای اقامت و زندگی خود اختیار کرده وطن اوست، چه در آن جا به دنیا آمده و وطن پدر و مادرش باشد، یا خودش آن جا را برای زندگی اختیار کرده باشد.۴۸۸
استفتائات‏
ازدواج و تغییر شهر سکونت‏
زنانی که بدون التفات (از اعراض و عدم اعراض) از وطن اصلیشان به شهر دیگر به خانه شوهر می‏روند، و پس از التفات هم لابد قصد دارند که اگر زناشویی‏شان تا آخر عمر برقرار و باقی ماند در شهر شوهر اقامت کنند و الاّ به وطن اصلیشان برگشت بنمایند. بفرمایید که حکم نماز و روزه این زنها در ورود به وطن اصلیشان چه می‏باشد؟
باسمه تعالی؛ وطن اصلی تا از آن اعراض نشده به حکم وطن باقی است.۴۸۹
منزل پدری که هنوز در حیات است برای فرزندی که خودش شخصاً مستقل زندگی می‏کند، آیا وطن محسوب شده و در آنجا به جا آوردن نماز و روزه به طور کامل صحیح است؟ همچنین منزل فرزند از پسر برای پدر که البته از نظر مادی با هم جدا هستند؟
باسمه تعالی؛ میزان منزل پدر یا فرزند نیست، بلکه میزان وطن به حساب شخص مکلّف است. جایی که وطنِ مکلّف بوده تا از آن اعراض نکرده به حکم وطن باقی است.۴۹۰
دختری در وطن خود متولد شده، پس از ۵ سال به شهری کوچ می‏کنند که در آن شهر ازدواج می‏کند و سپس به تهران مهاجرت می‏کند، نماز این دختر در کجا شکسته است و در کجا درست؟
باسمه تعالی؛ در زادگاه که وطن اصلی اوست نماز تمام است، مگر از آنجا اعراض کرده باشد. و در سایر جاها حکم مسافر دارد، مگر در محلی که وطن قرار دهد.۴۹۱
شخصی هستم اهل و ساکن بیارجمند شاهرود، اما همسرم اهل طزره دامغان و هر چند ماه یک مرتبه ۲ تا ۳ روز به وطن همسرم می‏رویم، حکم نماز و روزه من و همسرم چیست؟ ضمناً بچه این جانب در شهرستان شاهرود متولد شده است، اما الاَّن ساکن بیارجمند است وطن اصلی او کجاست و آیا می‏تواند در شاهرود نماز تمام و روزه به جا آورد یا خیر؟
باسمه تعالی؛ همسر شما در زادگاهش نماز او تمام و روزه او صحیح است، مگر اینکه اعراض نماید. و شما در آنجا حکم مسافر دارید، مگر این که قصد ماندن ده روز نمایید. و قصد سفر در اثنای ده روز با قصد ماندن ده روز منافات دارد. و بچه شما اگر بزرگ شده محل تولدش هست، محل تولد وطن اوست و تا از آن اعراض نکرده، باقی به حکم وطن است، و در محل سکونت بدون قصد توطّن و قصد ده روز حکم مسافر دارد.۴۹۲
در مورد همسر و یا فرزندی که مکلّف شده و در منزل تابع شوهر و یا پدر خود می‏باشند، آیا در مسأله ترک وطن تابع پدر و یا شوهر خود هستند، و اگر پدر و یا شوهر ترک وطن نمود، آنها هم همان حکم را پیدا می‏کنند و یا باید مستقلاً تصمیم بگیرند؟
باسمه تعالی؛ زن و فرزندی که از حد تبعیت بالطبع بیرون آمده و صاحب اراده است، در اتخاذ وطن و اعراض از آن و قصد اقامه تابع نیست و میزان تصمیم خود اوست.۴۹۳
فردی از شمال در تهران ازدواج کرده و حال اینکه شمال وطن شوهر است، وظیفه همسر در قبال اعمال عبادی در وطن شوهر چه کیفیّت دارد؟
باسمه تعالی؛ وطن یکی از دو همسر حکم وطن برای دیگری ندارد.۴۹۴
وطن حقیر ورامین است و وطن همسرم کرج، فرزندم در تهران متولد شده و پس از چند روز به کرج برده شده و پس از یک ماه به شاهرود برده شد (چون حقیر کارمند و محل کارم شاهرود بوده است) پس از حدود دو سال با انتقال حقیر به سمنان، به سمنان آمد و اکنون هفت سال است که در سمنان می‏باشد، وطن فرزندم کدام یک از این شهرهاست؟
باسمه تعالی؛ در فرض مرقوم جای معینی برای فرزند شما وطن محسوب نمی‏شود تا خودش بعد از بلوغ محلی را برای خود وطن انتخاب کند.۴۹۵
در آغوش گرفتن و یا شیر دادن بچه در نماز
سؤال: آیا در آغوش گرفتن و یا شیر دادن بچه در نماز با رعایت حجاب واجب، نماز را باطل می‏کند؟
جواب: اگر موالات و پی‏درپی اجزأ نماز رعایت می‏شود و صورت نماز به هم نمی‏خورد، نماز را باطل نمی‏کند.۴۹۶بردن مُهر نماز به وسیله بچه‏
اگر در بین نماز چیزی که بر آن سجده می‏کند گم شود و چیزی که سجده بر آن صحیح است نداشته باشد، چنانچه وقت وسعت دارد باید نماز را بشکند، و اگر وقت تنگ است، باید به لباسش اگر از پنبه یا کتان است سجده کند، و اگر از چیز دیگری است بر همان چیز، و اگر آن هم ممکن نیست بر پشت دست، و اگر آن هم نمی‏شود به چیز معدنی مانند انگشتر عقیق سجده نماید.۴۹۷
استفتا
اقتدای زن به شوهر در نماز
اقتدا کردن زن به شوهر عادل در صورتی که بخواهند دو نفری نماز جماعت بخوانند اشکالی دارد یا خیر؟
باسمه تعالی؛ اشکالی ندارد.۴۹۸
دو. احکام روزه‏
أ. شرایط وجوب روزه‏
روزه با شرایط زیر بر انسان واجب می‏شود:
۱. بالغ بودن؛
۲. عاقل بودن؛
۳. مسافر نبودن؛
۴. روزه برای روزه‏دار ضرر نداشتن؛
۵. از حیض و نفاس پاک بودن (برای بانوان).۴۹۹

استفتائات‏

روزه و انجام امتحانات تحصیلی‏
اگر دانش‏آموزی امتحانات آخر سالش مصادف با ماه رمضان و تابستان شود و نتواند هم درس بخواند و هم روزه بگیرد، می‏تواند برای اینکه زحمت یک سالش به هدر نرود در چند روز از ایام ماه رمضان روزه خود را افطار کند؟
باسمه تعالی؛ باید روزه بگیرد و تا حَرَج واقع نشود نمی‏تواند افطار کند، بلی می‏تواند مسافرت کند و در سفر افطار نماید و بعد از برگشتن در آن روز لازم نیست امساک کند.۵۰۰
اگر به گمان اینکه بلوغ پسر پانزده سال شمسی است، ماه رمضان را روزه نگرفت و بعد معلوم شد که قبل از ماه رمضان پانزده سال قمری‏اش تمام بوده، آیا کفاره هم لازم است یا نه؟
باسمه تعالی؛ کفاره واجب نیست، لکن باید قضا کند.۵۰۱
بچه‏های بالغ یا جوانهایی که در اثر ضعف مُفرِط روزه گرفتن برایشان سخت است چه کنند؟
باسمه تعالی؛ ضعف ناشی از روزه مُجَوِّز ترک روزه نیست، مگر آنکه حرجی باشد و باید اکتفا به رفع ضرورت کند و قضا نماید.۵۰۲
در سالهای اول تکلیف (۹ سالگی به بعد) به توصیه و تأکید مادرم مبنی بر این که توانایی روزه گرفتن را ندارم و با توجه به اینکه خودم نیز نمی‏توانستم تشخیص دهم که آیا می‏توانم روزه بگیرم یا نه، چند سالی را روزه نگرفته‏ام، و در حال حاضر چون مدت زیادی از آن گذشته، تعداد روزه‏های فوت شده را نمی‏دانم، و ثانیاً نمی‏دانم که آیا کفاره هم بر من واجب است یا نه؟
باسمه تعالی؛ به مقداری که یقین دارید که بعد از بلوغ روزه نگرفته‏اید باید قضا نمایید و کفاره در فرض مسأله واجب نیست.۵۰۳
ب. بانوانی که روزه بر آنها واجب نیست‏
۱. زنی که زاییدن او نزدیک است و روزه برای حملش ضرر دارد روزه بر او واجب نیست. و باید برای هر روز یک مدّ طعام یعنی گندم یا جو و مانند اینها به فقیر بدهد. و نیز اگر روزه برای خودش ضرر دارد، روزه بر او واجب نیست و بنابراحتیاط واجب باید هر روز یک مدّ طعام به فقیر بدهد. و در هر دو صورت روزه‏هایی را که نگرفته باید قضا نماید.۵۰۴
۲. زنی که بچه شیر می‏دهد و شیر او کم است چه مادر بچه یا دایه او باشد، یا بی‏اجرت شیر دهد، اگر روزه برای بچه‏ای که شیر می‏دهد ضرر دارد روزه بر او واجب نیست، و باید برای هر روز یک مدّ طعام یعنی گندم یا جو و مانند اینها به فقیر بدهد، و نیز اگر برای خودش ضرر دارد، روزه بر او واجب نیست، و بنابراحتیاط واجب باید برای هر روز یک مدّ طعام به فقیر بدهد. و در هر دو صورت روزه‏هایی را که نگرفته باید قضا نماید، ولی اگر کسی پیدا شود که بی‏اجرت بچه را شیر دهد، یا برای شیر دادن بچه از پدر یا مادر بچه یا از کس دیگر که اجرت او را بدهد اجرت بگیرد، احتیاط واجب آن است که بچه را به او بدهد و روزه بگیرد.۵۰۵
۳. روزه بر زن حائض و نفسأ واجب نیست، و اگر زن بعد از اذان صبح – حتی لحظه‏ای – از خون حیض یا نفاس پاک شود، یا در بین روز خون نفاس ببیند، اگر چه نزدیک مغرب باشد، روزه او باطل است.۵۰۶
پاورقی :
۴۸۴ استفتاآت، ج ۱، ص ۱۳۳، س ۲۵.
.۴۸۵ تقریباً به اندازه یک دوریالی.
.۴۸۶ توضیح المسائل، م ۸۵۵.
.۴۸۷ استفتاآت، ج ۱، ص ۱۴۰، س ۴۷.
.۴۸۸ توضیح المسائل، م ۱۳۲۹.
.۴۸۹ استفتاآت، ج ۱، ص ۲۶۴، س ۴۲۹.
.۴۹۰ استفتاآت، ج ۱، ص ۲۶۶، س ۴۳۳.
.۴۹۱ استفتاآت، ج ۱، ص ۲۶۰، س ۴۱۶.
.۴۹۲ استفتاآت، ج ۱، ص ۲۶۵، س ۴۳۲.
.۴۹۳ استفتاآت، ج ۱، ص ۲۶۴، س ۴۲۸.
.۴۹۴ استفتاآت، ج ۱، ص ۲۶۵، س ۴۳۰.
.۴۹۵ استفتاآت، ج ۱، ص ۲۶۵، س ۴۳۱.
.۴۹۶ تحریر الوسیلْ، ج ۱، ص ۱۸۹، سابعها.
.۴۹۷ توضیح المسائل، م ۱۰۸۷.
.۴۹۸ استفتاآت، ج ۱، ص ۲۸۶، س ۵۱۰.
.۴۹۹ تحریرالوسیلْ، ج‏۱، ص‏۲۹۳، م‏۱ و ص‏۲۹۴، م‏۳.
.۵۰۰ استفتاآت، ج ۱، ص ۳۲۰، س ۵۲.
.۵۰۱ توضیح المسائل، بخش استفتائات، ص ۴۱۸، س ۱۰.
.۵۰۲ توضیح المسائل، بخش استفتائات، ص ۴۱۹، س ۱۱.
.۵۰۳ استفتاآت، ج ۱، ص ۳۲۸، س ۷۶.
.۵۰۴ توضیح المسائل، م ۱۷۲۸.
.۵۰۵ توضیح المسائل، م ۱۷۲۹.
.۵۰۶ توضیح المسائل، م ۱۶۴۰؛ تحریر الوسیلْ، ج ۱، ص ۲۹۳، م ۱ و ص ۲۹۴، م ۳.
استفتا
خوردن قرص جلوگیری از حیض‏
زنی که معمولاً حیض می‏شود، ولی از قرص جلوگیریِ حیض استفاده کرده تا روزه‏اش را نخورد، آیا صحیح است یا خیر؟
باسمه تعالی؛ اگر با خوردن قرص، حیض بند آمده، روزه صحیح است.۵۴۷
 آیا زن در ماه رمضان می‏تواند از قرصهای ضد رگل استفاده کند تا بتواند روزه یک ماه را کامل بگیرد؟
باسمه تعالی؛ اگر ضرر به مزاج نزند، اشکال ندارد.۵۴۸یادسپاری‏
اگر انسان عمداً و از روی اختیار کاری که روزه را باطل می‏کند انجام دهد روزه او باطل می‏شود، و چنانچه از روی عمد نباشد اشکال ندارد، ولی جنب اگر بخوابد و به تفصیلی که در مسأله ۱۶۳۰ گفته شد تا اذان صبح غسل نکند روزه او باطل است.۵۴۹
مکروه است انسان بدون قصد بیرون آمدن منی زن خود را ببوسد یا کاری کند که شهوت خود را به حرکت آورد، و اگر به قصد بیرون آمدن منی باشد، در صورتی که منی بیرون آید روزه او باطل می‏شود.۵۵۰د. کفّاره روزه‏
۱. کسی که کفاره روزه رمضان بر او واجب است، باید یک بنده آزاد کند یا به دستوری که در مسأله بعد گفته می‏شود دو ماه روزه بگیرد یا شصت فقیر را سیر کند یا به هر کدام یک مُدّ که تقریباً ده سیر است طعام یعنی گندم یا جو و مانند اینها بدهد، و چنانچه اینها برایش ممکن نباشد، هر چند مد که می‏تواند به فقرا طعام بدهد، و اگر نتواند طعام بدهد باید استغفار کند، اگر چه مثلاً یک مرتبه بگوید أَستَغفِرُاللّهَ، و احتیاط واجب در فرض اخیر آن این است که هر وقت بتواند، کفاره را بدهد.۵۵۱
۲. کسی که می‏خواهد دو ماه کفاره روزه رمضان را بگیرد، باید سی و یک روز آن را پی‏درپی بگیرد و اگر بقیه آن پی‏درپی‏نباشد اشکال‏۵۵۲ ندارد.۵۵۳
۳. اگر به چیز حرامی روزه خود را باطل کند، چه آن چیز اصلاً حرام باشد مثل شراب و زنا، یا به جهتی حرام شده باشد، مثل نزدیکی کردن با عیال خود در حال حیض، بنابر احتیاط کفاره جمع بر او واجب می‏شود، یعنی باید یک بنده آزاد کند و دو ماه روزه بگیرد و شصت فقیر را سیر کند، یا به هر کدام آنها یک مُدّ که تقریباً ده سیر است گندم یا جو یا نان و مانند اینها بدهد. و چنانچه هر سه برایش ممکن نباشد، هر کدام آنها که ممکن است باید انجام دهد.۵۵۴
۴.اگر روزه‏دار در یک روز ماه رمضان چند مرتبه جماع کند، یک کفاره بر او واجب است. ولی اگر جماع او حرام باشد یک کفاره جمع واجب می‏شود.۵۵۵
۵. اگر عمداً روزه خود را باطل کند، و بعد عذری مانند حیض یا نفاس یا مرض برای او پیدا شود، کفاره بر او واجب نیست.۵۵۶
۶. اگر روزه دار در ماه رمضان با زن خود که روزه‏دار است جماع کند، چنانچه زن را مجبور کرده باشد، کفاره روزه خودش و روزه زن را باید بدهد. و اگر زن به جماع راضی بوده، بر هر کدام یک کفاره واجب می‏شود.۵۵۷
۷. اگر زنی شوهر روزه‏دار خود را مجبور کند که جماع نماید، یا کار دیگری که روزه را باطل می‏کند انجام دهد، واجب نیست کفاره روزه شوهر را بدهد.۵۵۸
۸. اگر روزه‏دار در ماه رمضان با زن خود که روزه‏دار است جماع کند، چنانچه به طوری زن را مجبور کرده باشد که از خود اختیاری نداشته باشد و در بین جماع، زن راضی شود، باید مرد دو کفاره و زن یک کفاره بدهد. و اگر با اراده و اختیار، عمل را انجام دهد اگر چه مجبورش کرده باشد، مرد باید کفاره خودش و زن را بدهد.۵۵۹
۹. اگر روزه دار در ماه رمضان با زن روزه‏دار خود که خواب است جماع نماید، یک کفاره بر او واجب می‏شود و روزه زن صحیح است و کفاره هم بر او واجب نیست.۵۶۰
۱۰. اگر مرد زن خود را مجبور کند که غیر جماع کار دیگری که روزه را باطل می‏کند به جا آورد، کفاره زن را نباید بدهد و بر خود زن هم کفاره واجب نیست.۵۶۱
۱۱. کسی که به واسطه مسافرت یا مرض روزه نمی‏گیرد، نمی‏تواند زن روزه دار خود را مجبور به جماع کند. ولی اگر او را مجبور نماید بنابر احتیاط باید کفاره‏اش را بدهد.۵۶۲
ه’ . روزه قضا
اگر روزه رمضان را عمداً نگیرد، باید قضای آن را به جا آورد و برای هر روز دو ماه روزه بگیرد یا به شصت فقیر طعام بدهد یا یک بنده آزاد کند، و چنانچه تا رمضان آینده قضای آن روزه را به جا نیاورد، برای هر روز نیز دادن یک مُدّ طعام لازم است.۵۶۳
استفتائات‏
 اگر شخصی کفاره تأخیر قضای روزه‏هایش را در یک سال بپردازد و مجدداً تا سال بعد نیز نتواند قضای روزه‏هایش را به جا آورد، آیا باز کفاره تأخیر بر او واجب می‏شود یا اینکه پرداخت کفاره سال قبل کفایت از آن می‏کند؟
باسمه تعالی؛ بیش از یک بار کفاره واجب نیست.۵۶۴
 بانویی است مدت ۱۴ سال ازدواج کرده و ماه مبارک رمضانِ هیچ سالی روزه‏هایش را مرتب نگرفته، گاهی حامله بوده و گاهی تقریباً مریض، و در ایام غیر ماه رمضان که سلامت هم بوده قضای آنها را به جا نیاورده است و موانعی هم نداشته و نمی‏داند در این چند سال، ماه رمضان چند روز را روزه گرفته و چند روز را نگرفته، چه مقدار باید قضا نماید؟
باسمه تعالی؛ روزه‏هایی را که یقین دارد قضا شده، باید قضا نماید و بیشتر از آن واجب نیست.۵۶۵
.۵۴۷ استفتاآت، ج ۱، ص ۳۱۶، س ۳۹.
.۵۴۸ رساله نوین، عبدالکریم بی‏آزار شیرازی، ج ۱، ص ۱۱۳.
.۵۴۹ توضیح المسائل، م ۱۶۵۳.
.۵۵۰ توضیح المسائل، م ۱۶۵۷.
.۵۵۱ توضیح المسائل، م ۱۶۶۰.
.۵۵۲ برای آشنایی بیشتر با جزئیات دو ماه کفاره روزه به مسائل ۱۶۶۲ تا ۱۶۶۴ از رساله توضیح المسائل مراجعه فرمایید.
.۵۵۳ توضیح المسائل، م ۱۶۶۱.
.۵۵۴ توضیح المسائل، م ۱۶۶۵.
.۵۵۵ توضیح المسائل، م ۱۶۶۷.
.۵۵۶ توضیح المسائل، م ۱۶۷۵.
.۵۵۷ توضیح المسائل، م ۱۶۷۸.
.۵۵۸ توضیح المسائل، م ۱۶۷۹.
.۵۵۹ توضیح المسائل، م ۱۶۸۰.
.۵۶۰ توضیح المسائل، م ۱۶۸۱.
.۵۶۱ توضیح المسائل، م ۱۶۸۲.
.۵۶۲ توضیح المسائل، م ۱۶۸۳.
.۵۶۳ توضیح المسائل، م ۱۷۱۰.
.۵۶۴ دفتر امام خمینی: بخش استفتا.
.۵۶۵ استفتاآت، ج ۱، ص ۳۲۵، س ۶۷.
سه. احکام حج‏
حج، زیارت کردن خانه خدا و انجام اعمالی است که دستور داده‏اند در آنجا به جا آورده شود و در تمام عمر بر کسی که این شرایط را دارا باشد، یک مرتبه واجب می‏شود:
اول: آنکه بالغ باشد؛
دوم: آنکه عاقل و آزاد باشد؛
سوم: به واسطه رفتن به حج مجبور نشود که کار حرامی را که اهمیتش در شرع از حج بیشتر است انجام دهد، یا عمل واجبی را که از حج مهمتر است ترک نماید؛
چهارم: آنکه مستطیع باشد و مستطیع بودن به چند چیز است: اول: آنکه توشه راه و چیزهایی را که بر حسب حالش در سفر به آن محتاج است و در کتابهای مفصّل گفته شده دارا باشد، و نیز مَرکب سواری یا مالی که بتواند آنها را تهیه کند داشته باشد؛ دوم: سلامت مزاج و توانایی آن را داشته باشد که بتواند مکه رود و حج را به جا آورد؛ سوم: در راه مانعی از رفتن نباشد، و اگر راه بسته باشد، یا انسان بترسد که در راه جان یا عِرض او از بین برود یا مال او را ببرند، حج بر او واجب نیست. ولی اگر از راه دیگری بتواند برود اگر چه دورتر باشد، در صورتی که مشقت زیاد نداشته باشد و خیلی غیر متعارف نباشد، باید از آن راه برود؛ چهارم: به قدر به جا آوردن اعمال حج وقت داشته باشد؛ پنجم: مخارج کسانی را که خرجی آنان بر او واجب است مثل زن و بچه و مخارج کسانی را که مردم خرجی دادن به آنها را لازم می‏دانند داشته باشد؛ ششم: بعد از برگشتن، کسب یا زراعت یا عایدی ملک یا راه دیگری برای معاش خود داشته باشد که مجبور نشود به زحمت زندگی کند.۵۶۶
استفتائات‏
افرادی‏که مستطیع هستند وازدواج نکرده‏اند، حج‏را مقدم بدارند یاازدواج را؟
باسمه تعالی؛ اگر نیاز به ازدواج دارند، در صورتی مستطیع هستند که علاوه بر مصارف حج، مخارج ازدواج را هم داشته باشند.۵۶۷
شخصی مقداری پول، پسرش به او بخشیده و نیز مقداری خودش داشته و با این پولها به مکه مشرّف شده است و حج به جا آورده، آیا این شخص مستطیع بوده یا نه؟ و آیا دوباره لازم است به حج برود؟
باسمه تعالی؛ اگر در برگشت، وسیله امرار معاش لایق به حال خود را نداشته مستطیع نبوده، و هر وقت استطاعت حاصل شد باید حَجْالاسلام به جا آورد.۵۶۸
آیا مخارج حج استحبابی جز مؤونه محسوب است یا خیر؟
باسمه تعالی؛ از مؤونه محسوب است.۵۶۹
خرج حج واجب همسر که شخصاً مستطیع است اما نقداً ندارد که مخارج خود را بپردازد، اگر شوهرش بپردازد، جز مؤونه به حساب می‏آید؟
باسمه تعالی؛ تحمل مصارف حج زوجه اگر مطابق شأن زوج باشد، جز مؤونه محسوب است.۵۷۰
زنی مقداری طلا دارد و از آن استفاده می‏کند و مال دیگری غیر از آن ندارد، و اگر آنها را بفروشد توانایی رفتن به حج را خواهد داشت، آیا زیورآلات زن مستثنا از استطاعت است یا اینکه به وسیله آنها زن مستطیع شده و باید آنها را بفروشد و به حج برود و چنانچه مرده باشد باید برای او نایب بگیرند؟
باسمه تعالی؛ اگر داشتن زیورآلات برای او لازم نیست و نداشتن آن عیب نیست، مستطیع است و باید به حج برود.۵۷۱
اگر شخصی از ارث پدری خود آب و املاکی داشته باشد که اینها تأمین‏کننده مخارج زندگی محسوب نمی‏شود، و از آن طرف وسیله تأمین مخارج زندگی‏اش حقوق یا شهریه طلبگی باشد، آیا چنین شخصی مستطیع محسوب می‏شود یا خیر؟ و در صورتی که با این وضع حج کند آیا به نیت وجوب باشد یا خیر؟
باسمه تعالی؛ کسی که درآمد کسب و ملک او برای معیشت او کافی نیست مستطیع محسوب نمی‏شود و حج بر او واجب نیست.۵۷۲
مادر من از فروش خانه‏ای که سهم ارث او بوده مستطیع شده، ولی به علت کهولت و پیری نمی‏تواند خودش به حج برود و در آینده هم امید توانایی ندارد، آیا می‏تواند در حال حیات کسی را به نیابت خود به حج بفرستد؟
باسمه تعالی؛ اگر قبل از ناتوانی مستطیع شده است، باید نایب بگیرد و حَجْالاسلام محسوب می‏شود.۵۷۳
مادر پیری که ۷۰ سال دارد و مبلغ صد هزار تومان به قیمت حاضر آب و ملک دارد که البته درآمد آن در سال به پانصد تومان نمی‏رسد، آیا مکه رفتن بر ایشان واجب است یا نه؟
باسمه تعالی؛ اگر ملک مزبور وسیله اعاشه او هست و در صورت فروش و صرف در حج، نفقه تأمین نیست، مستطیعه نیست.۵۷۴
خواهری نامه نوشته‏اند: دو سال پیش مادرم برای سفر حج پولی که دقیقاً ۰۰۰/۲۰ تومان می‏شد در بانک واریز کردند و از آن زمان تا به حال دو سال می‏گذرد. حال که امسال مادرم می‏خواهد به حج مشرّف شوند به او گفته‏اند باید خمس آن مقدار پول را بدهد که خمس می‏شود ۴۰۰۰ تومان. از آنجایی که مادرم استطاعت پرداخت چنین پولی را ندارد، آیا باید از رفتن به حج خودداری کند یا از پرداخت خمس، و آیا خمس باید از همان پول پرداخت شود یا خیر؟
باسمه تعالی؛ اگر قبلا حج بر او مستقر بوده، خمس لازم نیست. و چنانچه حج بر او مستقر نبوده خمس لازم است و خمس را لازم نیست از همان پول بدهد.۵۷۵
خوردن قرص در ایام حج یا بعضی مواقع که زنها میل دارند عادت ماهیانه نداشته باشند اشکال دارد یا نه؟
باسمه تعالی؛ در صورت مُضِر نبودن اشکال ندارد.۵۷۶
بعضی از خانمها در سفر حج برای پیشگیری از عادت ماهانه قرص می‏خورند. گاهی با خوردن قرص باز هم عادت می‏شوند، اما به وسیله آمپول از ادامه آن جلوگیری می‏کنند. آیا با جلوگیری به وسیله آمپول حکم طهارت از حیض بر آنها مترتب می‏شود و می‏توانند اعمالی که متوقف بر طهارت از حیض است انجام دهند؟ و پس از جلوگیری از ادامه عادت به چه عنوان باید غسل کنند؟
باسمه تعالی؛ اگر سه روز متوالی خون نبیند، حکم حیض مترتب نیست و نماز و روزه صحیح است، و کمتر از سه روز حکم استحاضه را دارد.۵۷۷
خانمی در زمان حج قرص می‏خورده که حیض نشود تا بتواند اعمالش را انجام دهد، اما از موقعی که قرض خوردن را شروع کرده، همیشه ترشحاتی زرد رنگ می‏دیده که احتمال می‏داده خون باشد و چون در زمان حیض ایشان بوده شک می‏کرده که آیا استحاضه است یا نه. و چون قدرت تشخیص نداشته، بنابراین گذاشته که مستحاضه نیست و مسائل مربوط به آن را رعایت نکرده و طواف و نماز طواف به جا آورده است. با این حال، اعمالش صحیح است یا خیر؟
باسمه تعالی؛ اگر شک دارند که ترشحات ذکر شده خون بوده حکم استحاضه ندارد و اعمالشان صحیح است.۵۷۸
——————————————————————————–
.۵۶۶ توضیح المسائل، م ۲۰۳۶.
.۵۶۷ استفتاآت، ج ۱، ص ۴۳۵، س ۴.
.۵۶۸ استفتاآت، ج ۱، ص ۴۳۵، س ۵.
.۵۶۹ استفتاآت، ج ۱، ص ۳۸۰، س ۱۰۹.
.۵۷۰ استفتاآت، ج ۱، ص ۳۸۰، س ۱۱۰.
.۵۷۱ استفتاآت، ج ۱، ص ۴۳۸، س ۱۴.
.۵۷۲ استفتاآت، ج ۱، ص ۴۳۶، س ۷.
.۵۷۳ استفتاآت، ج ۱، ص ۴۳۶، س ۸.
.۵۷۴ استفتاآت، ج ۱، ص ۴۳۸، س ۱۳.
.۵۷۵ دفتر امام خمینی: بخش استفتا.
.۵۷۶ استفتاآت، ج ۱، ص ۴۷۰، س ۱۱۱.
.۵۷۷ استفتاآت، ج ۱، ص ۷۱، س ۱۶۶.
.۵۷۸ استفتاآت، ج ۱، ص ۷۱، س ۱۶۷.