از نظر پنج تن از فقهای معظم (امام (ره) – بهجت – تبریزی – فاضل و مکارم) ۱-مسأله: زن و شوهر می‌توانند به تمام بدن یکدیگر نگاه کنند چه با قصد شهوت و چه‌بدون قصد آن.(۱) ۲- مسأله: بر زنان واجب نیست بدن و عورتین خود را از شوهر بپوشانند همانگونه‌که بر مردان واجب نیست خود را از همسرشان بپوشانند. (۱و۲و۳و۴و۵) ۳- مسأله: زن و شوهر می‌توانند هرگونه استمناعی را از یکدیگر داشته باشند.(۱و۲و۳و۴و۵) ۴- مسأله: اگر زن و شوهر با یکدیگر جماع کنند و به اندازه ختنه گاه یا بیشتر داخل‌شود، در قبل باشد یا در دبر، بالغ باشند یا نابالغ، اگر چه منی بیرون نیاید، هر دو جنب‌می‌شوند. (۱و۲و۳و۴و۵) ۵- مسأله: اگر شک کنند که به مقدار ختنه‌گاه داخل شد یا نه، غسل بر آنها واجب نیست.(۱و۲و۳و۴و۵) ۶- مسأله: اگر از زن یا شوهر چه با اختیار و چه بدون اختیار، منی خارج شود، اگر چه دخول صورت نگرفته باشد، جنب می‌شوند. (۱) ۷- مسأله: اگر منی از جای خود حرکت کند و بیرون نیاید، یا انسان شک کند که منی از او خارج شده یا نه، غسل بر او واجب نیست. (۱و۲و۳و۴و۵) ۸- مسأله: اگر منی مرد از زن خارج گردد، موجب جنابت زن نمی‌شود، مگر آن‌که زن‌بداند منی مرد با منی او آمیخته شده است. (۱) ۹- مسأله: کسی که نمی‌تواند غسل و تیمم کند، بعد از داخل شدن وقت نماز نباید با همسر خود نزدیکی کند، مگرآن‌که بترسد که به گناه بیفتد. (۱) ۱۰- مسأله: اگر کسی که نمی‌تواند غسل و تیمم کند بعد از داخل شدن وقت نماز با همسر خود آمیزش کند بعید نیست بگوییم باید از خروج منی خودداری کند، مگر آن‌که‌برایش ضرر داشته باشد. (۱) ۱۱- مسأله: اگر کسی نمی‌تواند غسل کند اما می‌تواند تیمم کند حتی بعد از داخل شدن‌وقت نماز نیز می‌تواند با همسر خود آمیزش کند. (۱و۲و۳و۴و۵)
مواردی که آمیزش زن و شوهر جایز نیست عبارتند از:
الف – در زمانی که زن در دوران قاعدگی است.
ب – در زمان استحاضه کثیره یا متوسطه، قبل از غسل.
ج – زمان نفاس.
د – در حال روزه واجب.
هـ – در حال بیماری‌ای که آمیزش برای آنها ضرر داشته باشد.
و – زمانی که نتوان غسل یا تیمم کرد. بعد از داخل شدن وقت نماز.
ز – در حال اعتکاف.
ح – در زمانی که زن کمتر از نه سال داشته باشد. (جهت اطلاعات بیشتر به رساله توضیح المسائل‌مراجعه کنید)
ط – در حال احرام (جهت اطلاعات بیشتر به رساله توضیح‌المسائل مراجعه کنید)
ی – در صورت عدم بجا آوردن طواف و نماز نساء در حج. (جهت اطلاعات بیشتر به رساله توضیح‌المسائل مراجعه کنید) الف – در زمانی که زن در دوران قاعدگی است:۱۲- مسأله: آمیزش در فرج در زمان حیض، هم برای مرد و هم برای زن حرام است. اگرچه مقدار ختنه گاه باشد و منی هم بیرون نیاید. بلکه احتیاط واجب آن است که به مقدارکمتر از ختنه گاه نیز آمیزش صورت نگیرد. (۱و۲و۳و۴و۵) ۱۳- مسأله: آمیزش در روزهایی که حیض زن قطعی نیست ولی شرعاً باید برای خودحیض قرار دهد، هم بر مرد و هم بر زن حرام است. (۱و۲و۳و۴و۵)
در نتیجه: به طور مثال زنی که بیشتر از ده روز خون می‌بیند و باید به دستوری که گفته‌شده است، روزهای عادت خویشان خود را حیض قرار دهد، شوهرش نمی‌تواند در آن‌روزها با او نزدیکی کند. ۱۴- مسأله: اگر همسر انسان بگوید حائض هستم یا از حیض پاک شده‌ام، باید سخن اورا قبول کرد مگر خلاف آن ثابت شود. (۱و۲و۳و۴و۵) ۱۵- مسأله: زن و شوهر می‌توانند در زمان حیض زن به استثناء دخول، سایراستمناعات را از یکدیگر داشته باشند اگر چه منجر به انزال منی گردد. (۱و۳و۵) ۱۶- مسأله: کامیابی و لذت بردن از ناف تا زانوی حائض، بر مرد مکروه است، مگر آن‌که‌از روی لباس باشد. (۱و۴و۵) ۱۷- مسأله: بنابر احتیاط واجب شوهر نمی‌تواند در مواقعی که زن باید یک روز را بعداز حیض استظهار کند، با او آمیزش نماید. (۱و۳) ب – در زمان استحاضه کثیره یا متوسطه، قبل از غسل:۱۸- مسأله: همبستری شوهر با زن مستحاضه در صورتی حلال است که زن غسل کند،اگر چه کارهای دیگری که برای نماز واجب است مانند وضوگرفتن و تعویض پنبه ودستمال، انجام نداده باشد. ولی احتیاط مستحب آن است که وضو بگیرد.(۱و۳و۴و۵)
۱۹- مسأله: در صورتی که مستحاضه بخواهد در وقت هر یک از نمازهایش با شوهرخود نزدیکی کند، چنانچه برای آن نماز غسل کرده باشد احتیاجی به غسل مجدد ندارد ومی‌تواند به همان غسل اکتفا کند. (۱و۳و۴و۵) ۲۰- مسأله: اگر مردی در زمان حیض با زن نزدیکی کند، علاوه بر اینکه معصیت کرده‌باید کفاره نیز بدهد، اما اگر فرزندی از آنها بوجود آید، حلال زاده است. (۱و۳و۴و۵) ۲۱- مسأله: اگر مرد و زن حائض چند مرتبه جماع کند، احتیاط واجب آن است که برای‌هر جماع یک کفاره بدهد. (۱و۳و۴و۵) ۲۲- مسأله: اگر کسی هم در قسمت اول و هم در قسمت دوم و هم در قسمت سوم حیض‌با زن خود جماع کند، باید هر سه کفاره را که روی هم سی و یک نخود و نیم می‌شود بدهد.(۱و۳و۴و۵) ۲۳- مسأله: اگر شوهر به گمان اینکه زن حائض نیست با او مجامعت کند و بعد بفهمدکه حائض بوده کما اینکه اگر گمان کند همسرش حائض است و با او مجامعت کند و بعدمعلوم شود که حائض نبوده، بر مرد کفاره واجب نیست. (۱و۴) ج – زمان نفاس:۲۴- مسأله: جایز نیست زن و شوهر در زمان نفاس با یکدیگر مجامعت کنند.(۱و۲و۳و۴و۵) ۲۵- مسأله: شوهر نمی‌تواند بنابر احتیاط واجب، در مواقعی که زن باید یک یا دو روز رابعد از نفاس استظهار کند، با او آمیزش نماید. (۱و۳و۴و۵)
در نتیجه: به طور مثال، اگر خانمی عددیه باشد، مثلاً شش روز مدت حیض اوست بایدهمین شش روز را برای خود نفاس قرار بدهد و اگر خونریزی بعد از آن ادامه پیدا کرد، بایدیک یا دو روز را به عنوان استظهار قرار دهد که دراین صورت، بنابر احتیاط واجب باید ازنزدیکی در این دو روز نیز خودداری نماید. ۲۶- مسأله: در زمان بعد از استظهار، اگر زن اطمینان داشته باشد خونریزی بیش از ده‌روز خواهد شد یا نه، نمی‌تواند در طول روزهای باقیمانده تا ده روز با شوهر خود آمیزش‌کند. (۱و۳و۴و۵)
در نتیجه: اگر همان خانمی که در مسأله پیش مثال زده شد، چنانچه بداند خونریزی اوبیش از ده روز نخواهد شد و یا اینکه شک داشته باشد آیا بیشتر از ده روز خواهد شد یانه، نمی‌تواند در شب و روز هشتم و نهم و دهم با همسر خود آمیزش کند. اما اگر بداند بیش از ده روز خونریزی نخواهد داشت از بعد از استظهار حکم مستحاضه را خواهد داشت و می‌تواند شرایطی که قبلاً ذکر شد با همسر خود آمیزش کند. د – در حال روزه واجب:۲۷- مسأله: نزدیکی در حالی که هر دو یا یکی از آنها روزه واجب گرفته‌اند، حرام است.اگرچه به مقدار ختنه‌گاه داخل شود و منی هم بیرون نیاید، ولی اگر بچه‌ای از آنها به دنیابیاید، حلال زاده است. (۱و۲و۳و۴و۵) ۲۸- مسأله: هر کاری، باعث جنب شدن مرد یا زن در حال روزه واجب بشود اگر عمداًصورت بگیرد حرام است. (موارد و چگونگی جنب شدن در مسأله ۱۴۵ ذکر شده است.مراجعه فرمایید). (۱) ۲۹- مسأله: اگر زن یا مرد نداند که دیگری روزه است و یا فراموش کرده است و دیگری‌چیزی نگوید، نزدیکی برای کسی که روزه نیست اشکال ندارد. اگر چه این کار برای کسی‌که روزه است عملاً جایز نیست. مگر آن‌که او نیز فراموش کرده باشد روزه است. ولی‌چنانچه در بین جماع یادش بیاید و یا بفهمد که روزه است، باید فوراً از حال جماع خارج‌شود. (۱و۲و۳و۴و۵) ۳۰- مسأله: ملامسه، بوسیدن و ملاعبه با همسر در حال روزه اگر به قصد انزال منی‌نباشد اشکال ندارد لکن اگر زن یا مرد به گونه‌ای باشند که عادتاً با اینگونه امور جنب‌می‌شوند، باید از اینگونه کارها نیز اجتناب کند. (۱و۲و۳و۴و۵) ۳۱- مسأله: اگر مردی زن خود را در ماه مبارک رمضان در حالی که روزه‌اند مجبور به‌آمیزش کند علاوه بر اینکه فعل حرامی انجام داده است باید دو کفاره بدهد یک کفاره برای‌شکستن روزه خودش و یک کفاره برای شکستن روزه همسرش. (۱) ۳۲- مسأله: اگر هر دو مایل به مجامعت بودند و در روز ماه مبارک رمضان در حال‌روزه با یکدیگر آمیزش کردند هرکدام باید یک کفاره بدهند. (۱)
هـ – در حال بیماری که دکترها آنها را از آمیزش منع کرده‌اند:۳۳- مسأله: اگر زن بیماری داشته باشد که دکترها او را از آمیزش منع کرده باشند، مجامعت با او برای شوهرش جایز نیست و همینطور است در عکس مسأله.(۱)
و – بعد از داخل شدن وقت نماز در حالی که نتوان غسل یا تیمم کرد:۳۴- مسأله: کسی که نمی‌تواند غسل یا تیمم کند، بعد از داخل شدن وقت نماز نباید با همسر خود نزدیکی کند، مگر آن‌که بترسد به گناه بیفتد. (۱و۳و۴) ۳۵- مسأله: اگر کسی که نمی‌تواند غسل و تیمم کند بعد از داخل شدن وقت نماز، باهمسر خود آمیزش کند، بعید نیست بگویم باید از خروج منی خودداری کند، مگر این‌که‌برایش ضرر داشته باشد. (۱) ز – در حال اعتکاف۳۶ـ مسأله: آمیزش در حال اعتکاف بر مرد و زن حرام است، بلکه هرگونه لمس وبوسیدن به شهوت نیز حرام است. (۱) ۳۷ـ مسأله: اگر کسی در حال اعتکاف آمیزش کرد باید کفاره بدهد. (۱)
جلوگیری از بارداری
۳۸- مسأله: جلوگیری از بچه‌دار شدن با شرایط ذیل اشکال ندارد.
۱ـ موجب عقیم شدن دائمی نشود
۲ـ این کار مستلزم فعل حرامی نشود
۳ـ شوهر رضایت داشته باشد
در نتیجه: به طور مثال از آنجا که نگاه و لمس عورتین برای غیر شوهر حرام است‌بنابرانی هر روشی که مستلزم نگاه و لمس حرام باشد، جایز نیست حتی اگر بیننده، دکترزن باشد. ۳۹- مسأله: حرام است زن بدون رضایت شوهر از انزال مرد در رحم خود ممانعت به‌عمل آورد بلکه بعید نیست بگویم زن باید در صورت انجام این فعل حرام، دیه نطفه را نیز بپردازد. (۱) ۴۰- مسأله: جلوگیری از بچه‌دار شدن به روشهایی که مستلزم انجام فعل حرامی باشد،جایز نیست. مگر در مقام اضطرار. اگرچه اصل جلوگیری حرام نیست. (۱و۲و۳و۴و۵)
در نتیجه: به طور مثال اگر خانمی برای گذاشتن دستگاههای درون رحمی نزد دکتر برود اگر چه دکتر زن باشد، چون اینکار مستلزم لمس و نگاه غیر از شوهر به عورت میباشد، جایز نیست. و یا این که مرد یا زن برای بستن لوله‌های انتقال اسپرم یا تخمک نزد دکتر بروند و روشهایی از این قبیل که همراه فعل حرامی صورت می‌گیرد، جایز نیست.
البته اگر زن و شوهر بدون مراجعه به شخص دیگری بتوانند با این روشها از بچه‌دارشدن جلوگیری کنند اشکالی ندارد مشروط به اینکه به طور دائمی عقیم نشوند. سقط جنین۴۱- مسأله: سقط جنین توسط هر کسی و با هر وسیله‌ای جایز نیست مگر مقام اضطرار. (۱و۲و۳و۴و۵) ۴۲- مسأله: اگر مادر در غیر ضرورت کاری کند که فرزندش سقط شود علاوه بر این‌که‌فعل حرامی را مرتکب شده، باید دیه آن را بپردازد و از آن دیه چیزی به خود مادر به عنوان‌ارث نمی‌رسد. (۱) ۴۳- مسأله: از آنجا که سقط جنین حرام است، اقدام به سقط جنین در بعضی موارد تنهاموجب پرداخت دیه شده و در موارد دیگر علاوه بر دیه، کفاره نیز واجب می‌گردد.
الف – اگر سقط جنین از روی عمد یا شبه عمد باشد و قبل از دمیده شدن روح باشد وهمچنین اگر سقط از روی خطا باشد چه قبل از دمیدن روح چه بعد از آن، فقط دیه واجب‌می‌شود.
ب – اگر سقط عمداً بعد از ولوج روح در جنین مباشرتاً صورت بگیرد، علاوه بر دیه کفاره نیز واجب می‌شود. (۱) تلقیح مصنوعی ۴۴- مسأله: وارد نمودن منی مرد، در رحم زوجه او با آلاتی مانند سرنگ و یا امثال آن اشکال ندارد. لکن باید از مقدمات حرام احتراز نمود. پس اگر مرد با رضایت زن، این عمل راخودش انجام دهد، و منی خود را به وجه حلالی به دست بیاورد مانع ندارد. (۱و۳و۵) ۴۵- مسأله: داخل نمودن منی اجنبی در رحم زن اجنبیه، خواه با اجازه زن باشد یانباشد، و یا شوهر داشته باشد یا نه، و همچنین خواه اجازه شوهر باشد یانه و یا اجنبیه ازخویشان زن باشد یا نه، جایز نیست. (۱و۳و۵) ۴۶- مسأله: اگر تلقیح مرد به زوجه‌اش به صورت حرام واقع شود مانند اینکه بیگانه‌منی مرد را به رحم زوجه انتقال دهد، و یا منی را به طرز حرام به دست آورد (مثلاً از راه‌استمناء) و از آن فرزندی پیدا شود، فرزند آنها میباشد به همان شکلی که اگر تلقیح‌بصورت طبیعی صورت می‌گرفت. اگر چه به جهت ارتکاب حرام گنهکار می‌باشند. (۱و۵) ۴۷- مسأله: اگر اسپرم و تخمک زن و شوهری را در خارج رحم زن تلقیح نمایند و سپس‌نطفه حاصله را در رحم زن وارد کنند اشکالی ندارد. مشروط بر آن‌که از ارتکاب مقدمات‌حرام احتراز نمایند. (۱و۵)
مستحبات آمیزش ۴۸- مسأله: مستحبات آمیزش عبارتند از:
– بسم الله الرحمن الرحیم گفتن هنگام آمیزش، زیرا باعث پرهیز ماندن از شیطان می‌شود.
– از خداوند فرزندی پاک و مبارک و سالم طلب کند و این دعا را بخوانند:
«بسم الله الرحمن الرحیم الذی لا اله الا هو بدیع السموات و الارض اللهم ان قضیت منی فی هذه اللیله خلیفه فلا تجعل للشیطان فیه شرکاء و لا نصیباً و لا حظاً و اجعله مؤمنا ًمخلصاً مصفّی من الشیطان و رجزه جل‌ّ ثناؤک».
– با وضو باشند، خصوصاً اگر زن حامله باشد.
– قبل از آمیزش ملاعبه کردن.
– در شبهای دوشنبه، سه شنبه، پنجشنبه و جمعه باشد.
– در روز پنجشنبه به هنگام ظهر.
– بعد از ظهر و عصر جمعه.
– درمکان مستور باشند.
– در زمانی که زن میل به آمیزش داشته باشد.
– در شب اول ماه مبارک رمضان.
– در هفته بعد از عروسی مستحب است زن از خوردن شیر، سرکه، خربزه و انار ترش‌پرهیز کند. (۱و۴و۵) مکروهات آمیزش ۴۹- مسأله: مکروهات آمیزش عبارتند از:
– در شبی که ماه گرفته باشد.
– در روزی که خورشید گرفته باشد.
– در هنگام غروب آفتاب تا قرمزی هوا برود.
– در شب عید فطر و قربان.
– در سفر اگر آب برای غسل نباشد.
– آمیزش در حالیکه هر دو کاملاً عریان باشند.
– در حال احتلام قبل از غسل، بلکه در صورتی که بدون فاصله چند بار آمیزش صورت‌گیرد، اشکالی ندارد و مکروه نیست.
– آمیزش در حالی که بچه‌ای ناظر آنها باشد.
– آمیزش مقابل قبله.
– آمیزش پشت به قبله.
– در کشتی.
– در زیر آسمان.
– بعد از غذا و با شکم پر.
– در حال ایستاده.
– در زیر درختی که میوه می‌دهد.
– دستمال نظافت مرد و زن یکی باشد.
– روی پشت بام.
– به همراه داشتن یا در دست داشتن انگشتری که ذکر خداوند در آن نوشته باشند و یاچیزی از آیات قرآن بر آن نوشته باشند. (۱و۴و۵)
سوال و جواب
۵۰- سئوال: آیا زن می‌تواند از نگاه کردن شوهر به بدن او ممانعت به عمل آورد؟
جواب: زن باید برای کلیه استمناعات‌ِ شوهر مطیع او باشد مگر عذر شرعی داشته باشد. ۵۱- سئوال: آیا شوهر می‌تواند به زن امر کند فلان کند فلان لباس را در منزل بپوشد؟
جواب: اگر این درخواست در راستای استمناعات باشد و یا ترک آن موجب نفرت شوهر شود، می‌تواند امر کند و بر زن نیز واجب است اطاعت کند. ۵۲- سئوال: دفق و فتور بدن را در جنابت زن شرط نمی‌دانید فقط شهوت را در خروج‌رطوبت منی شرط جنابت فرموده‌اید، پس با رطوبتی که به نام مذی آن هم در موقع شهوت‌از مرد یا زن خارج می‌شود، چه تفاوتی دارد؟
جواب: میزان شهوتی است که مقارن با آن، منی خارج می‌شود و با سایر حالات فرق دارد. ۵۳- سئوال: اگر انسان در شب بداند که صبح برای غسل کردن آب پیدا نمی‌کند، آیا با این‌حال می‌تواند با همسر خود نزدیکی کند؟
جواب: مانعی ندارد. ۵۴- سئوال: آیا انسان می‌تواند در یک شب چند بار با همسر خود مجامعت کند یا خیر؟
جواب: مانعی ندارد. ۵۵- سئوال: آیا در دوران آبستنی و بارداری، مقاربت و نزدیکی جایز است یا خیر؟
جواب: مقاربت در حال حمل مانع ندارد.
توضیح: البته در صورتی مقاربت اشکال ندارد که این کار برای زن و فرزند خطرنداشته باشد و پزشکان زن را از آن منع نکرده باشند، و الا مقاربت جایز نیست. ۵۶- سئوال: آیا مرد می‌تواند با زن خود طوری ملاعبه کند که تمام مقدمات نزدیکی‌حاصل شود و منی هم از مرد خارج شود. ولی به حد دخول نرسد؟
جواب: مانعی ندارد. ۵۷- سئوال: اگر مرد با زن قسم بخورند که با همسرش نزدیکی نکند، این قسم صحیح‌است؟
جواب:
– نمی‌تواند قسم بخورد مادامی که مرجّحی بر ترک نباشد.
توضیح: یعنی در صورتی که با حق هیچکدام از زن و شوهر منافات نداشته باشد ودارای مرجّحی عقلانی باشد می‌توانند قسم بخورند و الاّ نمی‌توانند.
– صحیح نیست. ۵۸- سئوال: اگر خانمی از خون حیض پاک شده است لکن هنوز غسل بجا نیاورده، آیامی‌تواند با شوهرش نزدیکی کند؟
جواب: پیش از غسل همبستر شدن با زن جایز است اگر چه کراهت دارد. ۵۹- سئوال: من نمی‌دانستم آمیزش با همسر در زمان حیض حرام است. آیا باید برای‌آنچه که گذشته کفاره بدهم؟
جواب: اگر حرمت آن را نمی‌دانستید، کفاره بر شما واجب نیست. ۶۰- سئوال: اگر شوهری زنش را در مدت حیض مجبور به تمکین کرد، حکمش چیست؟
جواب: – اگر اجبار به حدی برسد که از زوجه سلب اختیار شود، تکلیفی متوجه زن‌نیست. (۴) ۶۱- سئوال: اگر زنی در زمان حیض شوهر خود را مجبور به انجام روابط زناشویی‌کند، حکمش چیست؟
جواب: – البته مجبور کردن شوهر به طوری که از او سلب اختیار شود، عادتاً بعیداست. ولی بر فرض تحقق چنین امری، مرد گناهی ندارد ولی کفاره آن را بنابر احتیاط‌واجب طبق مسأله ۴۵۳ توضیح المسائل بپردازد. (۴) ۶۲ـ سئوال: با سلام، حضرتعالی در پاسخ به جواز استفاده از آی ـ یو ـ دی ذکر کرده‌ایدکه: اگر استفاده از آی ـ یو ـ دی مستلزم لمس یا نظر حرام باشد، جایز نیست. لطفاً بفرمائیدکه آیا کار گذاشتن آی ـ یو ـ دی در رحم زن جزء موارد پزشکی محسوب شده و پزشک یامامای زن و یا عندالاضطرار پزشک مرد، می‌تواند این عمل را انجام دهد همانطور که درسایر امراض متداول است و یا اینکه این مسئله مورد غیرپزشکی بوده و تنها از طریق‌محرم (شوهر) می‌توان دستگاه را کار گذاشت؟
جواب: خود این عمل اگر موجب سقط یا عقیم شدن نباشد، اشکال ندارد و حرمت لمس‌و نظر، به قوت خود باقی است و اضطراری در بین نیست چون می‌توان از راههای دیگرجلوگیری نمود. (۱و۲و۳و۴و۵)
توجه: از آنجا که «آی – یو – دی» و دستگاههای نظیر آن از انعقاد نطفه در رحم‌جلوگیری نمی‌کند بلکه بعد از انعقاد نطفه و تشکیل جنین، از جایگزین شدن آن در رحم‌جلوگیری می‌کند، در واقع جنین سقط می‌شود، بنابراین استفاده کردن از اینگونه‌دستگاهها به طور کلی جایز نیست زیرا این وسایل موجب سقط جنین می‌شوند نه این‌که‌از انعقاد آن جلوگیری می‌کند و اسقاط جنین علاوه بر حرام بودن، دیه نیز دارد. ۶۳ـ سئوال: اگر در رحم زن تلقیح صورت بگیرد، لکن به واسطه دستگاه و یا هر چیزدیگر از جایگزین شدن نطفه در رحم جلوگیری شود و در نتیجه نطفه سقط گردد، آیا این‌عمل حکم سقط محرّم را دارد یا نه؟ آیا دیه بر آن مترتب است یا نه؟
جواب: – عمل مذکور حکم سقط محرّم را دارد و دیه آن دیه سقط نطفه است بنابراحتیاط واجب.(۳) ۶۴- سئوال: اگر شوهر دارای بیماری است که اگر زن از او بچه‌دار شود آن بیماری به‌بچه سرایت می‌کند، آیا زن می‌تواند بدون اذن شوهر از بچه‌دار شدنش جلوگیری نماید؟(البته با استمتاعات شوهر منافات نداشته باشد. مثلاً قرص بخورد).
جواب:
– در صورتی که علم به سرایت داشته باشد و بیماری غیر قابل تحمل باشدمانعی ندارد. (۴)
– زن می‌تواند جلوگیری کند. (۳) ۶۵- سئوال: آیا برای جلوگیری از بچه‌دار شدن، رضایت طرفین لازم است یا فقط‌رضایت شوهر واجب است؟
جواب:
– در این کار فقط رضایت شوهر لازم است اگر چه مکروه است مرد نیز بدون‌رضایت زن از حامله شدن همسرش جلوگیری کند. (۱و۴و۵)
– رضایت یکی به دیگری ارتباط ندارد. (۳) ۶۶- سئوال: آیا زن می‌تواند لوله‌های رحم خود را جهت جلوگیری از حاملگی به طورکلی ببندد (یعنی عقیم دائم بشود)؟
جواب: جایز نیست مگر در مقام اضطرار (۱و۲و۳و۴و۵) ۶۷- سئوال: اگر دکترها به خانمی بگویند در صورتی که حامله شوی برایت خطر جانی‌دارد، آیا زن می‌تواند لوله‌های رحم خود را ببندد، اگر چه مستلزم عقیم شدن دائمی و یامستلزم نگاه غیر به عورتین باشد؟
جواب: اگر پزشک متخصص بگوید و از گفته او اطمینان حاصل شود، مانعی ندارد ولمس و نگاه در حد اضطرار و ناچاری جایز است. (۱و۲و۳و۴و۵) ۶۸- سئوال: خانمی نمی‌دانسته گذاشتن دستگاه درون رحمی اگر مستلزم نظر و لمس‌غیر به عورتین باشد جایز نیست و این کار را انجام داده، لکن حالا که فهمیده، آیا باید آن رابیرون بیاورد یا نه؟ با توجه به اینکه اگر آن را خارج نکند، مجبور است هر چند وقت یکباربرای معاینه نزد دکتر برود و این مستلزم نگاه حرام خواهد بود.
جواب:
– خارج کردن آن بالفعل لازم نیست ولی در زمانی که بیرون نیاوردن آن ملازم‌با نگاه غیر به عورتین او باشد، لازم است آن را خارج نماید. (۴)
– مادامی که بیرون آوردن آن لازم نباشد، می‌تواند آن را به حال خود باقی بگذارد و بعدبه عنوان ضرورت آن را خارج نماید. (۵) ۶۹- سئوال: آیا بعد از انعقاد نطفه از بین بردن آن جایز است؟
جواب: بعد از انعقاد نطفه جایز نیست. (۱و۲و۳و۴و۵) ۷۰- سئوال: یک ماه و نیم از حاملگی خانمی می‌گذرد، دکترها می‌گویند حاملگی برای‌مادر خطر جانی دارد و موجب فلج شدن وی خواهد شد، آیا سقط جنین برای اینگونه‌مادری جایز است؟
جواب:
– اگر ضرر و خطر جانی برای مادر دارد، قبل از دمیدن روح در جنین، اسقاط‌جایز است. (۱و۲)
– در فرض مذکور حتی بعد از دمیدن روح نیز اسقاط اشکالی ندارد. (۳) ۷۱- سئوال: اگر دکترها بگویند در صورتی که زن کورتاژ نکند در هنگام تولد یا زن‌می‌میرد یا بچه، آیا می‌توان جنین را قبل از تولد سقط کرد؟
جواب: اگر برای مادر خطر جانی دارد، قبل از دمیدن روح در جنین اسقاط جایز است.(۱و۴و۵) ۷۲- سئوال: از چه زمانی روح به جنین دمیده می‌شود؟
جواب:
– از چهار ماهگی روح به جنین دمیده می‌شود. (۴)
– معروف است که در حدود چهارماهگی روح به جنین دمیده می‌شود و حرکت پیدامی‌کند. (۵)
– دمیدن روح بعد از تمام شدن چهارماه میباشد. (۳) ۷۳- سئوال: آیا حفاظت از بچه در رحم واجب است؟ یعنی مادر باید تمام شرایط لازم‌جهت حفظ و سلامتی بچه را فراهم کند؟
جواب:
– لازم است شرایط متعارف و معمول را فراهم و رعایت کند. (۴)
– تا آنجا که مایه عسر و حرج نشود، لازم است. (۵) ۷۴- سئوال: اگر دکترها به خانمی بگویند بچه‌ای که در رحم دارد از لحاظ ذهنی عقب‌مانده است و یا از لحاظ بدنی نقص عضو دارد، آیا زن می‌تواند کورتاژ کند یا کاری کندبچه بیفتد؟
جواب: جایز نیست. (۴و۵) ۷۵- سئوال: اگر دکترها به مادری دارویی را داده‌اند که بخورد تا بچه‌اش سالم بماند وسقط نشود آیا زن می‌تواند به منظور سقط جنین دارو را استفاده نکند؟ (که در این صورت‌به‌طور طبیعی سقط می‌شود)
جواب:
– اگر سقط جنین مستند به او شود، استفاده نکردن جایز نیست. (۴)
– جایز نیست. (۵) ۷۶- سئوال: مادری فرزندی در رحم دارد، دکترها می‌گویند یا باید بچه را سقط کرد تامادر زنده بماند و یا اگر بچه سقط نشود، مادر در هنگام تولد بچه خواهد مرد، آیا سقط این‌جنین جایز است؟
جواب: جایز است مادر فرزند را سقط کند و لو با خوردن دارویی خاص. سپس اطباءجنین ساقط شده را از رحم خارج کنند. در این صورت اگر اسقاط بعد از دمیدن روح باشد،بر مادر دیه نیست. ولی اگر قبل از دمیدن روح باشد، دیه بر مادر و یا هرکسی که اسقاط‌کند واجب می‌شود. (۳)
۷۷- سئوال: در مواردی که اسقاط جنین جایز است آیا باید مادر بچه را سقط کند یا این که شخص دیگری نیز می‌تواند این کار را انجام بدهد؟
جواب: بنابر احتیاط واجب دیگری نمی‌تواند اسقاط کند. (۳) ۷۸- سئوال: اگر مردی زنی گرفته و تا چند سال آن زن بچه‌دار نمی‌شود و زن را پیش‌دکتر برده و ممکن است دکتر نطفه مرد دیگری را با سوزن به آن تزریق کند و بچه از مرددیگری واهد شد. بفرمائید این کار درست است یا نه؟
جواب: جایز نیست. (۱و۳) ۷۹- سئوال: بعضی از اطباء برای بچه دار کردن خانمی چنین عمل می‌کنند، ابتدا منی‌مرد را گرفته با تخمک زن در لوله‌های آزمایش در خارج رحم تلقیح می‌کنند و سپس‌نطفه‌ها را در درون رحم زن قرار می‌دهند در این زمان تعداد زیادی نطفه از بین می‌رود.
الف – آیا این عمل جایز است؟
ب – آیا باید برای از بین رفتن نطفه‌ها دیه پرداخت؟ با توجه به اینکه تعداد آنها بسیارزیاد است.
ج – آیا جایز است همین نطفه‌ها را منجمد و نگهداری نمایند تا از آنها برای حامله کردن‌زن دیگر استفاده نمایند؟
جواب:
الف – اگر این عمل با ارتکاب حرامی همراه نباشد اشکال ندارد.
ب – دیه ندارد.
ج – جایز نیست. (۳) ۸۰- سئوال: اخیراً نطفه زن و مرد را گرفته در بیرون رحم با هم لقاح می‌دهند و سپس‌در رحم زن قرار می‌دهند، آیا
الف – این عمل جایز است یا نه؟
ب – اگر این کار مستلزم نگاه ولمس غیر به عورت مرد یا زن گردد جایز است؟
ج – در صورتی که به غیر از این راه بچه‌دار نشوند حکم چگونه است؟
جواب:
الف- مانعی ندارد.
ب – نگاه و لمس جایز نیست.
ج :
– در صورتی که بچه‌دار نشدن موجب خلل و تزلزل در زوجیت شود مانعی ندارد.
– فی نفسه جایز است و اگر بر عمل حرامی مشتمل بوده و یا با عمل حرامی همراه باشدمثل نگاه اجنبی یا لمس مواضعی که جایز نیست. آن عمل حرام است و بچه‌دار نشدن مجوزنیست.
چند استفتاء از محضر حضرت آیت‌ا… خامنه‌ای ۸۱ـ س: اگر مرد بعد از عقد بفهمد که زن صرع دارد آیا می‌تواند عقد را بهم بزند؟
ج: صرع از عیوب مجوّزه فسخ نیست. ۸۲ـ س: پزشکی که جهت کنترل جمعیت و پیشگیری از حاملگی اقدام به وازکتومی یابستن لوله‌ها می‌کند او را عقیم می‌کند و امکان بازگشت نیز غالباً وجود ندارد، آیا دیه تعلق‌می‌گیرد؟
ج: اگر به اذن طرف انجام می‌دهد دیه ندارد. ۸۳ـ س: خوردن قرص برای جلوگیری از عادت ماهیانه در ایام حج و ماه رمضان اشکال‌دارد یا نه؟
ج: مانع ندارد به شرط آن‌که ضرر لازم المراعات نداشته باشد. ۸۴ـ س: آیا قطع دائم حاملگی در بانوان که زمینه مساعد برای به دنیا آوردن فرزندان‌ناقص الخلقه دارند به ویژه در مواردی که زایمانهای پیشین نیز این موضوع را ثابت کندجایز است؟
ج: این عمل فی نفسه با رضایت شوهر مانع ندارد و باید از حرامهای جنبی‌آن اجتناب شود. ۸۵ـ س: آیا زن می‌تواند بدون رضایت شوهر از قرصهای ضدبارداری استفاده کند؟یامثلاً برای گذاشتن آی – یو – دی اقدام نماید؟
ج: بدون رضایت شوهر اقدام نکند. ۸۶ـ س: بستن لوله‌های رحمی منجر به قطع دائم حاملگی می‌شود و امکان آبستنی مجدد مستلزم عمل جراحی و شانس آن نیز در بهترین شرایط حدود ۵۰% است، آیا اقدام به این‌عمل جهت کنترل جمعیت بلامانع است؟
ج: این عمل فی نفسه اشکال ندارد و از لمس و نظر حرام باید اجتناب شودو در زن باید با اجازه شوهر باشد. ۸۷ـ س: حکم عزل (هنگام آمیزش، مرد منی خود را در خارج بریزد) چیست؟ آیا اینکار به‌رضایت همسر نیاز دارد؟
ج: مانع ندارد و رضایت زن معتبر نیست. ۸۸ـ س: گذاشتن آی – یو – دی برای جلوگیری از حاملگی در زنان بدون لمس و نظرامکان‌پذیر نیست در این صورت آیا انجام عمل توسط پزشک زن یا مرد جایز است؟
ج: لمس و نظر جایز نیست هر چند اصل عمل جایز است در صورت اجازه‌شوهر ۸۹- س: پیشگیری از حاملگی و کنترل جمعیت راههای مختلف دارد، آیا افراد با اطلاع ازروشها و عوارض هر یک از آنها می‌توانند داوطلبانه انتخاب نمایند؟
ج: با مراعات جهات شرعی دیگر مانع ندارد. ۹۰ـ س: زنی می‌خواهد وضع حمل کند پزشک متخصص تشخیص داده که باید یا مادرو یا بچه به وسیله عمل جراحی یا طریقه دیگر کشته شود تا یکی از آنها سالم بماند ولی‌بدون عمل جراحی هر دو می‌میرند و با عمل، احتمال زیاد یکی از آنها زنده می‌ماند در این‌صورت عمل جراحی جایز است یا خیر؟ بر فرض جواز زنده ماندن دام اولی’ است؟
ج: در فرض سئوال عمل جراحی جایز است و هر کدام احتمال ماندنش‌بیشتر است او را زنده نگهدارند. ۹۱- س: زنی که عمداً جنین ۵ ماهه خود را سقط می‌کند آیا موجب قصاص است یا نه؟
ج: قصاص ندارد و مورد دیه است. ۹۲ـ س: پزشکان برای درمان بیماری زن حامله‌ای اینطور تشخیص داده‌اند که بیمارباید به چهارماهه خود را سقط کند، آیا سقط کردن جایز است یا نه؟ و بر فرض جواز آیادیه تعلق می‌گیرد یا نه؟ و بر فرض تعلق دکتر معالج باید دیه را بدهد یا مادر؟
ج: اگر حمل خطر جانی برای مادر ندارد سقط جایز نیست و در هر صورت‌دیده دارد و دیه بر مباشر سقط است. ۹۳ـ س: سقط جنین در مورد حاملگی در اثر تجاوز جنسی که فشار روحی سختی را بر مادر تحمیل می‌کند چه حکمی دارد؟
ج: سقط جایز نیست. ۹۴ـ س: آیا مس بچه مرده یا سقط شده (چهار ماه تمام) نیاز به غسل مس میّت دارد؟ آیاعلاوه بر مس کننده این غسل بر مادر نیز واجب است؟
ج: بلی مس آن غسل دارد و اگر با بدن مادر هم مس کرده در حال سقط برمادر هم غسل میّت واجب است. ۹۵ـ س: در صورتی که جنین سقط شده دوقلو یا بیشتر باشد دیه چگونه پرداخت شود؟به اندازه یک جنین یا هر تعداد که باشد؟
ج: با تعدد، دیه متعدد می‌شود. ۹۶ـ س: زن حامله‌ای در اثر تصادف غیر عمد کشته می‌شود و جنین هم در شکم اومی‌میرد، آیا قاتل باید دیه هر دو را پرداخت نماید؟
ج: بلی هر دو دیه را باید بدهد. ۹۷ـ س: دیه سقط جنین در هر یک از موارد ذیل را مشخص نمایید؟
الف) جنین به صورت نطفه باشد.
ب) جنین علقه باشد.
ج) جنین مضغه باشد.
د) جنین اسکلت‌بندی پیدا کرده باشد.
هـ) جنین روح پیدا کرده باشد.
ج:
الف) ۲۰ دینار یعنی ۲۰ مثقال طلای مسکوک.
ب) ۴۰ دینار.
ج) ۶۰ دینار.
د) در صورتی که گوشت برآن پوشیده نشده ۸۰ دینار و اگر گوشت بر آن‌پوشیده شده ۱۰۰ دینار
هـ) دیه کامل. ۹۸ـ س: با توجه به درمانهای نازایی که صورت می‌گیرد گاهی پیش می‌آید که‌حاملگی‌های چندقلو (چهارقلو) رخ می‌دهد که اکثراً با زایمان زودرس در ماههای ۵ و ۶حاملگی همراه میباشد و جنین‌ها به ثمر نرسیده و از بین می‌روند. یکی از روشهایی که‌امروزه در دنیا انجام می‌شود کاهش تعداد این جنین‌ها در ماههای اول حاملگی (۶۰-۵۰روزه) میباشد تا بقیّه جنین‌ها بتوانند رشد نمایند و حاملگی به ثمر برسد، آیا این روش‌درمانی از نظر شرع مقدس جایز است یا خیر؟
ج: اگر امر دایر است به از بین رفتن تمام جنین‌ها یا بعضی آنها، حفظ‌مقدار ممکن، واجب است ولی کاهش تعداد اگر به معنای نابود کردن بعضی ازجنین‌های جان‌دار باشد علی‌العجاله بی‌اشکال به نظر نمی‌رسد. ۹۹ـ س: بر فرض جواز باروری مصنوعی زن با اسپرم غیر شوهر، پدر بچه کیست؟شوهر یا فرد صاحب اسپرم؟ و بر فرض اگر صاحب اسپرم پدر تلقی شود و فرزند نیزدختر باشد آیا شوهر زن به این دختر محرم است؟ در صورتی که پسر باشد آیا زن به این‌پسر محرم است؟
ج: بچه ملحق به زن صاحب رحم است و در التحاق آن به شوهر صاحب‌فراش اشکال است و التحاِ آن به مرد صاحب اسپرم بعید است. در این باره‌احتیاط را مراعات نمایند. ۱۰۰ـ س: در صورتی که بعد از دمیده شدن روح، جنین به رحم زن دیگری منتقل شودفرزند تعلق به زن اولی دارد یا دومی؟ و بر فرض اولی، زن دوم در موارد غیر همجنس‌محرم است یا نه؟
ج: فرزند در فرض مذکور به زن اول است و بر زن دوم محرم نیست. ۱۰۱ـ س: بعضی از بیماران زن به علت اشکال در شکل و ساختمان رحم قادر به نگهداری‌جنین در رحم خود نمی‌باشند آیا این امکان هست که جنین را به رحم زن دیگری وارد نمودکه در آنجا پرورش یابد تا پس از به دنیا آمدن به والدین اصلی خود بازگردانده شود. درواقع در این مدت جنین در یک رحم اجاره‌ای بسر می‌برد. علی‌الظاهر حضرت امام در این‌مورد نظر موافق داشته و اینکار را بلااشکال می‌دانسته‌اند.
ج: حکم تکلیفی مسئله بیان شد و در مورد الحاق فرزند اگر نطفه زوجین‌منشأ طفل باشد ولد ملحق به زوجین است. ۱۰۲ـ س: به فرض تحقق آبستنی مصنوعی در آینده اگر از نطفه مصنوعی که در رحم زن‌کشت داده شود دو نوزاد دختر و پسر به عمل آیند آیا این دو می‌توانند ازدواج کنند؟ بامحارم مادری چطور؟
ج: برادر و خواهرند و با محارم زن صاحب رحم محرم هستند. ۱۰۳ـ س: به فرض تحقق آبستنی مصنوعی در آینده اگر از نطفه مصنوعی در رحم‌مصنوعی، دختر و پسری به عمل آیند آیا آن‌دو نسبت برادر و خواهری دارند و نمی‌توانندبا یکدیگر ازدواج کنند؟
ج: در فرض مرقوم نسبت برادر و خواهری متحقق نمی‌شود و ازدواج‌شان‌مانع ندارد. ۱۰۴ـ س: تلقیح نطفه اجنبی به اجنبیه در صورتی که مرد عقیم باشد چه حکمی دارد؟
ج: این عمل فی‌نفسه اشکال ندارد و باید از لمس و نظر حرام اجتناب شود. ۱۰۵ـ س: چنانچه جنینی در حالت علقه یا مضغه به رحم زن دیگری منتقل شود فرزندمتعلق به زن اولی یا دومی؟ و بر فرض اولی، زن دوم در موارد غیر هم جنس محرم است یانه؟
ج: اگر از رحمی به رحم دیگر انتقال یافته ملحق به صاحب رحم اولی وگرنه‌ملحق به صاحب رحم دومی است. ۱۰۶ـ س: از آنجایی که فرزند متولد شده از زوجی دیگر را می‌توان به فرزندی قبول نمودو فرزند خواندگی توسط شرع مقدس صحه گذاشته شده است و سن مولود اهمیتی درفرزند خواندگی ندارد مولود می‌تواند یک روزه باشد یا چند ساله، می‌تواند نه ماهه به دنیاآمده باشد یا هفت ماهه و یا حتی زودتر لذا این سئوال مطرح می‌شود که آیا می‌توان فرزندخواندگی رااز دوران جنینی آغاز نمود؟ به عبارت دیگر آیا می‌توان جنین حاصل از نطفه‌شوهر (اسپرم شوهر) و تخمک همسرش را پس از انعقاد نطفه و تشکیل شدن جنین درهمان یکی دو روز اول به فرزند خواندگی داد و زوج دیگری او را به فرزندی قبول نماید. اگراین مسئله جایز باشد آیا می‌توان جنین تشکیل شده را در رحم مادر خوانده‌اش قرار داد که‌پس از تولد او را بزرگ نماید؟
ج: فرزند خوانده حکم فرزند ندارد و نقل جنین اگر مستلزم لمس و نظرنامحرم نشود فی نفسه اشکال ندارد. ۱۰۷ـ س: اگر زن و شوهر باهم در یک زمان تغییر جنسیت دهند، حکم ازدواج قبلی آنهاچگونه است؟
ج: بعید نیست. بقاء زوجیت بین آنان و احوط تجدید عقد است و ترک‌نشود. ۱۰۸ـ س: تغییر جنسیت مرد به زن و زن به مرد با عمل جراحی چه حکمی دارد؟
ج: عمل مزبور فی نفسه مانع ندارد ولی از حرامهای جانبی آن باید احترازشود. ۱۰۹ـ س: بسیاری از اساتید ذکر می‌کنند که بهترین معاینه کاملترین آن است و عدم توجه‌به این موضوع در مواردی موجب اعتراض استاد به دانجشو می‌شود، در حالی که با تأمل‌در شرایط بیمار و لزوم عمل، دانشجو تشخیص می‌دهد که بسیاری از معاینات ضرورتی‌ندارد، تکلیف او در این صورت چیست؟
ج: دانشجو باید طبق وظیفه شرعی خود عمل کند. ۱۱۰ـ س: در کارهای مربوط به زایمان، دانشجویان زن (اعم از پزشکی و مامایی) به حدکفایت تربیت شده‌اند آیا لزومی برای حضور مردان در بلوکهای زایمان که موجب نظر یاتماس با بدن زن می‌شود وجود دارد؟
ج: در فرض مرقوم جایز نیست. ۱۱۱ـ س: در بخشهای بیمارستانی معمولاً هر دانشجوی پزشکی مسئولیت چند بیمار راعهده‌دار است، آیا دانشجویان می‌توانند نسبت به معاینه بالینی سایر بیماران غیر همجنس‌که حکم آموزش دارد و نه تشخیص مبادرت نمایند؟
ج: اگر رفع نیاز پزشکی کشور متوقف بر آن باشد یا ضرورت دیگر لازم‌المراعاتی اقتضا کند مانع ندارد و گرنه نظر به نامحرم جایز نیست. ۱۱۲ـ س: آیا برای کارهایی که طبیب همجنس هم می‌تواند انجام دهد می‌توان به پزشک‌غیرهمجنس مراجعه نمود؟
ج: با فرض رفع ضرورت علاج به مراجعه به همجنس، تصدی غیر همجنس جایز نیست. ۱۱۳ـ س: در برخی از بخشهای مراقبت ویژه که بیماران کمایی بستری هستند به‌جداسازی مریضهای مرد و زن مبادرت نمی‌شود. و حتی در پوشاندن این بیماران نیزتوجه معمول نظیر سایر بیماران عنایت نمی‌شود نظر حضرتعالی در این زمینه‌ها چیست؟
ج: در صورت امکان باید طوری عمل کنند که خلاف شرع نشود. ۱۱۴ـ س: در اجرای آیه ۲۳۳ سوره بقره مادران توصیه شده‌اند که دو سال تمام فرزندان‌خود را شیر دهند. در صورتی که مادر بدون هیچ عذری کودک شیرخوار را از این حق‌محروم کند، آیا مسئول است؟
ج: از آیه شریفه وجوب استفاده نمی‌شود. ۱۱۵ـ س: برخی از خانمهای حامله که می‌توانند به وضع طبیعی زایمان کنند اصرار دارندکه سزارین شوند تا درد کمری را تحمل کنند در این زمینه حکم چیست؟
ج: فی نفسه اشکال ندارد و سایر وظایف شرعیه باید مراعات شود.
