این حدیث گفتار قبل را که در باره معناى اسماء حسنى و الحاد است تایید مى کند، و اینکه فرمود: جز او کسى به آن نامیده نمى شود معنایش این است که جز او کسى به آن معانى که این اسماء اختصاص به آنها یافته و مى توان از آنها به این اسماء تعبیر کرد متصف نمى شود، مانند خالق که به حقیقت معنایش یعنى آن معنایى که بر خداى تعالى اطلاق مى شود به آن معنا بر کسى جز خداى تعالى اطلاق نمى گردد و همچنین سایر اسماء.
و در کافى به سند خود از معاویه بن عمار از امام صادق (ع) روایت کرده که در ذیل جمله «وَ لِلَّهِ الْأَسْماءُ الْحُسْنى فَادْعُوهُ بِها» فرموده: مائیم- به خدا سوگند- آن اسماء حسنى که خداوند عمل بندگان را جز با معرفت ما قبول نمى کند. این روایت را عیاشى نیز از آن حضرت نقل کرده، و در آن، اسم به معناى چیزى که دلالت بر چیزى کند گرفته شده چه اینکه لفظ باشد و چه نباشد، و بنا بر این معنا، انبیاء و اوصیاء (ع) اسماء خدا خواهند بود چون دلالت بر خدا مى کنند و وسائطى هستند بین او و بین خلقش، و چون آن حضرات در عبودیت به پایه اى هستند که جز خدا چیز دیگرى ندارند، پس نشان دهنده اسماء خدا و صفات او هم ایشانند.
چنان که از احادیث استفاده مى شود، از میان صفات او بعضى داراى اهمیت بیشترى مى باشد، و شاید اسماء حسنى که در آیه بالا آمده است، اشاره به همین گروه ممتازتر است، زیرا در روایاتى که از پیامبر ص و ائمه اهل بیت ع به ما رسیده کرارا این مطلب دیده مى شود که خداوند داراى ۹۹ اسم است که هر کس او را به این نامها بخواند، دعایش مستجاب و هر که آنها را شماره کند اهل بهشت است. مانند روایتى که در کتاب توحید صدوق از امام صادق ع از پدرانش از على ع نقل شده که پیغمبر ص فرمود: «ان اللَّه تبارک و تعالى تسعه و تسعین اسما- مائه الا واحده- من احصاها دخل الجنه؛ برای خدای متعال نودونه اسم است هرکس این نام ها را شمارش کند و بر آنها واقف گردد به بهشت می رود» ( تفسیر المیزان و مجمع البیان و نور الثقلین ذیل آیه). و نیز در کتاب توحید از امام على بن موسى الرضا ع از پدرانش از على ع نقل شده که فرمود: «ان للَّه عز و جل تسعه و تسعین اسما من دعا اللَّه بها استجاب له و من احصاها دخل الجنه» در کتاب صحیح بخارى و مسلم و ترمذى و کتب دیگر از منابع حدیث اهل تسنن نیز همین مضمون پیرامون اسماء نود و نه گانه خدا و اینکه هر کس خدا را با آن بخواند، دعاى او مستجاب است یا هر کس آنها را احصا کند، اهل بهشت خواهد بود، نقل شده است.
از پاره اى از این احادیث استفاده مى شود که این اسامى نود و نه گانه در قرآن است، مانند روایتى که از ابن عباس نقل شده که مى گوید: پیامبر ص فرمود: «للَّه تسعه و تسعون اسما من احصاها دخل الجنه و هى فى القرآن » و به همین جهت جمعى از دانشمندان کوشش کرده اند که این اسامى و صفات را از قرآن مجید استخراج کنند، ولى نامهایى که در قرآن مجید براى خدا آمده است بیش از ۹۹ نام است، بنا بر این ممکن است اسماء حسنى در لابلاى آنها باشد، نه اینکه در قرآن جز این ۹۹ نام، نام دیگرى براى خدا وجود نداشته باشد.
* * *
منبع :
تفسیر نمونه، ج۷، ص: ۲۶،
ترجمه تفسیر المیزان، ج۸، ص: ۴۷۲-۴۶۷
