قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم :
جهاد با دست و زبان
لَمّا سُئلَ عنِ الشُّعَراءِ قال: انّ المُؤمِنَ مُجاهِدٌ بِسَیفِهِ ولِسانِهِ، والذی نَفسی بیدِهِ لَکأنّما یَنضِحُونَهم بِالنَّبلِ.(۶/۲۷۶۴؛ نورالثقلین: ۴/۷۰)
پیامبر خدا صلی الله علیه وآله در پاسخ به سؤال از شاعران فرمود: همانا مؤمن با شمشیر و زبان خود جهاد میکند؛ سوگند به آن که جانم در دست اوست، سخنان شاعران (مؤمن) چون تیری است که به دشمن میزنند.
مجاهد و راحتی در قبر
مَن لَقِیَ العَدُوَّ فَصَبَرَ حتّی یُقتَلَ أو یَغلِبَ لَم یُفتَنْ فی قَبرِهِ. (۶/۲۸۷۸؛ کنزالعمال: ۱۰۶۶۲)
کسی که با دشمن رو به رو شود و پایداری ورزد تا کشته شود یا پیروز گردد، در قبر خود گرفتار نشود.
مؤمن، آرزومند جهاد
مَن ماتَ ولَم یَغْزُ، ولَم یُحدِّثْ بهِ نَفسَهُ، ماتَ علی شُعْبَهٍ مِن نِفاقٍ. (۲/۸۳۴؛ صحیح مسلم: ۱۹۱۰)
کسیکه جهاد نکرده یا آرزوی جهاد نداشته باشد و بمیرد به نوعی نفاق مرده است.
ارزش اعمال مجاهدان
ما أعْمالُ العِبادِ کُلِّهِم عِند الُمجاهِدینَ فی سبیلِ اللَّهِ الّا کَمِثْلِ خُطّافٍ أخَذَ بمِنْقارِهِ مِن ماءِ البَحرِ.(۲/۸۳۶؛ کنزالعمال: ۱۰۶۸۰)
اعمال همه بندگان، در برابر اعمال مجاهدانِ در راه خدا به اندازه آبی است که پرستویی با منقار خود از دریا برداشته باشد.
شمشیرها، کلیدهای بهشت
السُّیوفُ مَفاتِیحُ الجَنّهِ.(۲/۸۳۸؛ مستدرک الوسایل: ۱۱/۱۳)
شمشیرها، کلیدهای بهشت اند.
همراهی مجاهدان
من جهّز غازیاً بِسلکِ أو ابره غَفَرَ اللَّهُ لَهُ ما تَقدَّمَ من ذَنبهِ وما تَأخّرَ. (۲/۸۳۸؛ مستدرک الوسایل: ۱۱/۲۴)
هر کس جنگاوری را به یک نخ یا سوزن مجهز (وهمراهی) کند،خداوند گناهان گذشته و آینده او را ببخشاید.
رساندن نامه مجاهدان
مَن بَلّغَ رسالهَ غازٍ کانَ کَمَنْ أعْتقَ رَقَبهً، وهُو شَریکُهُ فی بابِ «ثوابِ» غَزْوَتِهِ. (۲/۸۴۰؛ وسایل الشیعه: ۱۱/۱۴)
هر کس نامه جنگاوری را ( به خانواده اش) برساند، همچون کسی است که بندهای را آزاد کند و در دروازه «ثواب» جنگ او شریک اش باشد.
آزردن مجاهدان
اتَّقوا أذَی الُمجاهِدینَ فی سبیلِ اللَّهِ، فانَّ اللَّهَ یَغْضَبُ لَهُم کَما یَغْضَبُ للرُّسُلِ، ویَسْتَجیبُ لَهُم کَما یَسْتَجیبُ لَهُم.(۲/۸۴۰؛ کنزالعمال: ۱۰۶۶۴)
از آزردن مجاهدانِ در راه خدا بپرهیزید؛ زیرا خداوند به خاطر آنان به خشم میآید، همچنان که به خاطر پیامبران؛ و دعای مجاهدان را اجابت میکند، همچنان که دعای پیامبران را.
نماز مجاهدان
صَلاهُ الرّجُلِ مُتَقَلِّداً بسَیفِهِ تَفْضُلُ علیْصَلاتِهِ غَیرَ مُتَقَلِّدٍ بسَبعِمائهِ ضِعْفٍ. (۲/۸۴۲؛ کنزالعمال: ۱۰۷۹۱)
نمازی که مرد با شمشیر حمایل شده بخواند، هفتصد بار برتر از نمازی است که بدون حمایل کردن شمشیر بخواند.
خواری در ترک جهاد
فمَن تَرکَ الجِهادَ ألْبسَهُ اللَّهُ ذُلّاً فی نفسِهِ، وفَقْراً فی مَعیشَتِهِ، ومَحْقاً فی دِینهِ. انَّ اللَّهَ تبارکَ وتعالی أعَزَّ اُمّتی بسَنابِکِ خَیْلِها ومَراکِزِ رِماحِها. (۲/۸۴۴؛ امالی صدوق: ۴۶۲)
هر کس جهاد را واگذارد، خداوند جامه خواری بر جان او پوشاند و زندگی اش را دستخوش فقر و دین اش را تباه سازد خداوند تبارک و تعالی عزّت و اقتدار امّت مرا در سُمهای اسبانشان و نوک نیزه هایشان قرار داده است.
مرزبانی و پاداش آن
رِباطُ یَومٍ فی سبیلِ اللَّهِ خَیرٌ مِن الدُّنیا وما عَلَیها.(۲/۸۴۴؛ کنزالعمال: ۱۰۵۰۸)
یک روز مرزبانی در راه خدا بهتر است از دنیا و هر چه در آن است.
استمرار پاداش مرزبانان
کُلُّ عَملٍ مُنْقَطِعٌ عَن صاحبِهِ اذا ماتَ الّا المُرابِطَ فی سبیلِ اللَّهِ، فانَّهُ یُنْمی لَهُ عَملُهُ ویُجْری علَیهِ رِزْقُهُ الی یَومِ القِیامَهِ.(۲/۸۴۴؛ کنزالعمال: ۱۰۶۱)
هر عملی پس از مرگ صاحبش از او جدا میشود مگر عمل مرزبان در راه خدا؛ عمل چنین کسی رشد میکند و تا روز قیامت به صاحبش روزی می رساند.
نگهبانی در شب
حَرَسُ لَیلهٍ فی سبیلِ اللَّهِ عزّ و جل أفْضَلُ مِن ألفِ لَیلهٍ یُقامُ لَیلُها ویُصامُ نَهارُها. (۲/۸۴۴؛ کنزالعمال: ۱۰۷۳۰)
یک شب نگهبانی دادن در راه خدا برتر است از هزار شبانه روز که شبهایش به عبادت و روزهایش به روزه داری سپری شود.
چشمانی که در قیامت گریان نیستند
عَیْنانِ لا تَمَسُّهُما النّارُ: عَینٌ بَکَتْ مِن خَشْیَهِ اللَّهِ، وعَینٌ باتَتْ تَحْرُسُ فی سبیلِ اللَّهِ. (۲/۸۴۶؛ سنن ترمذی: ۱۶۳۹)
دو چشم با آتش تماس نمییابند: چشمی که از ترس خدا بگرید و چشمی که شبها در راه خدا نگهبانی دهد.
تعریف مجاهد
الُمجاهِدُ مَن جَاهَدَ نَفْسَهُ فی اللَّهِ.(۲/۸۵۲؛ کنزالعمال: ۱۱۲۶۱)
مجاهد کسی است که به خاطر خدا با نفس خود مبارزه کند.
سخت کوشی و غلبه بر عادات ناپسند
بالُمجاهَدَهِ یُغلَبُ سُوءُ العادَهِ.(۲/۸۵۶؛ تنبیه الخواطر: ۲/۱۱۹)
با مجاهدت میتوان بر عادتهای بد چیره آمد.
دست یابی به حکمت، با مجاهدات
جاهِدوا أنفسَکُم علی شَهَواتِکُم تَحِلَّ قلوبَکُم الحِکمَهُ. (۲/۸۵۶؛ تنبیه الخواطر: ۲/۱۲۲)
با خواهشهای نفس خود بستیزید، دلهایتان را حکمت فرا میگیرد.
جهاد با نفس، با کم خوردن غذا
جاهِدوا أنفسَکُم بقِلَّهِ الطَّعامِ والشَّرابِ، تُظِلَّکُمُ المَلائکهُ ویَفِرَّ عَنکُمُ الشَّیطانُ. (۲/۸۵۶؛ تنبیه الخواطر: ۲/۱۲۲)
با کم خوردن و کم آشامیدن به جنگ نفس خود روید، که فرشتگان بر سر شما سایه میافکنند و شیطان از شما می گریزد.
سخت کوش ترین مردم
أشَدُّ النّاسِ اجْتِهاداً مَن تَرَکَ الذُّنوبَ.(۲/۸۶۲؛ امالی صدوق: ۲۸)
سختکوشترین مردم کسی است که گناهان را فرو گذارد.
نیت خوب، بهترین جهاد
أفْضَلُ الجِهادِ مَن أصْبَحَ لا یَهُمُّ بظُلْمِ أحدٍ.(۲/۸۶۲؛ المحاسن: ۱/۴۵۶)
برترین جهاد این است که صبح خود را با این نیّت آغاز کند که به احدی ستم روا ندارد.
